Dự kiến thời gian thí điểm trong nhiệm kỳ 2021 - 2026 của HĐND, UBND các cấp, bắt đầu từ ngày 1/6/2021 cho đến khi Quốc hội chấm dứt thực hiện thí điểm.
Đề xuất không tổ chức HĐND cấp phường được Hà Nội đưa ra trong đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị (đề án). Theo đó, ở khu vực đô thị, thành phố sẽ xây dựng mô hình hai cấp chính quyền là cấp thành phố và quận, tại phường thuộc các quận và thị xã Sơn Tây chỉ tổ chức cơ quan hành chính là UBND, không tổ chức HĐND; ở khu vực nông thôn, vẫn giữ mô hình tổ chức ba cấp chính quyền (cấp thành phố; cấp huyện, thị xã và xã, thị trấn).
Hiện Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo nghị quyết về thí điểm không tổ chức HĐND tại các phường thuộc 12 quận và thị xã Sơn Tây, để Chính phủ trình Quốc hội thông qua.
Các đại biểu trong kỳ họp thứ 8 HĐND TP Hà Nội khóa XV năm 2019. Ảnh: Phạm Hùng
Tổ chức HĐND ở xã, phường, thị trấn gồm thường trực HĐND có chủ tịch và một phó chủ tịch. Đa số chủ tịch HĐND đồng thời là Bí thư Đảng ủy Phường; Phó chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách. HĐND phường có 2 ban chuyên môn là Ban pháp chế và Ban kinh tế - xã hội.
Số lượng đại biểu HĐND mỗi phường khoảng 25 đến 30 người; trong đó cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ hưu chiếm tương đối, số còn lại hầu hết là cán bộ, công chức đương chức của phường.
Theo đề án, hoạt động của HĐND phường, xã, thị trấn ở Hà Nội đã có một số kết quả, tiến bộ nhất định trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn; tuy nhiên, nhìn chung còn nhiều hạn chế, yếu kém.
HĐND cấp phường không quyết định được các vấn đề kinh tế - xã hội của địa phương, mà chủ yếu quyết lại những vấn đề cấp trên đã duyệt. Việc giám sát của HĐND đối với UBND còn mang nặng tính hình thức; kết quả, hiệu quả, tác dụng của giám sát chưa rõ nét. Nhân dân địa phương chưa thực sự tin tưởng vào vai trò đại diện của HĐND cũng như của đại biểu HĐND do mình bầu ra
Từ năm 2017, TP Hà Nội đã nghiên cứu đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị. Tháng 10/2018, Bộ Chính trị đã có kết luận, đồng tình với chủ trương này của thành phố.
Tháng 4/2019, Bộ Chính trị đã ban hành kết luận số 46 về đề án thí điểm quản lý theo mô hình chính quyền đô thị tại Hà Nội. Bộ Chính trị giao cho Chính phủ trình Quốc hội dự thảo nghị quyết thực hiện thí điểm không tổ chức mô hình HĐND cấp phường thuộc các quận, thị xã của TP Hà Nội.
Tất Định