Con người có thể sống trên sao Hỏa và Mặt Trăng trong tương lai. Ảnh: Tech For Space/Outer Places.
Cuộc đua tìm nơi định cư mới cho loài người đang trở nên quyết liệt, khi tỷ phú Elon Musk công bố kế hoạch đưa người lên sao Hỏa năm 2024, còn NASA cũng dự định gửi các phi hành gia lên khám phá sao Hỏa vào đầu thập niên 2030. Trong khi đó, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) lại tung ra dự án "Ngôi làng Mặt Trăng" nhằm đưa con người lên định cư trên vệ tinh của Trái Đất.
Để so sánh điều kiện sống của hai nơi này, Aaron Ridley, giáo sư kỹ thuật và khoa học vũ trụ tại Đại học Michigan đưa ra bảng đánh giá chi tiết dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, theo Quartz.
Độ dài của ngày
Một ngày trên sao Hỏa chỉ kéo dài hơn 24 tiếng, gần tương tương với Trái Đất, trong khi một ngày trên Mặt Trăng dài bằng 28 ngày. Vì ngày trên sao Hỏa khá ngắn nên nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm không quá lớn.
Ngược lại, trên Mặt Trăng, ngày rất nóng còn đêm rất lạnh, mức chênh lệch lên đến gần 300 độ C. Sự chênh lệch lớn như vậy có thể khiến các kỹ sư gặp khó khăn trong việc xây dựng môi trường sống và chế tạo các vật dụng như ôtô hay bộ đồ phi hành gia.
Khoảng cách
Mặt Trăng rất gần Trái Đất nên việc định cư trên đó sẽ tiết kiệm nhiều chi phí và nhiên liệu. Hiện con người đã sở hữu những tên lửa và tàu vũ trụ đủ khả năng đưa người cùng nhiều vật dụng khác lên Mặt Trăng.
Thế giới cũng có một số tên lửa có thể đưa những vật nhỏ lên sao Hỏa, nhưng sẽ rất khó khăn nếu muốn di chuyển những thứ lớn hơn lên hành tinh này. Hơn nữa, các nhà khoa học vẫn chưa chế tạo được loại tên lửa có thể bay đến sao Hỏa rồi quay trở lại.
Elon Musk lên kế hoạch phóng tàu vũ trụ đến sao Hỏa. Video: YouTube.
Lợi ích kinh tế
Khi khai thác các tài nguyên trên Mặt Trăng như kim loại hay Helium-3, con người có thể dễ dàng vận chuyển chúng về Trái Đất với chi phí rất nhỏ. Nếu phóng một vật từ Mặt Trăng với đúng hướng và tốc độ, vật thể đó sẽ rơi xuống Trái Đất. Ngược lại, việc khai thác tài nguyên trên sao Hỏa và vận chuyển chúng trở về Trái Đất sẽ rất tốn kém.
Khí quyển
Thành phần chủ yếu của khí quyển sao Hỏa là CO2, có lợi cho thực vật nhưng lại không tốt cho con người. Khí quyển cho phép gió lưu thông, giúp cân bằng chênh lệch nhiệt độ ngày đêm nhưng cũng khiến bụi di chuyển nhiều hơn. Nhờ khí quyển, con người cũng có thể điều áp các công trình trên sao Hỏa bằng việc sử dụng không khí từ bên ngoài.
Mặt Trăng gần như không có khí quyển. Khí quyển Trái Đất ở độ cao tương đương mực nước biển có đến 10 tỷ tỷ phân tử mỗi cm khối, trong khi khí quyển Mặt Trăng chỉ có chưa đến một triệu phân tử, theo NASA.
Khí quyển sao Hỏa cũng giúp ngăn chặn nhiều tia bức xạ độc hại và các hạt năng lượng cao từ Mặt Trời, một ưu điểm so với Mặt Trăng. Để giải quyết vấn đề này, con người có thể sống trong các hang động trên Mặt Trăng. Tuy nhiên, sao Hỏa vẫn là lựa chọn lý tưởng hơn nếu muốn sống trên bề mặt hành tinh.
Mô hình khu định cư trên sao Hỏa. Ảnh: Elon Musk.
Nước
Các bằng chứng khoa học cho thấy nước có thể tồn tại khắp bên dưới bề mặt sao Hỏa. Việc dễ dàng tiếp cận nguồn nước rất quan trọng vì con người không chỉ cần nước để uống, sinh hoạt, trồng trọt mà còn sản xuất oxy từ nước để thở. Mặt Trăng cũng có một ít nước trên bề mặt và dưới lòng đất, nhưng phải sống gần các cực mới khai thác được nguồn nước này.
Lực hấp dẫn
Lực hấp dẫn trên sao Hỏa mạnh hơn Mặt Trăng. Một người nặng 91 kg trên Trái Đất sẽ chỉ nặng 15 kg trên Mặt Trăng và 34 kg trên sao Hỏa. Lực hấp dẫn giúp sao Hỏa giữ lại khí quyển và các vật thể trên bề mặt chắc chắn hơn.
Di chuyển và liên lạc
Chỉ mất ba ngày để bay đến Mặt Trăng, trong khi với sao Hỏa là 6 tháng. Vì một năm trên sao Hỏa dài hơn nhiều một năm trên Trái Đất nên cứ mỗi hai năm hai hành tinh này sẽ nằm ở vị trí thuận lợi cho việc di chuyển.
Có một giai đoạn kéo dài khoảng hai tuần thích hợp để phóng tên lửa từ Trái Đất đến sao Hỏa. Nếu bỏ lỡ, bạn sẽ phải đợi hai năm nữa. Do đó, việc giải cứu người trên Mặt Trăng sẽ chỉ mất vài ngày, trong khi nạn nhân có thể mắc kẹt trên sao Hỏa hàng năm trời.
Việc di chuyển đến Mặt Trăng thuận lợi hơn nhiều vì khoảng cách rất ngắn. Hơn nữa, Mặt Trăng quay xung quanh Trái Đất nên gần như chúng ta có thể lên đó bất cứ khi nào. Nếu muốn trò chuyện với người trên Mặt Trăng, bạn sẽ chỉ mất vài giây, trong khi thông tin tới sao Hỏa có thể chậm 4-24 phút.
ESA dự định xây "Ngôi làng Mặt Trăng". Video: YouTube.
Tác động từ Mặt Trời
Hành trình từ Trái Đất đến sao Hỏa kéo dài 6 tháng và phải canh đúng thời điểm hai năm một lần. Nếu có bão Mặt Trời lớn xảy ra trong chuyến đi khiến lượng bức xạ tăng đột biến, các phi hành gia sẽ bỏ mạng, trừ khi con tàu được trang bị tấm chắn bức xạ cực mạnh.
Bão Mặt Trời cũng có thể xuất hiện trong lúc bay lên Mặt Trăng, nhưng do chuyến đi chỉ kéo dài ba ngày nên các nhà khoa học có thể tính toán tránh thời điểm xảy ra bão Mặt Trời.
Giá trị khoa học
Một số nghiên cứu cho thấy, Mặt Trăng nhiều khả năng là một khối vật chất lớn tách ra từ Trái Đất rất lâu về trước, trong khi sao Hỏa là hành tinh hoàn toàn riêng biệt và tự phát triển. Một số nhà khoa học cho rằng trên sao Hỏa tồn tại sự sống. Giả thuyết này vô cùng hấp dẫn và cũng là một trong số những lý do chính khiến con người không ngừng đưa tàu vũ trụ lên khám phá sao Hỏa.
Theo giáo sư Ridley, về lâu dài, sao Hỏa với khí quyển, nguồn nước dồi dào và lực hấp dẫn lớn dường như là lựa chọn hợp lý hơn để con người sinh sống. Tuy nhiên, việc đưa người lên Mặt Trăng lại khả thi và có tính kinh tế cao hơn trong thời điểm hiện tại. Việc định cư trên sao Hỏa vẫn còn là tương lai xa, khi con người hiểu thêm về hành tinh này và sở hữu những công nghệ tân tiến.
Thu Thảo