Sau thủ thuật, kinh nguyệt của Thảo, ở Thanh Xuân, Hà Nội, hoàn toàn biến mất. Giữa năm ngoái, khi em đến Bệnh viện Phụ sản Trung ương khám, bác sĩ Phan Chí Thành kết luận tử cung của bệnh nhân bị dính hoàn toàn - biến chứng nghiêm trọng khiến cơ quan sinh sản mất đi khả năng giãn nở. "Nếu tử cung dính lại với nhau, người phụ nữ không thể mang thai được. Hoặc nếu có thai, nguy cơ sảy thai, sinh non là rất cao", ông Thành giải thích.
Cũng tại bệnh viện này, các bác sĩ từng chạy đua với tử thần để cứu một thiếu nữ 16 tuổi khác. Bệnh nhân nhập viện cấp cứu trong tình trạng nguy kịch, sau khi nạo phá thai tại một phòng khám tư, tử cung bị thủng, máu tràn khắp ổ bụng. Thiếu nữ có thể phải cắt bỏ tử cung vĩnh viễn nếu không được xử trí kịp thời, đồng nghĩa với việc vĩnh viễn mất đi cơ hội mang thai.
Tương tự, một thai phụ 16 tuổi được đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội với thể trạng yếu, da xanh xao và huyết áp tụt sâu, chỉ còn 70/40, do mất máu không rõ nguyên nhân. Sau khi loại trừ nhiều khả năng, các bác sĩ phát hiện cô bé đang có thai và âm đạo bốc mùi hôi khó chịu. Phải sau nhiều lần gặng hỏi, cô bé mới thú nhận đã tự đi mua thuốc phá thai uống cách đó ba tuần, giấu kín gia đình. Khối thai gần ba tháng tuổi trong tử cung bị hoại tử, gây nhiễm trùng nặng nề.
Mang thai ngoài ý muốn ở lứa tuổi vị thành niên đang là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nhức nhối ở Việt Nam. Một nghiên cứu của Tổ chức Dịch vụ Dân số Quốc tế (PSI) ước tính trên 10% nữ giới Việt Nam chưa kết hôn (từ 15-24 tuổi) đã từng mang thai ngoài ý muốn ít nhất một lần.
Một bác sĩ nắm tay bệnh nhân trong khi cô đang chuẩn bị phá thai tại phòng khám. Ảnh: BBC
Nghiên cứu tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Trường Đại học Y Hà Nội năm 2022 cho thấy sự thiếu hụt kiến thức tránh thai nghiêm trọng: trong số các trường hợp vị thành niên phá thai, chỉ 6% sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Sự thiếu hiểu biết, cùng với tâm lý lo sợ, đã dẫn đến hậu quả là gần một nửa (47%) các ca phá thai ở tuổi vị thành niên trong mẫu nghiên cứu phải phá thai to trên 12 tuần, làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng y tế. Theo báo cáo của Bộ Y tế, số ca mang thai ở tuổi vị thành niên chiếm 2,5-3% tổng số phụ nữ mang thai, nhưng con số phá thai thực tế có thể cao hơn rất nhiều, bởi hơn 40% ca phá thai tại Việt Nam được thực hiện tại các phòng khám tư nhân, nơi rủi ro về chuyên môn luôn rình rập.
Hành vi giấu gia đình đi phá thai là phản ứng phòng vệ trước sự kỳ thị xã hội và áp lực từ chính người thân, theo bác sĩ Giang Châu Võ, Bệnh viện Từ Dũ, TP HCM. "Tâm lý trẻ vị thành niên chưa vững vàng, khi có thai ngoài ý muốn sẽ dễ hoảng loạn, lo lắng", bác sĩ nói.
Nỗi sợ bị đánh giá, bị coi là "hư hỏng" trong một xã hội coi trọng các giá trị truyền thống, buộc các em phải tìm đến những giải pháp bí mật, tránh các bệnh viện công lập uy tín - nơi yêu cầu sự đồng ý của phụ huynh đối với người dưới 18 tuổi. Trẻ vị thành niên chọn cơ sở tư nhân cũng để không phải khai báo hành chính, lộ thông tin cá nhân. Mặt khác, sự chần chừ và lúng túng kéo dài thời gian mang thai, khiến thai lớn hơn, từ đó tăng nguy cơ thất bại và tai biến thủ thuật nếu thực hiện ở nơi kém chất lượng.
Việc phá thai không an toàn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến vô sinh. Ở Việt Nam, tỷ lệ vô sinh là 7,7%, và những người có tiền sử nạo phá thai có nguy cơ cao gấp 4 lần so với người không có tiền sử. Biến chứng không chỉ dừng lại ở dính buồng tử cung mà còn bao gồm viêm nhiễm vùng chậu (PID), tắc vòi trứng, biến dạng tử cung. Chưa kể, việc phải đối diện với khủng hoảng một mình còn gây ra tổn thương tâm lý sâu sắc, khiến thiếu niên dễ rơi vào trầm cảm do mặc cảm tội lỗi và cô lập.
Các chuyên gia khuyến cáo để giảm hệ lụy từ phá thai không an toàn, gia đình và nhà trường cần giáo dục, hướng dẫn học sinh về sức khỏe sinh sản, lối sống lành mạnh. Để đảm bảo an toàn, bác sĩ khuyên không nên quan hệ tình dục trước 20 tuổi đối với nam và trước 18 tuổi đối với nữ. Nếu chưa sẵn sàng mang thai, cả hai nên sử dụng phương pháp an toàn như bao cao su, đặt vòng, uống thuốc, tiêm, đặt que cấy, triệt sản hoặc thắt ống dẫn tinh.
Mỹ Ý