Giúp con học qua các bộ sưu tập

Qua việc sưu tầm, bé cũng học được các kỹ năng tìm kiếm, kỹ năng xã hội, làm việc nhóm... và những thói quen tích cực như ngăn nắp, gọn gàng, biết chăm sóc những thứ của mình ngay từ khi còn bé.

Trẻ có thể bắt đầu sưu tầm từ khi hai hay ba tuổi, tùy theo những thứ bé thích, tùy theo quỹ thời gian và sự trợ giúp của cha mẹ. Sưu tầm các khuy áo với dạng hình học khác nhau giúp bé học toán sau này. Sưu tầm cát từ những bãi biển đã đến, lá hoa để ép, vỏ ốc, vỏ sò, các mô hình ô tô, các loại hạt, cây nếu nhà có vườn, các đĩa nhạc của ca sỹ bé thích, hay tự chụp ảnh các loài hoa và làm bộ sưu tầm trên máy tính... bất cứ cái gì trẻ thích đều trở thành một bộ sưu tầm giá trị, kể cả các hòn sỏi bé nhặt được trên đường.

Các bộ sưu tầm có thể ngắn hạn, có thể dài hạn như các loại kẹo để mỗi ngày được ăn một cái một vị hay một hình dạng khác nhau, các loại mỳ ý, các loại đậu nấu chè, nắp chai các màu để xếp hình, các loại hạt của các loại quả để chơi ô ăn quan... Những thứ lâu dài như tem, tiền xu các nước, đĩa nhạc, sách... sẽ cần nhiều kỹ năng và sự kiên nhẫn hơn.

Khi sưu tầm, trẻ làm việc mình thích, thỏa mãn cái tôi, thư giãn đầu óc một cách lành mạnh thay vì ngồi trước vô tuyến hay chơi điện tử. Trẻ xác định mục tiêu rõ ràng, dành thời gian tìm những cái mình cần và tìm cách có được những thứ mình muốn, rèn kỹ năng giải quyết vấn đề. Bé cũng có cái để quan tâm để chia sẻ với bố mẹ và các bạn.

Trẻ được trải nghiệm, được nhìn thấy thành quả lao động của mình ngày càng lớn lên theo thời gian, thấy tự hào về chính bản thân, thấy mình có thể làm được việc, điều đó giúp trẻ trở nên tự tin hơn. Trẻ có tài sản riêng, biết yêu quý, chăm sóc, giữ gìn, bảo vệ cái riêng của mình.

Trẻ học được rất nhiều kiến thức từ những bộ sưu tầm của mình. Ví dụ một bé sưu tầm cát ở các bãi biển đi qua phải trả lời các câu hỏi như: tại sao cát ở những nơi khác nhau màu khác nhau? Tại sao cát hạt to nhỏ? Tại sao cát lẫn những vỏ ốc khác nhau? Trưng bày bộ sưu tầm của mình trong lọ màu gì là đẹp nhất? Để ở đâu để nắng có thể chiếu vào? Xếp các lọ theo trật tự thời gian hay trật tự địa lý? Làm sao viết tên lên các bình để khỏi lẫn? Cát trắng có thể làm được những gì? Trẻ học thêm được các hoạt động mỹ thuật như tranh cát, vẽ trên cát, tập viết trên cát. Chơi với cát cũng là một hoạt động thư giãn như người lớn tập yoga.

Khi trẻ biết viết, trẻ tự viết tên đồ mình sưu tầm, các câu chuyện về món đồ như tìm được ở đâu hay ai tặng, tìm trong hoàn cảnh nào, điều gì đặc biệt xảy ra hôm đó... Khi biết đọc, trẻ có thể tự tìm thêm thông tin về những thứ trẻ đang sưu tầm. Trẻ luyện đọc một cách thực tế thông qua hoạt động có ích. Học kỹ năng nghiên cứu, tra cứu trên mạng. Lớn hơn chút nữa, trẻ có thể tham gia các câu lạc bộ với các bạn cùng sở thích, luyện các kỹ năng xã hội.

Trẻ học cách nhìn mọi vật theo cách khác, đầy những bí mật, học cách trân trọng những điều nhỏ nhặt xung quanh và biết bảo vệ môi trường, ví dụ như khi đi lặn không lấy san hô, khi sưu tầm hoa lá chỉ lấy những cái mình có hay đã hỏi xin không vặt của người khác... Trẻ cũng học thưởng thức cái đẹp từ những điều giản dị, như một bông hoa me nhỏ xíu màu vàng tươi thắm, hay lá me dại hình trái tim xinh xắn ven đường. Bé nuôi dưỡng tâm hồn, nuôi dưỡng phần người từ những điều đơn giản, trân trọng cái đẹp xung quanh và bảo vệ để những điều đó còn lại cho những người khác.

Khi sưu tầm, bé tập đếm, tập xếp loại, tập nhóm, thống kê những thứ giống nhau, khác nhau, rèn luyện tư duy logic. Tất cả bổ trợ cho toán học sau này.

Sưu tầm những thứ mất tiền mua như sách, truyện tranh, đĩa nhạc... bé phải tập phân bổ, quản lý số tiền mình có để mua được những thứ bé muốn từ đó học được kỹ năng quản lý tài chính.

Hãy giúp con sưu tầm, giúp bé nhìn mọi thứ với con mắt trẻ thơ người lớn không còn nữa. Thấy bé sưu tầm cát, đừng bảo bẩn mẹ không dọn được, cát có gì hay ho chứ. Thấy bé sưu tầm lá đừng bảo rồi sẽ mốc meo, mất thời gian. Giúp bé thay vì ngăn cản, thông qua những thứ bé thích bạn có thể giúp con học tất cả những điều cần thiết cho bé sau này một cách tự nguyện. Ai mà biết được có thể đó chính là tiền đề cho sự lựa chọn nghề trong tương lai của trẻ.

Lê Mai Hương
Nhà giáo Montessori