Tại Quảng Ngãi, mít được trồng nhiều vô kể, hầu như ở các huyện, thị trấn nào cũng có, vì vùng đất "chó ăn đá, gà ăn sỏi" này không trồng được nhiều loại trái cây như ở các tỉnh miền Tây, nhưng cây mít thì lúc nào cũng sai trái và ngon hơn bất kỳ đâu. Mít vừa thơm vừa ngon ngọt, quả to thì để ăn chín, quả nhỏ dùng để chế biến các món ăn như canh mít non nấu với lá lốt và tôm đất, mít non kho với cá chuồn và đặc biệt là món gỏi mít non.
Là món ăn đơn sơ, giản dị nhưng gỏi mít non là đặc sản khó có thể chối từ bởi hấp dẫn và ngon miệng. Hiện nay, gỏi mít non còn được đưa vào thực đơn ở nhiều nhà hàng sang trọng và được rất nhiều thực khách hài lòng. Do nhu cầu thưởng thức món mít non ngày càng cao nên những năm gần đây các chợ xuất hiện các hàng bán mít non luộc từng miếng, phục vụ thực khách, đặc biệt là những người ít có thời gian cho bếp núc.
Món ăn đơn giản, dân dã làm say lòng bao người con miền Trung. Ảnh: Huấn Phan.
Gỏi mít non là món ăn đậm chất nhà quê, dễ làm nhưng tốn công, phải chọn những trái non để tăng độ giòn và ngon đặc trưng của mít nhưng cũng không quá non sẽ làm mất đi độ ngọt bùi. Nhúng cả trái mít vào thau nước lạnh có pha ít muối, dùng dao gọt luôn vỏ trong nước sẽ làm cho mít trắng mà còn hạn chế mủ bám vào. Gọt vỏ xong xẻ dọc thành từng miếng, cắt bỏ cùi rồi rửa sạch, sau đó đem luộc cho chín rồi vớt ra để ráo nước và cắt thành sợi theo sớ mít.
Khi xưa kinh tế khó khăn thì mít non chủ yếu chỉ trộn với da heo, còn nếu ăn chay thì trộn mít non với đậu khuôn (hay còn gọi là đậu hũ). Ngày nay, khi đời sống có điều kiện hơn, người ta còn biến tấu thêm tôm - thịt ba chỉ để trộn với mít. Tôm tươi bóc vỏ ướp gia vị rồi xào cho thấm, thịt ba chỉ thì luộc rồi cắt sợi. Sau đó, cho dầu vào chảo phi thơm tỏi, bắc xuống để nguội, cho mít non, tôm, thịt ba chỉ, đường, chanh, mắm ngon, trộn đều với rau răm, húng lìu, rau thơm, ớt trái cắt lát, nêm nêm gia vị cho vừa ăn, rồi rắc tiêu.
Cho gỏi mít ra đĩa, thêm lạc rang giã thô, ớt tươi, đĩa mít trộn sẽ thơm phức. Khi thưởng thức thì dùng bánh tráng nướng xúc gỏi mít non cho vào miệng. Gỏi mít giòn sừn sựt, khi cho miếng bánh tráng vào miệng, âm thanh của bánh tráng vừa kêu cái rụm vừa thơm lừng mùi gạo, vị ngọt bùi rất ngon miệng, rồi vị béo béo thơm thơm của đậu phộng, vị the the, cay cay của các các loại rau và ớt, vị chua chua của chanh. Tất cả hòa quyện vào nhau làm cho người ăn bao nhiêu cũng không đã thèm. Đồng thời, gỏi mít non có thể ăn kèm với bún, cho một chút bún vào bát, cho gỏi lên trên, chan thêm nước mắm tỏi, ớt.
Nếu có dịp ghé Quảng Ngãi, ở chung nhà với người dân nơi đây, bạn có thể đề nghị chủ nhà làm món gỏi mít để thưởng thức, món ăn tuy rẻ tiền nhưng rất ngon miệng.
Như Phi