Từ trước đến nay, khi nói đến "văn hóa thần tượng", khán giả Việt chỉ nghĩ đến một bộ phận fan yêu nhạc Hàn, phim Hàn và sao Hàn cuồng nhiệt với đủ hành động phấn khích để bày tỏ, ủng hộ và bênh vực "tình yêu" của mình. Thế nhưng, khi fanclub của Uyên Linh mua 1.000 chiếc điện thoại và sim để nhắn tin cho thần tượng tranh giải Bài hát yêu thích 2012, người ta mới giật mình nghĩ đến sức mạnh của fan Việt.
Fanclub (FC) của Uyên Linh không phải là trường hợp duy nhất "chịu chi" để làm thần tượng vui theo cách mà họ nghĩ là tốt nhất. Để mừng sinh nhật Mỹ Tâm ngày 16/1 vừa qua, riêng FC khu vực TP HCM của cô đã góp tiền mua banner quảng cáo đèn LED hoành tráng ở khu vực sân bay Tân Sơn Nhất với nội dung "Happy birthday Mỹ Tâm", chiếu trong 7 ngày liên tục. Đó chỉ là một trong vô số những món quà giá trị mà FC Mỹ Tâm từng tặng cô. FC của siêu mẫu, diễn viên Thanh Hằng chúc mừng "Kiều thị" ra mắt phim Mỹ Nhân Kế bằng cách khác. Họ in 200 chiếc áo thun vẽ chibi xinh xắn về nhân vật Kiều Thị. Các khách mời có mặt trong buổi công chiếu phim hôm ấy đều mặc chiếc áo thun này, giúp FC của Thanh Hằng và chính bản thân nàng "Kiều Thị" cũng được "nở mày nở mặt".
Mỗi FC đều cố gắng tạo ra giá trị và sự khác biệt. FC của nhóm nhạc thần tượng 365 dùng thuận ngữ "Stellar" (sao) để gọi tổ chức của mình. Luôn xuất hiện đông đủ trong những sự kiện từ nhỏ đến lớn mà nhóm góp mặt, các Stellar bày tỏ tình yêu với thần tượng cuồng nhiệt chẳng kém gì fan K-pop. Nhóm 365 cũng thừa nhận, nếu không có sự nhiệt tình của các Stellar, nhóm đã không thể đạt được những thành công nhất định như hiện tại.
Nếu như FC 365 tập trung lượng fan là các cô cậu tuổi teen thì FC của Đàm Vĩnh Hưng lại có đối tượng khán giả trung thành ở độ tuổi trung niên trở lên. Mọi người thường gọi đây là hội "búp bê già". Vì yêu Mr. Đàm, họ theo anh đi diễn khắp nơi bất chấp sức khỏe và tuổi tác. Đáp lại tình cảm ấy, Đàm Vĩnh Hưng luôn dành cho hội này những vị trí đẹp nhất trong các buổi họp báo, sự kiện do anh tổ chức. Những thành viên "búp bê già" không chỉ được Đàm Vĩnh Hưng mà ngay cả các học trò trong team The Voice của anh rất quý trọng.
Dù chưa đạt đến mức chuyên nghiệp như fan K-pop nhưng FC được xem là "bộ mặt đại diện" của các sao Việt ngày nay. Quyền lực và vị trí của ca sĩ cũng được nâng lên nhờ một phần ở sự lớn mạnh của FC. Tuy nhiên, khi sự hâm mộ bị biến tướng dễ dẫn đến những phản ứng tiêu cực, làm méo mó đi hình ảnh đẹp mà thần tượng của họ cố gầy dựng.
Quay lại câu chuyện fan Uyên Linh mua 1.000 chiếc điện thoại để thấy sức "thao túng" của các fan trong các giải thưởng âm nhạc do khán giả bình chọn. Chỉ có điều, khi công bố việc mua điện thoại và sim "rác", các fan đã vô tình thừa nhận họ đang dùng tiền để thay đổi kết quả dù biết rõ đây là phạm luật chơi. Giả sử thần tượng của họ thắng, hẳn nhiều khán giả cũng sẽ đặt ra câu hỏi: Kết quả này có nói lên thực tế hay không?
Bỏ nhiều tiền của, thời gian và công sức, nhưng nếu không thu về kết quả như mong muốn, những tranh cãi, thắc mắc, kiện tụng từ fan bắt đầu bùng nổ. Khi Hồ Ngọc Hà giành giải "Nữ ca sĩ được yêu thích nhất" của giải thưởng HTV Awards 2012, fan của Mỹ Tâm bày tỏ sự bất bình bằng cách hô vang "Mỹ Tâm", "đập tan dối gian" náo loạn cả một khán phòng ngay phút trao giải.
Hà Hồ lẫn Mỹ Tâm đều là những người trong cuộc nhưng lại bị động trước tình thế khó xử này. Vô tình, các fan làm cho những người mình yêu quý bị lôi vào "cuộc chiến" không mong đợi. Và dù muốn dù không, mối quan hệ giữa 2 nghệ sĩ rất dễ rạn nứt vì luôn bị "gán ghép" là đối thủ của nhau.
Nguyên nhân sâu xa của những hành động không đẹp này đến từ ý thức của một số fan, nhất là ở độ tuổi teen còn nhiều bốc đồng. Khán giả Đinh Anh, người từng tham dự một số chương trình âm nhạc quy tụ rất nhiều FC của các ca sĩ nổi tiếng ở khắp khán đài, ngán ngẩm chia sẻ: "Tôi rất sợ nếu lỡ bị xếp chỗ ngồi gần khu vực FC, vì bao giờ cũng vậy, tiếng hét của các bạn át hết tiếng hát ca sĩ. Thần tượng của họ hát, họ reo hò đã đành, đằng này ca sĩ khác đang hát họ cũng thi nhau gọi tên thần tượng, như một cách 'dìm hàng' để khẳng định lợi thế số đông. Chẳng hiểu sao tôi thấy các bạn còn rất tự hào về điều đó?".
Câu chuyện fan của thành viên Will (nhóm 365) từng xếp hàng khóc lóc trước công ty VAA vì anh bị Ngô Thanh Vân phạt tạm ngưng biểu diễn vẫn còn được nhắc đến như một phản ứng hơi quá của fan V-pop. Nhưng đó vẫn chưa phải là trường hợp duy nhất. Mới đây, trong cuộc thi Giọng hát Việt, khi Bùi Anh Tuấn mất vị trí bình chọn cao nhất của đội Hà Hồ, fan của anh thi nhau "đăng đàn" xin lỗi thần tượng trên Facebook vì "quá chủ quan để phạm sai lầm" và hứa "không để tình trạng này xảy ra lần hai".
Bùi Anh Tuấn là ca sĩ trẻ mới nổi lên từ Giọng hát Việt với bài hit Nơi tình yêu bắt đầu, nhưng anh đã nhanh chóng sở hữu lượng fan đông đảo khiến bất cứ ca sĩ trẻ nào cũng phải ghen tỵ. Lượng fan và anti-fan của Bùi Anh Tuấn ngang ngửa nhau khiến mỗi khi xảy ra chuyện, trang cá nhân của nam ca sĩ trở thành một nồi lẩu thập cẩm với đủ "hỉ, nộ, ái, ố".
Mối quan hệ của sao và fan là một mối quan hệ mang tính cộng hưởng. Vì được các fan ngưỡng mộ, sao là người có tiếng nói rất lớn trong việc định hướng cho các fan của mình.
Đồng Lan chia sẻ: "Tôi thích các cô trong hội 'búp bê già' vì giữa họ và thầy Đàm Vĩnh Hưng có mối quan hệ tình cảm vượt trên mức thần tượng và fan. Nó giản dị mà cũng sâu sắc như một gia đình. Tôi nhớ lúc mới vượt qua vòng Giấu mặt, thầy vừa tập cho chúng tôi xong đã quay sang bàn kế hoạch cùng đi dự đám tang người thân của một cô trong hội".
Ca sĩ 9X Khởi My cho biết, fan của chị cũng chủ yếu là teen, vì vậy Khởi My luôn đề ra nguyên tắc là không công bố lịch diễn, tránh tình trạng fan bỏ bê việc học đi theo cổ vũ cho mình. Nguyên tắc này được Khởi My giữ từ khi mới thành lập FC. Với nhóm 365, dù không thể cấm fan đi diễn chung với mình nhưng nhóm cũng nhắc nhở rằng họ sẽ không vui và thậm chí là "bỏ ăn bỏ ngủ" nếu fan vì mình mà làm cho thầy cô, bố mẹ buồn.
Xử lý những scandal do fan gây ra là một chuyện không dễ, vì nếu không khéo có thể làm các fan hờn giận và quay lưng với mình. Khi xảy ra chuyện fan phản ứng với ca sĩ Hồ Ngọc Hà, Mỹ Tâm đã lập tức gửi hai bức "Tâm thư" yêu cầu fan bình tĩnh và đưa ra lời giải thích hợp lý cho mình về sự cố trên. Bằng lời lẽ nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn, không bênh vực cho cái sai của fan, Mỹ Tâm đã nhanh chóng xoa dịu những tranh cãi liên quan đến cô và Hồ Ngọc Hà cũng như giúp các fan rút kinh nghiệm. Nổi tiếng là một trong những ngôi sao rất chăm làm từ thiện, Mỹ Tâm cũng thường xuyên đưa FC đi trao quà cho những hoàn cảnh kém may mắn, từ đó khéo kéo nhắc người hâm mộ biết trân trọng giá trị của đồng tiền.
"Văn hóa thần tượng" ở Việt Nam vẫn chưa phải là một câu chuyện tốn quá nhiều giấy mực. Nhưng trong tương lai, để có một chỗ đứng vững chắc trong làng giải trí, việc tạo dựng cho mình một "hậu phương" từ fanclub là một điều các sao cần suy nghĩ nghiêm túc. Không đơn giản là hò reo, hát theo thần tượng, vai trò của các fan là tiếp "lửa" đến những khán giả khác, và quan trọng hơn là khi ánh đèn sân khấu tắt đi, họ cùng nhau hướng đến những hoạt động có ý nghĩa ngoài đời thực. Nếu được định hướng chuyên nghiệp, các cộng đồng fan sẽ nhận được sự ủng hộ từ khán giả và thật sự mang đến một hình ảnh hoàn hảo cho thần tượng của họ.
Vân An
* Xem thêm: Fan cuồng Kpop, họ thực sự là ai?