Vật liệu được người Chăm sử dụng để xây dựng tháp Chàm là một trong những bí ẩn mà sau gần 80 năm nghiên cứu, các nhà khoa học mới giải mã được. Bí ẩn này từng là rào cản khiến việc trùng tu di tích tháp Chàm gặp khó khăn.
PGS Ngô Văn Doanh trong cuộc hội thảo khoa học về ứng dụng công nghệ cao trong bảo tồn di tích Chăm (năm 2015) cho biết, các tháp Chăm được xây bằng loại gạch non đặc biệt. Gạch này xốp, ngấm nước, nắng lên lại tỏa hơi.
"Khi mang những mảnh gạch vỡ của tháp Chăm về phân tích, các chuyên gia đã tính toán được độ nung của gạch chỉ ở mức 900-1.000 độ C (gạch hiện đại là 1.300 độ C). Theo nguyên lý, gạch non sẽ dễ mủn, nhưng chất đất tốt, phỏng đoán là được trộn tro, trấu để có độ xốp dẻo, đặc biệt chất kết dính bằng dầu thực vật giúp tháp tồn tại được hàng nghìn năm", ông Doanh nói tại hội thảo.
Tháp Chàm đều được xây dựng bằng chất liệu gạch non. Ảnh: Thảo Nghi. |
Trong cuốn Văn hóa cổ Chămpa xuất bản năm 2011, chuyên gia nghiên cứu Chămpa này từng dẫn lời nhà nghiên cứu mỹ thuật phương Đông B.Groslier (in trong cuốn Indochine, Carefour de arts, Paris, 1961) đánh giá về tính đặc biệt của chất gạch xây dựng tháp Chàm: "Không phải đến giờ các nhà khoa học mới khâm phục tài nghệ xây dựng bằng vật liệu gạch của người Chàm cổ mà ngay từ thế kỷ 5-6 sử liệu Trung Quốc đã phải công nhận người Chàm là bậc thầy trong nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc gạch".
Câu 4: Trên các tháp Chàm của người Chăm có họa tiết điêu khắc độc đáo. Những hoa văn này được khắc trên chất liệu gì?