Trưa 18/5, trời nắng như đổ lửa, hơi nóng từ mặt đường nhựa bốc lên hầm hập. Bên góc đường chạy qua huyện Lộc Hà, bà Phan Thị Trọng 45 tuổi, trú xóm Đồng Sơn (xã Mai Phụ) cùng con trai mang đồ bảo hộ, đội nón, bịt mặt kín mít vác từng bó lúa đặt giữa tấm bạt cỡ lớn đem bỏ vào máy tuốt để tách hạt và rơm ra. Xung quanh bụi bay mù mịt.
Gia đình bà Trọng dừng việc găt lúa bằng tay và đưa về nhà tuốt từ 5 năm trước, kể từ khi máy gặt lúa liên hợp được sử dụng phổ biến ở huyện Lộc Hà trong các vụ thu hoạch lúa đông xuân và hè thu.
Vụ mùa này bà Trọng gieo và cấy một ha lúa đông xuân, dự kiến thuê máy gặt liên hợp làm trong hai ngày để thu hoạch xong nhưng kế hoạch bất thành.
"10 ngày trước, tôi liên hệ với một số chủ máy gặt quen biết ở miền Nam đặt vấn đề, nhưng họ nói năm nay dịch Covid-19 nên không thể lái máy ra Hà Tĩnh. Lúa đã chín ngả vàng, nhiều điểm bị đổ rạp do các trận mưa lớn hồi cuối tháng 4, nên tôi phải huy động gia đình mang liềm, xe kéo ra đồng để gặt và phơi", bà Trọng nói.
Bà Trọng (đội nón) cùng người thân tuốt lúa, trưa 18/5. Ảnh: Đức Hùng
Theo bà Trọng, trung bình khoảng 12 tiếng, máy gặt liên hợp "chạy" được khoảng 4 ha, giá thuê 120.000-150.000 đồng một sào. Máy sẽ giúp cắt lúa, xén nhỏ rơm rạ, tách riêng các hạt lúa. Một hoặc hai công nhân đứng trên bờ ruộng chỉ việc đóng vào bao tải để nông dân chở về nhà.
"Không có máy gặt, chúng tôi phải thuê nhân công, mỗi người hơn 200.000 đồng một ngày, khi đưa lúa về nhà còn phải thuê thêm máy tuốt lúa với giá 70.000 đồng một sào", bà Trọng cho hay.
Một máy gặt liên hợp đang làm việc trên cánh đồng ở Hà Tĩnh ngày 17/5. Ảnh: Đức Hùng
Cách xã Mai Phụ khoảng 15 km, tại xã Tân Lộc, huyện Lộc Hà, nhiều người dân đứng ngồi không yên khi hàng chục ha lúa chín nhưng chưa được thu hoạch.
Trời không mưa, song lưng ông Bùi Văn Thảo ướt sũng vì mồ hôi chảy từ đầu xuống chân, khi ông vác nhiều bó lúa dưới ruộng đưa lên bờ đặt vào xe kéo.
"Lúa bị đổ rạp vì gặp mưa hồi cuối tháng 4 nên rất khó gặt, ba lao động phải mất gần một ngày mới thu hoạch xong một sào. Gia đình còn vài sào ở ngoài ruộng, phải làm cật lực vì nếu để muộn, gặp trận lũ thì mất trắng", ông Thảo than thở và cho hay nhiều năm nay, do máy gặt liên hợp phổ biến nên nhiều hộ dân trong xã bán hết máy tuốt lúa, dịp này lúa gặt về có hôm chờ máy tuốt không kịp ông phải đập lúa bằng tay.
Huyện Cẩm Xuyên cũng xảy ra tình trạng tương tự. Tại các thôn Hưng Tiến, Hưng Thắng, Hưng Dương... của xã Cẩm Hưng, hàng trăm ha lúa nguy cơ chậm tiến độ thu hoạch. Một chủ máy gặt ở huyện Cẩm Xuyên cho hay, hơn một tuần qua liên tục nhận được điện thoại đàm phán giá gặt lúa từ nhiều người dân trong tỉnh, song hợp đồng đã ký tại địa phương đang làm không xuể, nên phải xin khất.
"Những năm trước máy gặt từ các nơi khác về nhiều nên chúng tôi ít việc. Giờ thiếu máy, ngày nào cũng làm 12 tiếng, có hôm đến 15 tiếng", chủ máy gặt nói.
Nhiều diện tích lúa bị đổ rạp ở Hà Tĩnh sau các trận mưa lớn hồi cuối tháng 4, song nông dân chưa thu hoạch kịp vì thiếu máy gặt. Ảnh: Đức Hùng
Theo ông Nguyễn Trí Hà, Chi cục trưởng Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh), các năm trước, chủ máy gặt liên hợp ở miền Bắc và miền Nam về Hà Tĩnh làm việc kín đồng. Năm nay do ảnh hưởng Covid-19 nên đa số chủ máy gặt hạn chế di chuyển, e ngại các thủ tục khai báo, cách ly y tế. Bên cạnh đó, vụ mùa này lúa chín đều ở nhiều địa phương, người sở hữu máy gặt không thể làm cuốn chiếu từ tỉnh này sang tỉnh khác như trước.
"Chúng tôi cử cán bộ đến các địa bàn gặt xong lúa, xin số điện thoại của chủ máy gửi cho các địa phương còn nhiều diện tích lúa tồn đọng. Chính quyền và người dân sẽ liên hệ để thỏa thuận giá cả, làm hợp đồng điều chủ máy gặt liên hợp tới phục vụ", ông Hà nói và cho hay, xã trồng nhiều lúa nhất là gần 1.000 ha sẽ cần 3-4 máy gặt liên hợp, xã diện tích lúa từ 150-200 ha thì điều phối 1-2 máy.
Vụ đông xuân 2020-2021 Hà Tĩnh gieo, cấy 59.416 ha lúa, đến nay đã thu hoạch được khoảng 70%. Dự kiến đến ngày 25/5, diện tích lúa tồn đọng vì thiếu máy gặt liên hợp sẽ được thu hoạch xong.