Bà Meng Wanzhou (Mạnh Vãn Chu) – Phó chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính đại gia thiết bị viễn thông Trung Quốc – Huawei đã bị bắt tại Canada theo yêu cầu của chính phủ Mỹ và có thể bị dẫn độ sang nước này.
Tờ The Globe and Mail trích lời một nguồn tin thân cận cho biết bà bị bắt vì cố tình vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ lên Iran. Hồi tháng 4, Wall Street Journal cho biết Mỹ đã mở cuộc điều tra về các hoạt động kinh doanh của Huawei bị nghi ngờ lách lệnh trừng phạt này.
Theo SCMP, bà Mạnh Vãn Chu năm nay 46 tuổi và được giới truyền thông Trung Quốc coi là người có khả năng cao sẽ kế nhiệm cha mình - CEO Ren Zhengfei - điều hành công ty. Ông Ren là người sáng lập Huawei và đã làm CEO từ năm 1988. Ông từng làm việc trong quân đội, chịu trách nhiệm về hệ thống viễn thông, The Globe and Mail cho biết.
Bà Mạnh Vãn Chu đã chuyển đến Thâm Quyến cùng cha mình sau khi ông xuất ngũ. Năm 1993, bà gia nhập Huawei. Trong những năm đầu công ty hoạt động, bà từng là một trong ba thư ký tại đây. Đầu thập niên 90 cũng là thời điểm Thâm Quyến - nơi đặt trụ sở Huawei - bắt đầu quá trình thay đổi chóng mặt, từ làng chài thành một trong những trung tâm năng động nhất của Trung Quốc.
Bà Mạnh Vãn Chu – Phó chủ tịch kiêm Giám đốc Tài chính Huawei. Ảnh: SoftPedia
Bà Mạnh đóng vai trò quan trọng trong quá trình quốc tế hóa của Huawei, theo tiểu sử của bà được đăng tải trên website công ty. Bà đứng đầu mảng kế toán quốc tế, từng làm giám đốc tài chính chi nhánh Hong Kong, giám sát thành lập các trung tâm dịch vụ toàn cầu và chịu trách nhiệm một chương trình hợp tác 8 năm với IBM nhằm đưa yếu tố quản trị nước ngoài vào công ty. Meng có bằng thạc sĩ Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Trung.
Dù vậy, vai trò của Meng trong ban lãnh đạo Huawei không nổi bật cho đến vài năm gần đây. Trước năm 2011, bà gần như không xuất hiện trước công chúng.
The Globe and Mail đánh giá Meng đã trở thành tiếng nói quan trọng từ Trung Quốc. Trên thế giới, bà từng xuất hiện trong các buổi thảo luận, bên cạnh những diễn giả tên tuổi như Ben Bernanke – cựu Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed).
Bà cũng là hình ảnh tích cực đại diện cho một công ty có tốc độ tăng trưởng khổng lồ như Huawei. Trong một bài phát biểu tại Đại học Thanh Hoa năm 2016, bà ca ngợi Huawei là nơi có cơ hội tuyệt vời cho người trẻ, với môi trường làm việc không theo cấp bậc truyền thống.
Bà từng là thành viên Hội đồng quản trị Skycom Tech – công ty Hong Kong có giao dịch với Iran và đang được giới chức Mỹ để ý. Năm 2013, Reuters cho biết Skycom Tech có quan hệ mật thiết với Huawei hơn những gì được tiết lộ trước đó.
Huawei bán smartphone và thiết bị viễn thông trên toàn thế giới. Gần đây, họ đang ngày càng bị Mỹ và nhiều nước khác giám sát chặt. Giới chính trị gia cảnh báo an ninh quốc gia có thể bị đe dọa khi sử dụng sản phẩm của Huawei. Mỹ thì luôn lo ngại Chính phủ Trung Quốc có thể sử dụng công nghệ của Huawei để do thám người Mỹ.
Việc bắt giữ bà Mạnh diễn ra đúng ngày 1/12 – thời điểm lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc có cuộc gặp bên lề Hội nghị G20 nhằm hạ nhiệt chiến tranh thương mại. Sự việc này được dự báo sẽ càng khiến quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới thêm xấu đi.
Trên New York Times, T.J. Pempel – giáo sư khoa học chính trị tại Đại học California bình luận: "Việc bắt giữ một trong các thành viên gia đình nhà sáng lập Huawei cho thấy căng thẳng hai bên đang tăng nhanh chóng". Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Canada cho biết. "Phía Trung Quốc cực lực phản đối hành động này" và thúc giục giới chức "ngay lập tức sửa sai và trả tự do cho bà Meng".
Còn tại Trung Quốc, các nhà bình luận cho rằng bà là kẻ thí mạng trong nỗ lực của Mỹ nhằm ngăn công nghệ 5G của Huawei được phổ biến. "Việc Huawei khiến người Trung Quốc tự hào hẳn đã khiến ai đó không hài lòng", Yu Li – cựu chuyên gia nghiên cứu tại Đại học Bắc Kinh kết luận.
Hà Thu (tổng hợp)