Tác giả Áo và Ba Lan đoạt Nobel Văn học

Chiều 10/10, lần đầu tiên Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố một lúc hai kết quả giải Nobel Văn học năm 2018 và 2019. Theo đại diện ban tổ chức, giải Nobel được trao cho Peter Handke vì: "Những tác phẩm có tầm ảnh hưởng với ngòi bút điêu luyện đã khai phá khía cạnh đặc trưng bên trong lẫn biểu hiện bề ngoài của nhân loại". Còn bà Olga đoạt giải bởi: "có trí tưởng tượng cùng kiến thức tổng hợp phong phú",

Mỗi tác giả được nhận thưởng chín triệu krona (khoảng 912 nghìn USD). Chiến thắng của nhà văn, nhà viết kịch Áo - Peter Handke - gây ra nhiều tranh cãi. Trên mạng xã hội, không ít ý kiến cho rằng Viện Hàn lâm Thụy Điển tiếp tục ưu ái các tác giả châu Âu. Bởi vài ngày trước, đại diện Viện Hàn lâm Thuỵ Điển tuyên bố muốn tránh tình trạng ưu ái các tác giả châu Âu và tác giả nam.

Peter Handke từng bị phản đối vì có bài phát biểu tại tang lễ năm 2006 của cựu Tổng thống Nam Tư - Slobodan Milošević - người từng gây nhiều tội ác chiến tranh. Đề cử của ông cho giải thưởng văn học Heinrich Heine của Đức năm đó bị rút lại do quan điểm chính trị gây tranh cãi. Việc ông chiến thắng giải phim ảnh của Na Uy - International Ibsen - năm 2014 - thậm chí còn tạo nên một cuộc biểu tình ở thủ đô nước này.

Peter Handke là tiểu thuyết gia, nhà viết kịch sinh năm 1942. Ông có cuộc sống gia đình không hạnh phúc khi mẹ tự tử năm 1971. Cuộc đời bà được con trai phản ánh trong cuốn Handke's A Sorrow Beyond Dreams. Cha dượng ông nghiện rượu, luôn đối xử khắt khe với con riêng. Năm 1954, khi đang học trường nội trú dành cho nam sinh ở bang Carinthia, ông ra mắt những bài viết đầu tiên trên tờ báo của trường. Năm 1961, ông học ngành luật ở thành phố Graz. Ông sáng tác từ khi đang là sinh viên, bạn viết thân thiết của ông là Elfriede Jelinek và Barbara Frischmuth.

Năm 1965, ông bỏ học sau khi tiểu thuyết đầu tay - Die Hornissen (The Hornets) - được xuất bản và gây tiếng vang. Handke trở thành một trong những người đồng sáng lập của nhà xuất bản Verlag der Autoren năm 1969. Ông còn viết rất nhiều kịch bản phim, làm đạo diễn tác phẩm The Left–Handed Woman, ra mắt năm 1978, được đề cử Cành Cọ Vàng tại Liên hoan phim Cannes năm đó. Nhà văn còn giành giải vàng tại Liên hoan phim Đức năm 1975 cho kịch bản phim Falsche Bewegung. Từ năm 1975, ông là thành viên Giải thưởng Văn học châu Âu Petrarca-Preis. Năm 2009, ông đoạt giải Franz Kafka. Cuộc đời ông được đưa vào bộ phim tài liệu Peter Handke: In the Woods, Might Be Late của đạo diễn Corinna Belz, ra mắt năm 2016.

Hồi tháng 1, tiểu thuyết Trong một đêm tối trời tôi ra khỏi ngôi nhà tịch mịch của mình của Peter Handke (Nguỵ Hữu Tâm dịch) được ấn hành tại Việt Nam. Tác phẩm kể câu chuyện một dược sĩ sống ở Taxham (Áo) với sở thích đặc biệt là nghiên cứu các loại nấm, ghẻ lạnh với vợ con và ngôi nhà nhỏ của ông.

Olga Tokarczuk là nhà văn nữ thứ 15 trong số 116 tên tuổi từng nhận giải Nobel Văn học từ trước đến nay. Năm 2018, Olga Tokarczuk được trao giải Man Booker quốc tế với tác phẩm Flights.

Bà sinh năm 1962, được đánh giá là một trong những nhà văn ăn khách nhất tại Ba Lan. Bà được biết đến qua các tác phẩm Flights (2007) - giành giải Man Booker International Prize năm 2018. The Guardian đánh giá Torkarczuk là một sự lựa chọn "đáng ngạc nhiên nhưng tuyệt vời" của Nobel Văn học. Các giám khảo khen ngợi bà là cây bút quan tâm đến số phận con người, có giọng văn dí dỏm, sắc sảo. Các tác phẩm của bà được Antonia Lloyd-Jones và Jennifer Croft dịch sang tiếng Anh. Ngoài viết lách, nhà văn tích cực tham gia các hoạt động chính trị, là người tiên phong trong phong trào nữ quyền ở quê nhà, ủng hộ ăn chay.

Nobel Văn học là giải thưởng thường niên do Viện Hàn lâm Thụy Điển bình chọn, bên cạnh các giải vật lý, hóa học, y học, kinh tế và hòa bình. Năm 2018, giải bị hoãn vì bê bối tình dục của ông Jean-Claude Arnault - chồng nhà thơ Katarina Frostenson - thành viên chủ chốt trong hội đồng chấm giải. Theo Guardian, đại diện Viện Hàn lâm Thụy Điển tin những người chiến thắng năm nay sẽ giúp giải thưởng lấy lại uy tín sau scandal.

Đạt Phan - Hà Thu