Trạng nguyên Giáp Hải còn gọi là Trạng Kế, người làng Dĩnh Kế, xã Dĩnh Kế, nay thuộc thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang.
Theo gia phả và sách cổ, Giáp Hải còn có tên là Giáp Trừng, sinh năm 1517. Ông thông minh, chăm chỉ dùi mài kinh sử. Đến khoa thi Mậu Tuất (1538), khi 22 tuổi, Giáp Hải thi đỗ đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ, đệ nhất danh, tức trạng nguyên.
Năm 1540, sau khi đỗ trạng được 2 năm, Thái Tông Mạc Đăng Doanh đột ngột qua đời, con là Mạc Phúc Hải lên thay. Vì phải kiêng huý tên vua nên Giáp Hải mới đổi là Giáp Trừng, còn dân gian vẫn quen gọi là Trạng Kế.
Bối cảnh lịch sử lúc ấy, nhà Mạc bị nhà Minh o ép lấy cớ Mạc Đăng Dung tiếm ngôi nhà Lê, nên rình rập xâm lược. Để bảo vệ vương triều còn non trẻ, bảo vệ dân thoát cảnh chiến trận và họa xâm lăng, nhà Mạc buộc phải có những nhượng bộ nhất định về biên giới. Do có tài văn chương lại giỏi đối đáp nên sau khi đỗ trạng, Giáp Hải được vua cử đi lãnh trách nhiệm ngoại giao tiếp các sứ giả nhà Minh và đã khéo léo dàn xếp ổn thỏa vấn đề biên giới nên kẻ địch phải nể phục.
Theo Cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Giang, trạng nguyên Giáp Hải, khi làm quan chính trực, thanh liêm, được nhà vua sủng ái tin dùng, các bạn đồng triều kính phục. Thời gian làm quan của ông trước sau 5 lần giữ chức thượng thư, ba lần giữ chức đài ấn, được phong tước Thái bảo Sách quốc công.
Ông về nghỉ hưu không được bao lâu thì mất vào tháng 12/1586, tại quê hương làng Dĩnh Kế, thọ 70 tuổi. Mộ ông được đặt tại núi Kế, dân quen gọi là núi ông Trạng. Các dấu vết về giếng ông Trạng, chân ông Trạng, miếu ông Trạng vẫn còn mãi đến sau này.
Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi quê ở Hải Dương, còn Lê Văn Thịnh quê ở Bắc Ninh.
>>Quay lại