Ngày 12 và 13/12, các ngư dân đang đánh bắt ở đảo Cù Lao Xanh phát hiện hai con cá heo đã chết, trong đó có con bị quấn lưới 3 màng của ngư dân, trên cổ có vết hằn và bị chảy máu ở mắt. Con còn lại trên thân không có vết thương.
Cá heo không vây dễ nhận dạng với 1 rãnh lớn ở lưng. Ảnh: Đức Phúc
Cả hai con cá heo đều dài khoảng 1,2 m, nặng khoảng 20 kg. Sau khi đưa vào bờ, cá heo được Ban vạn đầm lăng ông Nam Hải thực hiện các nghi thức cúng và chôn cất theo phong tục.
Ông Vũ Long, chuyên gia Trung tâm Bảo tồn Đa dạng sinh học và Loài nguy cấp (CBES) cho biết hai trường hợp trên đều là loài cá heo không vây Neophocaena phocaenoides, thuộc họ cá heo chuột Phocoenidae. Loài này trên lưng có rãnh dài và nhám.
Cá heo không vây phổ biến ở Việt Nam tuy nhiên thuộc loài sắp nguy cấp (VU) theo phân loại của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế ( IUCN). Loài này sống gần bờ, vào mùa sóng gió thường bơi gần bờ hơn nữa. Loài này có thể đi lẻ hoặc đi theo nhóm nhỏ.
Theo thông tin người dân cung cấp, vùng biển Nhơn Châu là khu vực sinh sống thường xuyên từ xưa giờ của loài cá này. Khi biển động, cá di chuyển vào gần bờ, bị vướng lưới và chết ngạt.
Ngư dân đưa cá heo vào lăng ông Nam Hải để mai táng theo phong tục. Ảnh: Đức Phúc
Ông Trần Văn Hạnh, trưởng Ban vạn đầm lăng ông Nam Hải xã Nhơn Châu cho biết, trong năm nay có 4 cá ông chết tại Nhơn Châu trong đó 3 cá heo không vây (trên lưng có rãnh) và một con cá heo Frase (miệng nhọn, dài). Hiện trong lăng có lưu giữ 10 vách chứa bộ xương cá ông, trong đó 6 vách là cá heo không vây.
Ông Nguyễn Hạ Lào, chủ tịch Hội Nông dân xã Nhơn Châu cho biết ngư dân khai thác thủy sản bằng lưới 3 màng thường thả lưới vào chiều tối, sáng sớm hôm sau kéo lưới nên không phát hiện được cá heo vướng lưới để cứu hộ kịp thời.
Vừa qua Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn đã ban hành Kế hoạch hành động quản lý và bảo tồn thú biển Việt Nam giai đoạn 2024 - 2028. Mục đích quản lý, bảo tồn, bảo vệ hiệu quả nguồn lợi thú biển.
Theo ông Long, địa phương nên vận động người dân bớt giăng lưới ở khu có cá heo sinh sống vào mùa biển động. Nếu giăng cần gắn vỏ chai nước ngọt nhựa, cứ 20 m lưới gắn một chai. Các loài cá heo dùng siêu âm để định vị và săn mồi. Lưới của ngư dân sợi mảnh, đan thưa, dập dìu trong nước nên cá heo không phát hiện ra. Nhưng mấy cái chai nhựa chứa khí thì siêu âm rất dễ phát hiện. Ngoài ra còn cái tiếng kêu lộp cộp từ con bù long trong chai nữa nó có thể báo hiệu cho mấy loài cá heo thấy có chướng ngại vật. Cách làm này gần đây được áp dụng ở Nam Mỹ, để giảm đánh bắt không chủ ý các loài cá heo.
Ái Trinh