Rông là nhà cộng đồng của một làng thuộc dân tộc Ba-na. Đó là ngôi nhà sàn cao, to và đẹp nhất làng, được dựng ở trung tâm hoặc gần cổng làng. Ngôi nhà rông làng Kon Rờ Bàng (Kon Tum) được người làng dựng lại tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam năm 2003, với hơn 90m3 mặt sàn, dựng trên 4 vì cột; đường kính lên tới 0,6m, mặt sàn bằng lồ ô. Nhà 4 mái cao, dốc, lợp cỏ tranh, được liên kết bởi một hệ thống giằng, cột chống ở phía trong.
Nhà có một cửa ra vào mở ra sân sàn, hướng về phía nam. Trong nhà thường bài trí đơn giản với một thanh gỗ chia đôi mặt sàn, hai khuôn bếp ở nửa phía sau hai gian đầu hồi. Trên vách và mái là nơi cất giữ xương đầu trâu và sọ thú, kết quả của những lễ đâm trâu và cuộc đi săn của dân làng.
Nhà rông ở Bảo tàng dân tộc học Việt Nam. |
Mảng trang trí nổi bật nhất trên nhà rông là dải văn hoa ở đỉnh nóc, giới hạn bởi hai thanh uốn cong hình rau dớn, ở giữa là những hình thoi nối tiếp cùng nhiều mô típ thường thấy trên đồ đan. Đầu các thanh chân vách, ở bốn góc sân nhà, được tạo hình dao phát, loại dao phổ biến ở Tây Nguyên. Trong nhà, hai đầu tấm gỗ chắn phía trước cái giá đựng trên vách sau gian giữa cũng được tạo hình dao phát. Mặt ngoài thanh gỗ này và mặt bên các cây quá giang trang trí hình ngôi sao, hoa bí, hoa dưa... bằng kỹ thuật khắc chìm và tô màu.
Nhà rông là nơi ngủ đêm của các chàng trai và những người đàn bà góa; nơi đón tiếp khách; nơi nam giới tề tựu khi rỗi rãi; nơi lớp người già truyền dạy cho lớp trẻ những kinh nghiệm về cuộc sống, lao động, sản xuất và văn hóa truyền thống; nơi họp bàn việc làng, cất giữ vật thiêng; nơi tổ chức nghi lễ cộng đồng và nơi trai tráng túc trực bảo vệ làng.
Trước đây, nhiều dân tộc vùng bắc Tây Nguyên và bắc Trường Sơn có nhà rông. Những làng đông dân có thể dựng hai nhà rông. Loại nhà này đã có thời gian dài bị mai một. Gần đây, nhiều làng đã khôi phục ngôi nhà chung, đặc biệt là trong phong trào dựng nhà rông văn hóa. Tuy nhiên, nhưng ngôi nhà này đã có nhiều thay đổi cả về kích thước, nguyên vật liệu, hình thức trang trí và chức năng.
Câu 3: Ngôi nhà này của dân tộc nào?
a. Dao
b. Chăm
c. Khơ-me