Theo sách Lịch sử Vật lý học (Đào Văn Phúc, NXB Giáo dục 2003), năm 1845, Faraday phát minh ra sự quay mặt phẳng phân cực của ánh sáng trong từ trường, gọi là "hiệu ứng Faraday". Đây không phải là phát minh tình cờ bởi từ nhiều năm trước, ông đã nói về bản chất thống nhất của các hiện tượng điện, từ và quang học.
Theo hướng suy nghĩ đó, năm 1834, ông đi tìm ảnh hưởng của dòng điện lên các hiện tượng quang học, bằng cách cho một tia sáng phân cực chiếu qua một chất điện phân và cho dòng điện truyền qua nhưng không thu được kết quả gì.
Năm 1845, ông làm thí nghiệm với mục đích tương tự nhưng nhằm khảo sát ảnh hưởng của từ trường đối với hiện tượng quang học. Lần này ông đã phát minh ra hiệu ứng Faraday và tính nghịch từ (nhiều vật liệu tồn tại một lực đẩy nhỏ bởi từ trường).
Nhà hóa học John Daniell (trái) và Michael Faraday, những người được xem là sáng lập ra ngành điện hóa ngày nay.
Ông chứng tỏ rằng nhiều chất có vẻ không có từ tính nhưng thật ra là có. Khác với chất từ thông thường, chúng có xu hướng chuyển dịch ngược với chiều đường sức. Faraday gọi những vật có từ tính thông thường là chất thuận từ và những vật có từ tính ngược lại là chất nghịch từ.