Nhà tù Lao Bảo hay còn được gọi là nhà đày Lao Bảo nằm ở phía Tây Nam Đường 9, cạnh sông Sê Pôn, thuộc thôn Duy Tân, thị trấn Lao Bảo. Đây là một trong 5 nhà tù lớn nhất Đông Dương.
Nguyên xưa, Lao Bảo là vùng đất hoang vu, khí hậu khắc nghiệt, địa hình hiểm trở nhưng đồng thời cũng là vị trí chiến lược quan trọng. Dưới thời phong kiến, Lao Bảo là đồn trấn ải biên thùy của nhà Nguyễn và nơi lưu đày các tội đồ có án phạt nặng.
Từ khi thực dân Pháp đặt quyền bảo hộ lên Việt Nam, cùng với việc khai thác thuộc địa, chúng mở một loạt nhà tù ở khắp nơi để giam giữ những người yêu nước và các chiến sĩ cộng sản. Năm 1908, sau 4 năm Pháp mở Đường 9, chính quyền thực dân bắt tay nâng cấp Bảo Trấn Lao thời nhà Nguyễn thành nhà tù Lao Bảo.
Lúc đầu, nhà tù chỉ có hai dãy nhà giam bằng gỗ, lợp ngói, gọi là Lao A và Lao B, mỗi dãy nhà dài 15 m, rộng 5 m có thể giam giữ được 60 tù nhân.
Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, nhiều phong trào cách mạng nổ ra khắp miền Trung, thực dân Pháp tăng cường săn lùng, bắt bớ đàn áp cách mạng. Để phục vụ việc giam giữ, cuối năm 1934, Pháp cho xây thêm hệ thống nhà lao kiên cố bằng bê tông, cốt thép là lao C, D, hầm E, mỗi nhà lao dài 30 m, rộng 6 m, giam giữ được khoảng 180 tù nhân; và khu biệt giam có 13 buồng, mỗi buồng rộng 1 m. Toàn bộ công trình được bao quanh bởi hệ thống tường thành kiên cố cao 3,5 m và nhiều lô cốt bảo vệ.
Ngoài ra, hệ thống nhà tù còn có một số công trình như nhà Đồn trưởng, nhà tra tấn, hỏi cung, trại lính, kho, xưởng mộc, xưởng rèn…
Tại nhà tù Lao Bảo, thực dân Pháp đã dùng những hình phạt dã man như gông, cùm, xiềng xích cùng với chế độ cai trị hà khắc, tàn bạo nhất để giết hại lực lượng yêu nước và cộng sản, biến nơi đây trở thành "địa ngục trần gian" với tù nhân.
Trải qua hai cuộc chiến tranh, nhất là cuộc chiến tranh chống Mỹ, nhà tù Lao Bảo đã bị phá hủy gần như hoàn toàn. Năm 1991, nhà tù Lao Bảo được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Ở hai phương án còn lại, nhà tù Hỏa Lò ở Hà Nội, nhà lao Cây Dừa ở Phú Quốc.
Câu 6: Đảo nào ở Quảng Trị được tuyên dương là đảo anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và là địa điểm du lịch hấp dẫn ngày nay?