Số giáo sư, phó giáo sư năm 2017 tăng đột biến
Ngày 2/2, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước công bố danh sách 1.226 ứng viên đạt tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư năm 2017. Số người đạt tiêu chuẩn gấp 1,7 lần năm 2016 và 2,3 lần năm 2015 khiến dư luận nghi ngại chất lượng của ứng viên trong "chuyến tàu vét" trước khi có quy định tiêu chuẩn mới.
Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo, Chủ tịch Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước rà soát kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng xét công nhận giáo sư, phó giáo sư năm 2017.
Số lượng giáo sư được công nhận 5 năm qua.
Sau rà soát, ngày 6/3, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước công bố quyết định công nhận 1.131 người đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2017. Một người xin rút, 94 người gồm nhiều quan chức chờ xác minh do chưa đủ tiêu chuẩn, có đơn thư khiếu nại, tố cáo. Thanh tra Bộ Giáo dục vào cuộc, xem xét từng trường hợp bị gác lại.
Một tháng sau, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước công bố quyết định công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư cho 53 người. Trong hơn 40 người không được công nhận giáo sư, phó giáo sư năm 2017, có Bộ trưởng Y tế, Phó trưởng ban chỉ đạo Tây Bắc, Tổng cục trưởng Giáo dục nghề nghiệp...
Rất nhiều nhà giáo dục, khoa học đã đề xuất thay đổi tiêu chuẩn, quy trình xét công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư, đảm bảo sự minh bạch và tiệm cận với thế giới. Ngày 31/8, Thủ tướng ban hành quyết định 37 quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư với nhiều tiêu chí cụ thể, khắt khe hơn.
Đợt xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư đầu tiên theo Quyết định 37 sẽ bắt đầu vào năm 2019.
Bất thường trong điểm thi THPT quốc gia
Năm 2018, cả nước có hơn 900.000 thí sinh dự thi THPT quốc gia. Sau khi Bộ Giáo dục công bố điểm thi (ngày 11/7), dư luận bất ngờ khi Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình có số thí sinh đạt điểm giỏi tăng đột biến, trong khi đều là vùng trũng giáo dục. Tại Lạng Sơn, nhóm thí sinh tự do là cảnh sát cơ động có nhiều điểm khá giỏi.
Bộ Giáo dục và Bộ Công an đã thành lập các tổ công tác đến địa phương xác minh. Kết quả Hà Giang có 114 thí sinh với hơn 330 bài trắc nghiệm được nâng tổng điểm từ 1 đến 29,95. Tại Sơn La và Hòa Bình, công an xác định điểm bài thi tự luận và trắc nghiệm bị can thiệp. Công an đã khởi tố vụ án Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ tại ba tỉnh. 10 cán bộ bị khởi tố, trong đó có Phó giám đốc Sở Giáo dục Sơn La.
Những sai phạm trong chấm thi trắc nghiệm ở Hà Giang. Video: Dương Tâm
Kể từ khi tổ chức thi THPT quốc gia năm 2015, đây là vụ gian lận đầu tiên được phát hiện. Nếu so sánh với vụ gian lận xảy ra tại trường Đồi Ngô (Bắc Giang) trong kỳ thi tốt nghiệp, hay một vụ thi hộ trong kỳ tuyển sinh đại học, vụ năm nay có quy mô lớn hơn, diễn ra trên nhiều tỉnh, thủ đoạn tinh vi hơn. Sau hơn bốn tháng điều tra, công an chưa đưa ra được kết luận.
Rất nhiều kẽ hở của kỳ thi THPT quốc gia với mục tiêu xét tốt nghiệp và xét tuyển đại học được chỉ ra, từ khâu trông thi, chấm thi đến giám sát. Nhiều người đề xuất quay về tổ chức như trước năm 2015, giao kỳ thi tuyển sinh cho trường đại học, Sở Giáo dục chỉ tổ chức thi tốt nghiệp.
Thủ tướng đã nghiêm khắc phê bình các địa phương để xảy ra sai phạm trong kỳ thi; yêu cầu chủ tịch tỉnh chỉ đạo kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân liên quan. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã thừa nhận trách nhiệm, khẳng định tiếp tục thi THPT quốc gia, nhưng sẽ điều chỉnh cả về kỹ thuật và nhân sự để đảm bảo kết quả thi được chính xác.
Sách đánh vần lớp 1 gây tranh cãi
Cuối tháng 8, video cô giáo hướng dẫn cách phát âm chữ cái c/k/q đều đọc là /cờ/ gây xôn xao dư luận vì khác phương pháp được dạy đại trà cho học sinh. Cách đánh vần đó áp dụng theo sách Tiếng Việt lớp 1 Công nghệ giáo dục do GS Hồ Ngọc Đại làm chủ biên và Bộ Giáo dục cho phát hành.
Chủ tịch Hội đồng quốc gia thẩm định cuốn Tiếng Việt Công nghệ giáo dục - PGS Bùi Mạnh Hùng cho biết, tài liệu gây tranh cãi, tuy nhiên thực tế cho thấy phương pháp dạy đánh vần trong đó đã giúp học sinh phát triển hiệu quả kỹ năng đọc thành tiếng và viết đúng chính tả. Gần 50 tỉnh thành với khoảng 800.000 học sinh lớp 1 (chiếm gần một nửa số học sinh lớp 1) đang dùng cuốn sách này.
Giáo sư Hồ Ngọc Đại chia sẻ về sách đánh vần. Video: Dương Tâm.
GS Hồ Ngọc Đại chia sẻ sách được xây dựng trên nguyên tắc "muốn học cái gì thì phải tự tay làm cái đấy". Khi áp dụng, học sinh sẽ là người làm việc, còn giáo viên chỉ giao nhiệm vụ và quan sát, hướng dẫn phương pháp. Ông tự tin sách tồn tại vĩnh viễn, nền giáo dục mình xây dựng là đúng đắn vì có nền tảng lý thuyết là triết học, tâm lý học, có công nghệ giáo dục hỗ trợ.
Nhiều chuyên gia sau đó đã lên tiếng phân tích sự bất hợp lý của Tiếng Việt Công nghệ giáo dục và cho rằng việc dạy đánh vần theo sách này không phù hợp với năng lực ngôn ngữ của trẻ.
Cuối tháng 10, trước Quốc hội, Bộ trưởng Giáo dục Phùng Xuân Nhạ khẳng định sách Tiếng Việt Công nghệ giáo dục không còn là thực nghiệm nữa, nhưng tới sẽ đây sẽ thẩm định lại.
Nhiều vụ bạo lực thể chất, tinh thần học sinh
Năm 2018, hàng loạt vụ bạo hành thể chất, tinh thần học sinh xảy ra trên cả nước, gây bức xúc dư luận.
Ở TP HCM, tại chương trình gặp gỡ giữa lãnh đạo ngành giáo dục với học sinh tiêu biểu vào tháng 3, một nữ sinh bật khóc kể về cô giáo không nói gì khi lên lớp. Ngành giáo dục TP HCM vào cuộc, xác minh cô giáo dạy Toán Trần Thị Minh Châu ở trường THPT Long Thới (Nhà Bè) không nói gì suốt ba tháng đứng lớp bởi những bất hòa giữa giáo viên và một nhóm học sinh.
Lãnh đạo Thành ủy, UBND TP HCM chỉ đạo xử lý sự việc trên bởi đây là hành vi bạo lực tinh thần học sinh. Cô Châu bị cảnh cáo, không được đứng lớp trong một năm; hiệu trưởng trường Long Thới bị khiển trách. Nữ sinh lên tiếng phản ánh được chuyển trường theo nguyện vọng cá nhân.
Nữ sinh kể về cô giáo Toán trong buổi gặp gỡ với lãnh đạo Sở Giáo dục TP HCM. Ảnh: Mạnh Tùng.
Ở Hà Nội, hồi tháng 5, video cãi nhau giữa cô giáo Nguyễn Thị Kim Tuyến và học viên của Trung tâm MST xuất hiện trên Facebook, khiến cộng đồng phẫn nộ. Khi bị từ chối đóng phạt, cô giáo gọi học viên là "con lợn", "thằng cù nhầy", "thằng mặt người óc lợn" và nhiều ngôn từ tục tĩu khác. Trước mặt cả lớp, cô khẳng định "không cần tư cách giáo viên giẻ rách", yêu cầu học viên tuân thủ luật lệ bởi đã ký cam kết trước khi bắt đầu khóa học.
Tháng 11, tại Quảng Bình, cô giáo Nguyễn Thị Phương Thủy (trường THCS Duy Ninh, Quảng Ninh) đã yêu cầu 23 bạn cùng lớp tát mỗi người 10 cái vào má một nam sinh bởi em này nói tục. Trong bản tường trình, cô Thủy thừa nhận sai phạm, giải thích việc đặt ra hình phạt tát do áp lực thi đua. Lớp có 27 học sinh, đa số học lực trung bình, hay nghịch ngợm nên thường "đội sổ" của trường.
Ngày 26/11, sau khi có ý kiến của Bộ Giáo dục cùng Bí thư Tỉnh ủy Quảng Bình, Công an huyện Quảng Ninh đã khởi tố vụ án Hành hạ người khác xảy ra tại trường Duy Ninh.
Không chỉ học sinh hứng chịu bạo lực thể xác và tinh thần, giáo viên cũng trở thành nạn nhân của phụ huynh. Tháng 3, một nữ giáo viên tiểu học tại huyện Bến Lức (Long An) phạt học sinh quỳ gối, bị phụ huynh đến trường phản ứng, gây sức ép xin lỗi. Phụ huynh này đã bắt cô giáo quỳ gối suốt 40 phút.
Chậm ban hành chương trình môn học phổ thông mới
Tháng 1, Bộ Giáo dục công bố Dự thảo chương trình của 20 môn học và hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông mới. Nội dung các môn học được xây dựng dựa trên Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, được Bộ Giáo dục công bố ngày 28/7/2017.
Theo lộ trình được Quốc hội thông qua, chậm nhất năm học 2020-2021 cấp tiểu học sẽ áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới. Từ năm học 2021-2022 áp dụng đối với cấp THCS và từ năm học 2022-2023 đối với cấp THPT. Tuy nhiên, đến nay chương trình môn học mới vẫn chưa được ban hành để các đơn vị xuất bản có căn cứ in sách giáo khoa, trình Hội đồng thẩm định.
Thí sinh tham dự kỳ thi THPT quốc gia 2017. Ảnh: Thành Nguyễn.
Tại kỳ họp HĐND TP HCM khóa IX đầu tháng 12, khi bị chất vấn về tiến độ soạn bộ sách giáo khoa của thành phố, Giám đốc Sở Giáo dục Lê Hồng Sơn cho biết khâu chuẩn bị đã sẵn sàng nhưng chưa thể tiến hành viết sách bởi chưa có chương trình các môn học của Bộ Giáo dục.
Dự thảo xử phạt sinh viên sư phạm bán dâm bị phản ứng
Ngày 29/10, Bộ Giáo dục công bố dự thảo Thông tư Ban hành quy chế công tác học sinh, sinh viên đối với các ngành đào tạo giáo viên trình độ cao đẳng, trung cấp hệ chính quy, để lấy ý kiến đến ngày 26/11.
Ban soạn thảo đề xuất khung kỷ luật với học sinh, sinh viên vi phạm quy chế, từ hành vi nhỏ nhất như đi học muộn, làm việc riêng trong giờ học; đến các sai phạm lớn hơn như tàng trữ sử dụng ma tuý, mại dâm. Với hoạt động mại dâm, nếu sinh viên vi phạm lần 1 sẽ bị khiển trách, lần 2 cảnh cáo, lần 3 đình chỉ có thời hạn và lần 4 là buộc thôi học.
Nhiều luật gia, chuyên gia giáo dục cho rằng quy định trên không phù hợp, nhất là với sinh viên ngành sư phạm. Vì hành vi mua bán dâm bị pháp luật nghiêm cấm, khi vi phạm cần xử lý nghiêm khắc ngay, không nên tính số lần.
Thứ trưởng Nguyễn Thị Nghĩa sau đó cho biết, quy định kỷ luật sinh viên liên quan đến hoạt động mại dâm trong dự thảo là bị "lỗi soạn thảo, chưa cập nhật bản phù hợp nhất". Trang web của Bộ Giáo dục ngay sau đó gỡ dự thảo.
Luật Giáo dục đại học sửa đổi được thông qua
Ngày 11/12, Văn phòng Chủ tịch nước công bố Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, có hiệu lực từ 1/7/2019. Chính sách lớn nhất được sửa đổi là mở rộng và nâng cao tự chủ của toàn hệ thống. Cơ chế tự chủ cao từ gói gọn trong 5 đại học và 23 trường thí điểm sẽ mở rộng cho tất cả cơ sở giáo dục đại học.
Luật Giáo dục đại học sửa đổi giảm đáng kể thời gian thủ tục hành chính. Ví dụ, trước đây các trường phải báo cáo, đăng ký, đợi sự cho phép của cơ quan nhà nước mới được mở ngành đào tạo, tuyển dụng, bổ nhiệm nhân sự cấp cao. Khi Luật mới có hiệu lực, trường được quyết ngay khi có đủ điều kiện.
Một số chính sách mới khác là đổi mới quản trị đại học, kiện toàn Hội đồng trường. Theo Luật, Hội đồng trường là cơ quan quyền lực cao nhất của trường đại học, có toàn quyền quyết định về nhân sự chủ chốt (Hiệu trưởng), chiến lược phát triển của nhà trường cũng như chủ trương đầu tư lớn.
Luật mới khuyến khích các trường có tiềm lực sáp nhập thành đại học lớn, hoặc một số trường cùng nhóm ngành/địa phương kết với nhau thành đại học lớn đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực. Với cơ chế đó, các trường cũng có thể hỗ trợ, cộng lực nhau trong phát triển, nâng cao tính cạnh tranh của đại học Việt Nam với thế giới. Ngoài ra, Luật cho phép hệ thống đại học tư thục được phát triển bình đẳng, gần như là toàn bộ với trường công lập, đặc biệt là về chuyên môn.
Việt Nam giành 38 huy chương Olympic khu vực và quốc tế
Năm 2018 Việt Nam có 38 trong tổng số 38 học sinh thuộc 7 đội tuyển dự thi Olympic khu vực, quốc tế giành huy chương. Trong đó có 13 huy chương vàng, 14 giải bạc và 11 giải đồng. Đặc biệt, em Nguyễn Phương Thảo (trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) ngoài giành huy chương vàng còn là thí sinh có điểm cao nhất tại Olympic Sinh học quốc tế.
So với năm 2017, năm nay số huy chương vàng ít hơn, nhưng nếu tính cả bạc và đồng thì cao nhất trong 10 năm qua.
Thành tích thi Olympic khu vực, quốc tế của Việt Nam những năm qua tốt lên, theo Cục Quản lý chất lượng là do đổi mới căn bản, đồng bộ về quản lý trong công tác tổ chức thi chọn học sinh giỏi quốc gia và tập huấn đội tuyển của Bộ Giáo dục. Công tác coi thi, chấm thi đã đảm bảo khách quan, trung thực, đánh giá đúng trình độ học sinh để chọn người xứng đáng nhất.
Bên cạnh đó, chính sách khen thưởng, ưu tiên trong xét tuyển đại học, ưu tiên cử đi đào tạo đại học ở nước ngoài... cũng là nguyên nhân quan trọng thúc đẩy học sinh nỗ lực đạt kết quả cao trong kỳ thi Olympic khu vực, quốc tế.
TP HCM giảm học phí THCS từ năm 2019
Tại kỳ họp 12 vào đầu tháng 12, HĐND TP HCM đã thông qua tờ trình của UBND thành phố, điều chỉnh mức thu học phí bậc THCS và nhà trẻ tại các trường công lập.
Học phí THCS, bổ túc THCS sẽ giảm từ 100.000 đồng mỗi tháng còn 60.000 đồng, áp dụng với học sinh ở 19 quận. Tại năm huyện Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Cần Giờ, Nhà Bè, học phí giảm từ 85.000 đồng xuống 30.000 đồng.
Với nhà trẻ, học sinh 19 quận vẫn giữ nguyên mức hiện nay là 200.000 đồng mỗi tháng, trẻ ở năm huyện giảm từ 140.000 xuống 120.000 đồng. Các mức học phí trên áp dụng từ ngày 1/1/2019.
Học sinh lớp 6 trường Trung học Thực hành Sài Gòn. Ảnh: Mạnh Tùng.
Trước đó, từ đầu năm học 2018-2019, chủ trương của TP HCM là miễn học phí THCS. Tuy nhiên đề xuất trên chưa được chấp thuận bởi việc này thuộc thẩm quyền của Quốc hội.