Gukesh - thần đồng 18 tuổi trước kỷ lục vô địch cờ vua thế giới

Gukesh từng tới TP HCM năm 2019 để dự giải cờ vua quốc tế HDBank, khi mới 12 tuổi. Cậu bé nhỏ nhắn khi đó vừa gây tiếng vang với việc trở thành Đại kiện tướng trẻ thứ hai lịch sử, ở 12 tuổi 7 tháng và 17 ngày.

Trả lời VnExpress về cảm xúc sau khi trở thành Đại kiện tướng và mục tiêu tối thượng trong cờ vua, Gukesh nói với vẻ bình thản nhưng tự tin: "Tôi rất vui trong vài ngày sau khi thành Đại kiện tướng, nhưng sau đó tôi chỉ tập trung cải thiện trình độ. Mục tiêu của tôi là trở thành nhà vô địch thế giới trẻ nhất mọi thời".

Sau gần sáu năm, Gukesh đã trở thành chàng trai trưởng thành ở tuổi 18, đang tiến sát mục tiêu anh đặt ra khi thách đấu Đinh Lập Nhân ở chung kết cờ vua thế giới 2024. Ván thắng khi cầm quân trắng hôm 27/11 giúp kỳ thủ Ấn Độ cân bằng tỷ số 1,5-1,5 với đại diện Trung Quốc, trong trận đấu kéo dài tối đa 14 ván cờ tiêu chuẩn.

Trong các ván đấu, Gukesh thường tỏ vẻ mặt bình thản, ít khi nhìn mặt Đinh. Trái lại, đương kim vô địch thường xuyên liếc mắt lên nhìn đối thủ trẻ dường như để thăm dò cảm xúc. Cờ vua là thể thao trí tuệ, vì thế biểu cảm kỳ thủ đôi khi cũng hé lộ phần nào suy nghĩ của họ về thế cờ.

Không cần nhìn đối thủ, nhưng Gukesh vẫn ám chỉ anh đọc được suy nghĩ của Đinh trong ván đấu. Trong phỏng vấn sau trận, có một thế cờ được chiếu lại, cho thấy máy tính đánh giá Đen có ưu thế. Nhưng kỳ thủ 18 tuổi bình luận: "Giữa ván đấu, chúng tôi đều nghĩ rằng Trắng đang làm tốt hơn, và điều đó mới quan trọng. Miễn là tôi chơi hay hơn đối thủ".

Lối đánh của Gukesh dựa nhiều vào tính toán, không giống như phần lớn cao thủ cờ vua có trực giác tốt. Vì thế, anh thường mất thời gian cho các nước đi, dẫn tới việc không thể hiện tốt ở cờ nhanh và cờ chớp. Dù đang đứng thứ năm thế giới cờ tiêu chuẩn, thần đồng 18 tuổi chỉ đang đứng thứ 49 cờ nhanh và 82 cờ chớp.

Kỳ thủ số một thế giới Magnus Carlsen từng nhận xét hồi tháng 10/2024, rằng Gukesh có lối đánh "kỳ lạ". "Cậu ấy đánh cờ tiêu chuẩn tốt hơn rất nhiều so với cờ nhanh chớp", kỳ thủ năm lần vô địch thế giới nói thêm. "Cậu ấy không có trực giác tốt để đi các nước hay một cách nhanh chóng, nhưng tính toán tốt một cách khó tin".

Carlsen còn chia sẻ rằng anh từng nói chuyện với Gukesh sau một ván đấu, khi kỳ thủ Ấn Độ nói về những biến phức tạp. "Lúc đó tôi nghĩ, thế quái nào cậu lại có thời gian tính những nước như vậy", kỳ thủ Na Uy nói rồi cười. "Nhưng cậu ấy vẫn tiếp tục tính toán và điều đó có lợi cho cờ tiêu chuẩn. Thành ra có những ván đấu Gukesh đi những nước kỳ lạ xét về thế trận".

Cờ vua có nhiều trường phái, nhưng cơ bản có thể chia làm hai phe, một bên thiên về lối đánh bền, dựa nhiều hơn vào hình cờ và vị trí quân như Đinh hay Lê Quang Liêm. Những kỳ thủ này thường tập trung vào việc cải thiện vị trí quân, và chờ đối thủ mắc sai lầm.

Bên còn lại thiên về tính toán như Gukesh hay cựu á quân thế giới Fabiano Caruana, khi họ thường dành thời gian tính các biến để chọn ra phương án tốt nhất. Gukesh từng nói rằng anh có thể tìm ra phương án tốt nhất ở mọi thế cờ, nếu thời gian không phải vấn đề.

Còn Carlsen được coi là kỳ thủ toàn diện về lối chơi với các kỹ năng ở mức cao, dù khả năng tính toán của anh không phải giỏi nhất.

Gukesh thiên hẳn về tính toán, giúp anh có khả năng thắng nhiều Đại kiện tướng ở trình độ Elo khoảng 2500 hay 2600. Đó là lý do trong vài năm qua, anh đánh nhiều giải mở hơn là những giải mời, tích lũy Elo lên mức 2.783 như hiện tại. Vấn đề là liệu kỳ thủ Ấn Độ sẽ thể hiện ra sao khi gặp cao thủ như Đinh trong trận đấu dài hơi.

Dù đang chơi chung kết cờ vua thế giới ở tuổi 18 và có cơ hội lập kỷ lục trong lịch sử 138 năm của trận đấu, Gukesh không thực sự nổi tiếng với những người hâm mộ thông thường. Bởi anh ít đánh các giải cờ nhanh chớp trực tuyến, nơi các ván đấu quan tâm hơn cờ tiêu chuẩn. Thị hiếu người xem dần chuyển từ cờ tiêu chuẩn sang cờ nhanh chớp, thậm chí là siêu chớp.

Giới chuyên môn cũng quan ngại cho Gukesh rằng nếu trận chung kết bước vào tie-break cờ nhanh chớp, anh sẽ không có nhiều cơ hội như Đinh, vì kỳ thủ 32 tuổi đang đứng thứ hai thế giới cờ nhanh, và thứ sáu cờ chớp. Người Ấn Độ sẽ muốn trận đấu được giải quyết trong 14 ván cờ tiêu chuẩn.

Kỷ lục vô địch thế giới trẻ nhất hiện thuộc về Garry Kasparov ở tuổi 22 năm 1985, khi ông đả bại Anatoly Karpov trong trận chung kết ở Moscow. Nếu thất bại trước Đinh, Gukesh vẫn còn cơ hội xô đổ kỷ lục của Kasparov, vì trận tranh ngôi tiếp theo dự kiến diễn ra năm 2026, khi kỳ thủ Ấn Độ 20 tuổi.

Tất nhiên Gukesh sẽ muốn phá kỷ lục của Kasparov càng sớm càng tốt, ngay từ trận đấu với Đinh hiện tại, để hoàn thành ước mơ thuở nhỏ. Nhưng anh đã có một mục tiêu tiếp theo, đó là soán vị trí số một thế giới mà Carlsen nắm giữ 13 năm qua. "Tôi sẽ vượt qua Carlsen", Gukesh nói trước trận chung kết ở Singapore.

Xuân Bình