Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Đó là bài thơ Qua đèo Ngang nổi tiếng của bà Huyện Thanh Quan, được dạy trong chương trình sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7.
Đèo Ngang nằm giữa ranh giới hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình. Đèo nằm trên quốc lộ 1, thuộc dãy núi Hoành Sơn, dài 6 km. Phần đất phía Quảng Bình thuộc xã Quảng Đông (huyện Quảng Trạch), phần đất phía Hà Tĩnh thuộc xã Kỳ Nam (huyện Kỳ Anh). Đèo Ngang cách thị trấn Ba Đồn của huyện Quảng Trạch 24 km, cách thành phố Đồng Hới 80 km, cách thành phố Hà Tĩnh 75 km.
Xưa kia, đèo Ngang là nơi phân cách giữa nước Đại Việt và Chiêm Thành. Năm 1833, vua Minh Mạng cho xây dựng ở nơi đây ải Hoành Sơn Quan bằng gạch đá, để kiểm soát việc đi lại qua đèo. Di tích này hiện vẫn tồn tại.
Đèo Ngang là thắng cảnh nổi tiếng của miền Trung. Đứng trên đỉnh đèo này, phóng mắt ra xa, bạn sẽ thấy một khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp với núi non kỳ vĩ, biển trời mênh mông.
Gần đèo Ngang về phía Quảng Bình có di tích kiến trúc - nghệ thuât - tôn giáo là đền thờ bà Liễu Hạnh.
Câu 4: Con sông nào thuộc tỉnh Quảng Bình là ranh giới phân chia Đàng Trong - Đàng Ngoài thời Trịnh - Nguyễn phân tranh?