Vi khuẩn lao còn đến thanh quản bằng đường bạch huyết và đường máu. Bệnh có thể phối hợp với lao khí - phế quản hoặc đơn độc mà không có tổn thương ở bất kỳ bộ phận nào khác.
Biểu hiện lao ở thanh quản rất đa dạng:
Thể thâm nhiễm: Niêm mạc thanh quản dày sần từng phần hoặc toàn bộ.
Thâm nhiễm phù nề: Niêm mạc thanh quản dày, mọng đỏ, nắp thanh quản có hình dạng "mõm cá mè" không di động được. Dây thanh âm to dày làm hẹp thanh môn.
Thâm nhiễm sùi: Trên nền thâm nhiễm có các nụ sùi.
Thâm nhiễm loét: Các nốt lao vỡ ra để lại các vết loét nông hoặc sâu bờ không đều trên nền niêm mạc dày sần.
Thể u lao: Khối u tròn nhẵn hoặc sần sùi như quả dâu.
Thể lao kê: Trên nền niêm mạc dày đỏ có các nốt nhỏ màu xám trắng đồng đều.
Dấu hiệu quan trọng nhất của lao thanh quản là thay đổi giọng nói. Khàn tiếng ngày một tăng, thậm chí gây mất tiếng khi dây thanh âm bị phá hủy hoàn toàn. Tiếng ho cũng khác lạ, nghe ồ ồ, rè rè; thoạt đầu ho khan, sau ho có đờm, mủ. Người bệnh nuốt vướng hoặc đau khi nuốt; sặc khi uống nước do nắp thanh quản di động không tốt, đậy không kín hoặc bị phá hủy.
Chứng khó thở xuất hiện muộn hơn do dây thanh âm phù nề, khối u lồi vào thanh quản hay do xơ sẹo co kéo, làm hẹp lòng thanh quản. Khó thở đột ngột xuất hiện từng cơn sau các kích thích như nội soi, sinh thiết; hoặc khó thở liên tục với đặc điểm có tiếng rít, nhiều khi tiếng rít to đến mức người bệnh cùng phòng chịu không nổi vào ban đêm.
Lao thanh quản có thể bị nhầm lẫn với các bệnh khác có cùng triệu chứng khàn tiếng, khó thở, có tiếng rít như viêm thanh quản do vi khuẩn khác, cúm, ung thư thanh quản, polyp, u nhú thanh quản, liệt dây thanh âm, lao phế quản, u ở trung thất hoặc phổi chèn ép vào khí quản...
Để chẩn đoán bệnh, phải tiến hành soi phế quản, sinh thiết để chẩn đoán mô bệnh và tìm tổn thương phối hợp, trước tiên là ở phổi. Về điều trị, ngoài việc sử dụng thuốc chống lao, bệnh nhân còn phải dùng thuốc chống viêm, phù nề (corticoid) để bảo tồn giọng nói và cải thiện khó thở.
Việc nội soi thanh quản ngoài chẩn đoán còn rất có ích cho việc chỉ định mở khí quản. Khi thanh quản hẹp, người bệnh khó thở nhiều, phải mở khí quản tạo một đường thông với bên ngoài không qua thanh quản. Đây là một chỉ định bắt buộc.
BS Bình Lâm, Sức Khỏe & Đời Sống