Chainalysis cho biết, tổn thất do tội phạm liên quan đến tiền số đã tăng 79% năm 2021 so với một năm trước đó, lên 14 tỷ USD, do hành vi trộm cắp và lừa đảo tăng đột biến. Trong đó, lừa đảo là hình thức phổ biến nhất, sau đó là trộm cắp - hầu hết xảy ra thông qua việc hack các doanh nghiệp tiền số.
Theo Chainalysis, tài chính phi tập trung (DeFi) là môi trường quan trọng của cả hai hình thức này. Đơn vị này đánh giá, DeFi là một trong những lĩnh vực thú vị nhất của hệ sinh thái tiền số, mang đến cơ hội lớn cho các doanh nghiệp cũng như người dùng.
"Tuy nhiên, DeFi khó có thể phát huy hết tiềm năng, nếu chính sự phân quyền giúp nó trở nên năng động lại cũng cho phép lừa đảo và trộm cắp lan tràn", báo cáo Crypto Crime của công ty viết.
DeFi là một lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng của thị trường tiền số, nhằm mục đích loại bỏ bên trung gian, như ngân hàng, khỏi các giao dịch tài chính như vay vốn.
Với DeFi, các ngân hàng và luật sư được thay thế bằng một đoạn mã có thể lập trình, được gọi là hợp đồng thông minh (smart contract). Hợp đồng này được viết trên một blockchain công khai, như Ethereum hoặc Solana. Nó sẽ được thực thi khi đáp ứng các điều kiện nhất định, nên không cần đến bên trung gian.
Theo số liệu thống kê của Chainalysis, khối lượng giao dịch DeFi tăng 912% năm 2021. Lợi nhuận ấn tượng từ các token phi tập trung như Shiba Inu cũng thúc đẩy một cơn sốt tìm kiến lợi nhuận từ các token DeFi. Nhưng có rất nhiều cảnh báo khi nói đến giao dịch trong hệ sinh thái non trẻ này.
Kim Grauer, Trưởng nhóm nghiên cứu của Chainalysis, cho biết một vấn đề với DeFi là nhiều giao thức mới đang được tung ra có các lỗ hổng mã hóa mà tin tặc có thể khai thác. 21% các vụ đột nhập năm 2021 tận dụng các lỗ hổng này.
Cũng theo Grauer, dù có các công ty bên thứ ba thực hiện kiểm tra mã và chỉ định công khai các giao thức nào là an toàn, nhiều người vẫn chọn các nền tảng rủi ro, bỏ qua bước này vì muốn nhận lợi nhuận lớn hơn.
Hành vi trộm cắp tiền số đã tăng 516% so với năm 2020, lên tới 3,2 tỷ USD. Trong số này, 72% số tiền bị đánh cắp được lấy từ các giao thức DeFi. Trong khi đó, thiệt hại do lừa đảo tăng 82%, lên 7,8 tỷ USD.
Hơn 2,8 tỷ USD trong số này đến từ một trò lừa tương đối mới nhưng rất phổ biến, được gọi là "Rug Pull" (rút thảm). Khái niệm này chỉ những người phát triển dự án tiền số ôm tiền của các nhà đầu tư và biến mất.
"Với sự nhộn nhịp của DeFi, mọi người có thể cảm thấy hài lòng với việc sử dụng các nền tảng kém an toàn, do sợ bỏ lỡ lợi nhuận tiềm năng", Grauer giải thích.
Tội phạm liên quan đến tiền số có thể đang ở mức cao nhất mọi thời đại.; Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tiền số cũng lưu ý rằng sự phát triển của tiền số hợp pháp vượt xa tốc độ tăng trưởng của tội phạm. Các giao dịch bất hợp pháp năm ngoái ở mức thấp nhất mọi thời đại, chỉ chiếm 0,15% trong 15.800 tỷ USD tổng khối lượng giao dịch tiền số.
Các nhà nghiên cứu lý giải việc này là nhờ các công cụ thực thi pháp luật dần cải thiện, cũng như tính minh bạch được kế thừa của các công nghệ blockchain. Không giống như tiền mặt và các tài sản giá trị truyền thống khác, mọi giao dịch tiền số đều được ghi lại trong một sổ cái công khai và với các công cụ phù hợp.
Grauer nói rằng phương thức này giúp cho thấy bao nhiêu hoạt động tiền số có liên quan đến tội phạm. "Các nhà chức trách đã rất thành công trong việc tận dụng tính minh bạch của các Blockchain để điều tra và ngăn chặn hoạt động bất hợp pháp", ông đánh giá.
Phiên An (theo CNBC)