Năm ngoái, Bộ Tài chính thanh tra 6 doanh nghiệp bảo hiểm, trong đó có hai đơn vị bán sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư với ngân hàng (bancassurance) là Mirae Asset Prévoir và Cathay Life Việt Nam.
Tại kết luận thanh tra vừa được công bố, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho biết Mirae Asset Prévoir chưa thực hiện đúng quy tắc về biểu phí.
Cụ thể, Mirae Asset Prévoir phát hành hơn 18.000 hợp đồng mới qua Công ty tài chính Mirae Asset (MAFC) trong năm 2023. Các khách hàng của MAFC sau khi được tư vấn, nếu có nhu cầu sẽ được MAFC cho vay tiền phí tham gia bảo hiểm. Số tiền bảo hiểm được xác định bằng tỷ lệ phần trăm (%) trên số vay. Song việc này được kết luận là "không đúng quy tắc".
Qua thanh tra, 213 cá nhân thuộc MAFC tư vấn, chào bán sản phẩm cho khách hàng nhưng chưa được cấp chứng chỉ, không đủ điều kiện hoạt động đại lý.
Tài liệu minh họa của 461 hợp đồng bảo hiểm liên kết của công ty không có thông tin lưu ý người mua các quy định để đảm bảo quyền lợi như nghĩa vụ đóng phí, khai thông tin. Họ chưa thông tin rõ cho bên mua về cam kết dài hạn trong hợp đồng, nên khi hủy người mua không nhận lại được giá trị tương đương khoản phí đã đóng.
Ngoài MAFC, công ty này còn phát hành 2.525 hợp đồng liên kết chung khai thác qua Ngân hàng Việt Á (VAB). Đến hết năm 2023, công ty hạch toán "phí tiếp cận" chi trả cho VAB gần 5,8 tỷ đồng vào chi phí hoạt động kinh doanh bảo hiểm với khoản. Tuy nhiên, khoản này không có tiêu chí định lượng cụ thể gắn với kết quả, thành tích khai thác, duy trì hợp đồng bảo hiểm. Họ cũng hạch toán chưa đúng một số khoản chi thưởng cho đại lý, cá nhân thuộc đại lý, với số tiền lần lượt 2,4 tỷ đồng và 400 triệu đồng.
Mirae Asset Prévoir thành lập năm 2005, vốn điều lệ khoảng 2.158 tỷ đồng. Năm 2023, hãng có doanh thu phí bảo hiểm khai thác qua kênh bancassurance gần 259 tỷ đồng, chiếm gần 47% tổng doanh thu phí bảo hiểm. Trong đó, hợp đồng bảo hiểm mới được phát hành là trên 144 tỷ đồng.
Tương tự, Cathay Life Việt Nam bán bảo hiểm liên kết qua Ngân hàng Indovina (IVB). Theo cơ quan thanh tra, công ty này chưa quy định cụ thể quy trình nghiệp vụ khai thác sản phẩm bancassurance. Họ có 2 hợp đồng chưa thông tin rõ cho bên mua biết việc giao kết là dài hạn, nếu hủy bỏ sẽ không nhận được toàn bộ khoản phí đã đóng.
Một số hoạt động khác của Cathay Life Việt Nam chưa đúng quy định như bán bảo hiểm cho người nước ngoài không sống và làm việc tại Việt Nam. Họ cũng chưa đào tạo, cập nhật kiến thức pháp luật cho đại lý, chưa đánh giá định kỳ chất lượng tư vấn viên. Khoản chi 200 triệu đồng hỗ trợ đại lý bảo hiểm của doanh nghiệp này cũng chưa phù hợp, theo kết luận thanh tra.
Cathay Life Việt Nam thành lập từ 2007, tới cuối năm 2023 họ có vốn điều lệ 15.310 tỷ đồng. Doanh thu phí bảo hiểm khai thác qua tổ chức tín dụng của hãng đạt 22,3 tỷ đồng vào 2023, tương ứng 0,8% doanh thu phí bảo hiểm. Trong đó, doanh thu hợp đồng khai thác mới là 19,6 tỷ đồng.
Từ kết quả thanh tra, đoàn thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị Mirae Asset Prévoir và Cathay Life Việt Nam giảm chi phí với các khoản chi chưa phù hợp, lần lượt hơn 122 tỷ đồng và hơn 203 triệu đồng. Cơ quan này cũng kiến nghị các cấp có thẩm quyền rà soát vi phạm hành chính để xử phạt trong kinh doanh bảo hiểm.
Bảo hiểm liên kết đầu tư gồm hai phần riêng biệt phí bảo hiểm và đầu tư thêm có rủi ro. Đây là loại sản phẩm phức tạp nhưng được các nhà bảo hiểm triển khai một cách ồ ạt, nhất là qua kênh ngân hàng, khiến nhiều người hiểu sai về sản phẩm này. Hàng loạt vụ khiếu nại xảy ra vào năm 2023 do khách hàng cho rằng họ đã bị đánh tráo khái niệm giữa tiết kiệm và bảo hiểm đầu tư.
Năm ngoái, 10 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ bán sản phẩm liên kết đầu tư bị thanh tra. Sau thanh tra, bộ này kiến nghị xử lý tài chính 21.000 tỷ đồng, xử phạt hành chính hai doanh nghiệp 310 triệu đồng.
Theo cơ quan thống kê, tổng doanh thu phí của toàn thị trường bảo hiểm năm ngoái khoảng 227.500 tỷ đồng, giảm 0,25% so với năm trước. Trong đó, doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ giảm 5%, về 149.200 tỷ đồng. Khoản thu từ bảo hiểm phi nhân thọ tăng trưởng 10,2%, đạt 78.300 tỷ đồng.
Phương Dung