Phương án 1 là theo môn thi. 8 môn thi bao gồm Toán, Văn, Lý, Hoá, Sinh, Sử, Địa và Ngoại ngữ. Có 8 buổi thi trong 4 ngày, mỗi buổi thi một môn. Để được xét công nhận tốt nghiệp, mỗi thí sinh phải dự thi 4 môn gồm 3 môn bắt buộc là Toán, Văn, Ngoại ngữ và một môn do thí sinh tự chọn trong số các môn Hoá, Lý, Sinh, Sử, Địa.
Kết quả của bốn môn thi tối thiểu được sử dụng để xét công nhận tốt nghiệp THPT, kết quả 4 môn thi này cũng được sử dụng để đăng ký xét tuyển vào các trường ĐH, CĐ có các môn thi phù hợp với ngành đào tạo.
Ngoài 4 môn thi trên, thí sinh có quyền đăng ký thi thêm môn thi của kỳ thi THPT quốc gia còn lại để sử dụng cho việc đăng ký tuyển sinh vào các trường ĐH, CĐ theo yêu cầu của ngành đào tạo do từng trường ĐH, CĐ quy định. Theo lộ trình, các môn thi sẽ được chuyển dần thành bài thi với mức độ tích hợp từ ít đến nhiều, phù hợp với việc dạy và học ở các nhà trường.
Theo Bộ Giáo dục, ưu điểm của phương án này là tạo thuận lợi cho việc ra đề thi, đảm bảo đánh giá được mức độ học vấn phổ thông và phân hoá tốt hơn trình độ thí sinh, phân luồng mạnh đối với người học sau THPT, giúp các trường ĐH, CĐ lựa chọn được thí sinh phù hợp với ngành đào tạo.
Thực hiện các môn thi cũng sẽ ít có xáo trộn, không gây lo lắng, áp lực tâm lý đối với giáo viên, học sinh, nhất là đối với học sinh đã học xong chương trình THPT từ năm 2014 trở về trước tham dự kỳ thi. Việc chấm thi cũng thuận lợi, dễ dàng. Học sinh có thể dự thi nhiều môn nên có nhiều cơ hội dự tuyển vào các trường ĐH, CĐ.
Tuy nhiên, kỳ thi diễn ra trong 4 ngày (8 buổi thi) nên công việc của giáo viên sẽ nhiều hơn, chi phí cho kỳ thi sẽ cao hơn. Có thể dẫn đến việc dạy dồn hoặc cắt xén chương trình đối với những môn không thi.
Phương án 2 là thi theo bài. Trong kỳ thi, 8 môn học ở lớp 12 gồm Toán, Văn, Lý, hoá, Sinh, Sử, Địa và Ngoại ngữ được chọn để tổng hợp thành 5 bài thi gồm bài thi Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, bài thi Khoa học tự nhiên (gồm Lý, Hóa, Sinh) và bài thi Khoa học xã hội (gồm Sử và Địa).
Mỗi thí sinh phải thi bốn bài gồm 3 bài thi bắt buộc là Toán, Văn, Ngoại ngữ. Thí sinh chọn một trong hai bài thi Khoa học tự nhiên hoặc Xã hội.
Phương án này có ưu điểm là chỉ tổ chức trong 2,5 ngày, mỗi buổi một bài, gọn nhẹ, giảm chi phí. Mức độ tích hợp, tổng hợp các môn thi thành bài thi mạnh và nhanh hơn phương án 1, hạn chế được việc dạy dồn hoặc cắt xen chương trình đối với những môn không thi.
Tuy nhiên, việc theo bài thi tổng hợp chưa được giáo viên và học sinh chuẩn bị đầy đủ, do đó có thể sẽ gây lo lắng, tác động đến tâm lý. Nếu thực hiện ngay từ 2015 thì sẽ có những khó khăn, đòi hỏi phải nỗ lực chuẩn bị ở các khâu ra đề, coi thi, chấm thi, tập huấn, bồi dưỡng giáo viên.
Việc chấm thi theo bài thi tổng hợp phải có nhiều giáo viên ở các môn khác nhau cùng chấm một bài thi như bài khoa học tự nhiên gồm 3 giáo viên Lý, Hoá, Sinh, bài thi khoa học xã hội gồm giáo viên của hai môn Sử và Địa. Thời gian dành cho mỗi môn thi trong bài thi tổng hợp ít hơn, do vậy việc ra đề thi để vừa đáp ứng học vấn phổ thông, vừa có phần nâng cao để phân hoá trình độ học sinh phục vụ cho tuyển sinh ĐH, CĐ khó khăn.
Phương án 3 cũng thi theo bài. Trong kỳ thi, 11 môn học lớp 12 THPT gồm: Toán, Ngữ văn, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí, Ngoại ngữ, Tin học, Công nghệ và Giáo dục công dân được tuyển chọn để tổng hợp thành 4 bài thi.
Theo đó, sẽ có bài thi Toán – Tin (gồm các môn Toán và Tin học); Bài thi Khoa học tự nhiên (Vật lí, Hóa học, Sinh học và Công nghệ); Bài thi Khoa học xã hội (Ngữ văn,Lịch sử, Địa lí và Giáo dục công dân); Bài thi Ngoại ngữ. Tất cả sẽ có 4 buổi thi được tổ chức trong 2 ngày, mỗi buổi thi một bài.
Theo Bộ GD&ĐT, ưu điểm của phương án này là chỉ có 2 ngày thi, kỳ thi gọn nhẹ hơn, giảm chi phí cho tổ chức thi. Phương án này có mức độ tổng hợp, tích hợp các môn thi thành bài thi mạnh và nhanh hơn phương án 1. Phương án này cũng hạn chế việc dạy dồn hoặc cắt xén chương trình đối với những môn thi như trước đây.
Tuy nhiên, khó khăn của phương án này nếu thi theo các bài thi tổng hợp, điều đó giáo viên và học sinh chưa được chuẩn bị đầy đủ, có thể gây lo lắng, tác động đến tâm lí của giáo viên và học sinh.
Nếu thực hiện từ năm 2015 sẽ có nhiều khó khăn, đặc biệt là khâu ra đề, coi thi, chấm thi, tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên. Bên cạnh đó, việc chấm thi theo bài thi tổng hợp nhiều giáo viên các môn khác nhau cùng chấm.
Cũng theo đó, thời gian dành cho mỗi bài thi trong bài thi tổng hợp ít hơn, do vậy việc ra đề thi để vừa đáp ứng học vấn phổ thông, vừa có phần nâng cao, để phân hóa trình độ học sinh để phục vụ tốt cho tuyển sinh vào ĐH, CĐ sẽ khó khăn hơn. Việc sử dụng 11 môn thi để tổng hợp thành 4 bài thi gây áp lực, căng thẳng cho học sinh vì học sinh phải học và ôn tập nhiêu môn thi.
Đối với môn Ngoại ngữ, với những học sinh, học viên không được học hoặc trong điều kiện không đảm bảo chất lượng dạy và học thì không bắt buộc phải thi môn Ngoại ngữ, thay vào đó chỉ phải thi/bài thi ứng với mỗi phương án (gồm 2 môn thi trong bài thi bắt buộc và 1 môn thi ở bài thi tự chọn).
Bộ Giáo dục cũng cho biết, kết quả thi của thí sinh trong kỳ thi THPT quốc gia được sử dụng để đề xuất xét công nhận tốt nghiệp và tuyển sinh ĐH, CĐ, trung cấp chuyên nghiệp. Như vậy, học sinh sẽ thi quốc gia trước, đăng kí vào học ở ngành và trường ĐH, CĐ sau khi đã có kết quả thi quốc gia.
Những học sinh đáp ứng đầy đủ các điều kiện quy định trong Quy chế thi sẽ được công nhận tốt nghiệp theo tiêu chí. Đối với những thí sinh giáo dục thường xuyên không thi ngoại ngữ thì điểm công nhận tốt nghiệp là điểm của 3 môn ở mỗi bài thi.
Điểm ưu tiên khuyến khích dựa theo Quy chế thi. Với những thí sinh chưa được công nhận tốt nghiệp, Sở Giáo dục căn cứ vào kết quả học tập, rèn luyện ở lớp 12, xét cho thí sinh được dự thi lại ngay trong năm đó bằng đề dự bị để xét công nhận tốt nghiệp theo Quy chế.