Công nghệ nano hóa thuốc y học cổ truyền được GS Khoa, nghiên cứu viên cao cấp Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) và cộng sự nghiên cứu từ cuối năm 2022.
Ông lý giải, dùng thuốc đông y cần thời gian điều trị kéo dài mới phát huy tác dụng. Khi ứng dụng công nghệ nano, rút ngắn thời gian điều trị như thuốc tây và hạn chế tác dụng phụ - vốn là lợi thế của đông y.
GS Nguyễn Cửu khoa chia sẻ về nghiên cứu nano hóa thuốc y học cổ truyền tại Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng, hôm 25/7. Ảnh: Hà An
Với sự tham vấn của các lương y, những dược chất có trong các bài thuốc trị bệnh thoái hóa khớp, gout, tai biến mạch máu não, đái tháo đường được nhóm phân lập, chiết tách để tăng hàm lượng các dược chất giúp tăng hiệu quả điều trị bệnh.
Các dược liệu được chiết với nước đề ion (tương tự nước cất) ở 60 độ C trong 3 giờ với sóng siêu âm theo các tỷ lệ nguyên liệu. Sau thời gian chiết, nguyên liệu được lọc bỏ bã, cô quay thu hồi dung môi và tính khối lượng cao tổng thu được. Sau đó dược chất được nano hóa các loại cao tổng theo từng bài thuốc.
Các dược chất được bọc trong nano liposome dạng hình cầu tổng hợp từ phospholipid của dầu đậu nành và có cấu trúc tương tự cấu trúc màng tế bào, giúp tăng hiệu quả vận chuyển qua thành ruột non vào mạch máu nhanh và nhiều hơn.
Theo nhóm nghiên cứu, công nghệ nano giúp cho các hoạt chất của thuốc đông y đưa vào mạch máu có thể gấp hàng nghìn lần, nhất là trong trường hợp các dược chất khó vận chuyển qua thành ruột.
Mô hình cấu trúc của hạt nano liposome của nhóm nghiên cứu. Ảnh: Hà An
GS Khoa cho biết, nhóm nghiên cứu đã phối hợp với một doanh nghiệp dược xin giấy phép cung cấp nguyên liệu nano dược liệu dạng cao cho một số phòng khám y học cổ truyền để đánh giá hiệu quả.
Theo lương y Bùi Duy Hương (huyện Định Quán, Đồng Nai), sau 2 tháng sử dụng cho một số bệnh nhân tình nguyện tại phòng khám, ghi nhận liều uống giảm nhưng triệu chứng bệnh thuyên giảm nhanh hơn so với phương pháp cắt thuốc theo truyền thống. Cụ thể, với bệnh tai biến mạch máu não do cục máu đông, sau khi dùng thuốc khoảng 8 ngày, bệnh nhân cải thiện việc đi lại, cầm nắm đồ vật trong sinh hoạt. Trong khi với phương pháp dùng thuốc đông y truyền thống bệnh nhân phải mất gần một tháng mới cải thiện những vấn đề trên.
GS.TS Trần Công Luận (chuyên gia dược học), cho biết sử dụng công nghệ nano tăng cường hiệu quả cho các bài thuốc đông y là một hướng nghiên cứu khá mới. Sử dụng cho một số người bệnh, nhóm đã có những kết quả tích cực, tuy nhiên đây mới ở giai đoạn đầu.
Để phát triển thành dạng thuốc được công nhận GS Luận cho rằng, cần các bước thử nghiệm tiền lâm sàng, lâm sàng trên nhiều người bệnh một cách bài bản để xác định được liều sử dụng phù hợp. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc có nguồn gốc tự nhiên cần được kiểm soát chất lượng đầu vào như xuất xứ, chất lượng trồng... "Khi đó công trình nghiên cứu đảm bảo tính giá trị và mang tính hiệu quả với người bệnh", GS Luận nói.
Hà An