Trong thất vọng cùng cực được tạo bởi thất nghiệp, bi kịch gia đình, bệnh tật... tôi mượn quán nước ven đường có gốc dừa mốc meo vì thời gian che mát. Quán nước sẽ làm chốn tự tình với chính tôi khi không còn ai tâm sự sẻ chia. Ly trà đường đồng hành cùng tôi không biết bao lâu, dường như đến mấy năm. Cạnh quán là một ngôi chùa rêu phong ít khách hành hương lui tới, tiếng chuông mõ công phu vọng qua quán vắng, chia bớt một phần thanh tịnh cho cõi tục lụy. Ngồi đấy, tôi gọi một ly trà đường, rồi trầm mặc nhìn dòng xe cộ ngược xuôi và độc thoại với chính mình…
Anh Lâm người phương xa lắc, giọng nói đặc sệt miền ngoài, dáng dấp phẳng phiu ra người có học: sơ mi trắng tinh khôi bỏ vào quần đúng cách, kính trắng gọng màu vàng, va li màu đen… Anh ấy đi đứng khoan thai, nói năng khúc chiết và từ tốn. Bạn vong niên của tôi trong một nửa thời gian mấy năm ở quán ven đường là anh ấy. Hai người nói với nhau về tất cả mọi thức có thể: văn chương học thuật, tử vi phong thủy, và tất nhiên cả ái tình, chỉ trừ cái chuyện gai góc nhất phải đối diện là tiền bạc, tránh đề cập đến chuyện ấy.
Cả hai đốt thuốc như điên, càng say chuyện khói thuốc càng nhiều, đầu lọc đầy dưới chân họ. Anh Lâm học khá, khả năng diễn đạt tốt, tư duy mạch lạc lắm, và trải nghiệm nhiều. Chỉ có điều anh ấy làm một cái nghề rất ư khiêm tốn: bán báo trên các chuyến xe đò. Chính cái nghề ấy khiến anh được đọc nhiều và nói hay hơn. Chẳng phải là bán báo theo cách nghĩ thông thường, mà thế này: anh ấy mua mấy tờ báo lớn ra hàng ngày, đọc, tổng hợp, chọn ra những bài báo câu khách bởi sự kiện nóng, ly kỳ, giật gân. Công đoạn kế tiếp là anh đem đi photo phóng to lên những bài báo ấy, nắm nội dung, lên “kịch bản” thuyết trình... lưu động.
Hành khách ngày ấy có lẽ quen với một người đàn ông trung niên dáng có học, đứng trên xe khách, thao thao tiếp thị các sự kiện thời sự hay vụ án lớn, trên tay là xấp báo photocopy. Cách anh ấy làm giông giống cánh trẻ con bán báo dạo trên đường phố Sài Gòn ngày trước mà tôi được thấy trong một số bộ phim. Bà con đa phần dân quê, bị hút hồn bới các câu chuyện nóng sốt và gay cấn được thổi phồng, tất nhiên họ vẫn thi nhau mua. Những mảnh báo được biên tập lại, chỉ có hai màu đen trắng, theo hành khách đi mọi miền. Nghĩ cũng lý thú: anh Lâm “làm báo” theo cách riêng của anh ấy và được đi bao nhiêu nơi lại không mất tiền xe.
Đến quán nước cạnh ngôi chùa cổ, anh Lâm bước xuống, đĩnh đạc đường hoàng như không có gì, đầu tóc tinh tươm, y phục phẳng phiu, ngồi xuống cạnh tôi, và gọi một ly trà đường. Anh bắt đầu dòng tâm sự không dứt về mọi thứ, trừ tiền bạc, như đã nói.
Cái quan điểm sống mà anh Lâm yêu thích chính là như thế, dung hòa những khác biệt, tồn tại hòa bình. Không biết bao nhiêu cuộc chuyện trò bên ly trà đường, mịt mờ khói thuốc, với duy nhất mỗi đề tài: quan niệm sống, cách nhìn nhận về cuộc sống và nhập cuộc như thế nào. “Cậu hãy thử bắt đầu từ việc đơn giản, và cố làm cho tốt”, “ như bán vé số chẳng hạn”, anh Lâm gợi ý.
Và tôi làm thật, bán vé số. Cái nghề này không hề giản đơn mà phức tạp, mệt mỏi, nhiêu khê. Một cuộc chiến đấu kiên cường với chính bản thân, từng bước đi dưới nắng gió, mưa dầm. Nghề đi nhiều, một ngày cộng lại không biết bao nhiêu cây số. Tôi học mời chào, lấy vé tốt dễ bán, học tiết kiệm… Mồ hôi chảy dài trên đường. Một năm tròn, không nghỉ một ngày, “hay đấy”, một vài người khen. Anh Lâm có mua giúp, mấy lần.
Tôi đi học lại, lại là cuộc thử thách khác, thậm chí còn gian nan hơn. Ba năm, tôi vượt qua bao nhiêu thiếu thốn, gian khó, không kể xiết, lấy cái bằng còm, bằng thật và đi làm. Tôi không gặp lại anh Lâm. Tuyệt đối không. Mà tôi cũng không có dịp quay về quán cũ ven đường.
10 năm có hơn, ghé quán xưa gọi ly trà đường. Chị chủ quán đã có tuổi, “có cháu nội rồi, chú ạ”, chị nói. Cảnh vật thay đổi nhiều, xây cất thêm ra. Quan trọng nhất chính là cây dừa thân quen đã bị đốn để lấy đất xây nhà mới, tiếc. Ngồi uống nước, nhớ đến anh Lâm. Thằng bé con chị chủ quán nơi đã lớn, “con nhớ rồi, chú Lâm bán đồng hồ, cao cao”. Anh ấy không quay lại quán, đi đâu, về đâu… Tôi miên man nghĩ về thuyết trung dung “của anh Lâm” giúp anh ấy (và tôi) tồn tại trong khác biệt, một triết lý cá nhân phần nay nhiều hơn phần xưa, cũng hay lắm. Không hiểu anh ấy đi đâu, có khỏe không, có sống được không với... Cái thuyết của mình, trung dung. Con người ấy hiền hòa, học thức, có tâm, không hiểu trời có ưu ái anh không, trên đường đời khốc liệt vô chừng. Riêng với tôi, những sẻ chia của một người anh xa lạ, những gợi mở của anh ấy, giúp nhiều cho tôi đứng lên, bước tiếp, có phần vững vàng hơn. Giờ tôi chỉ mong gặp lại người bạn lớn tuổi để mời một nước, vậy thôi. Và rồi chúng tôi lại có thể ngồi nói về trung dung trong một cõi đời không hề trung dung chút nào.
Anh Lâm, ở đâu đó, mong anh khỏe, an lành, hạnh phúc. Cảm ơn anh… Tôi thầm thì trong lòng và bước đi. Quốc lộ vẫn đầy xe, nắng nhạt.
Anh ấy không bán đồng hồ như con chị chủ quán đã nhớ nhầm, anh Lâm bán báo “làm báo” theo cách của mình. Và anh ấy đã góp một tay đưa tôi quay lại ngôi trường, hoàn thành sự học. Cám ơn anh!
Cuộc thi viết "Sống với đam mê" do Báo điện tử VnExpress phối hợp cùng Công ty TNHH Sapporo Việt Nam tổ chức từ ngày 12/8 đến ngày 23/9. Cuộc thi dành cho mọi công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên. Độc giả gửi bài dự thi tại đây. |
Công Nguyễn