Danh ca Thái Thanh qua đời hôm 17/3 tại hạt Orange, Nam California, Mỹ. Bà được mệnh danh "đệ nhất danh ca" của nền tân nhạc Việt Nam. Trong 70 năm theo nghề, tiếng hát Thái Thanh ghi dấu ấn trong lòng khán giả qua loạt nhạc phẩm nổi tiếng.
Dòng sông xanh
Dòng sông xanh do nhạc sĩ Phạm Duy đặt lời Việt từ bản waltz Dòng Danube xanh của Johann Strauss II. Tác giả thực hiện ca khúc cho Thái Thanh, khi đó 14 tuổi, hát để "ghi điểm" với chị gái cô - Thái Hằng. Bài hát cũng gắn liền tên tuổi của danh ca trong lòng nhiều thế hệ yêu nhạc.
Tình hoài hương
Sau Dòng sông xanh, tên tuổi của Thái Thanh gắn liền loạt nhạc phẩm của Phạm Duy. Năm 1952, nhạc sĩ sáng tác Tình hoài hương - tác phẩm khởi xướng cho loạt tình ca quê hương. Thái Thanh là người đầu tiên thể hiện bài hát. Chất giọng truyền cảm, kỹ thuật pha lẫn âm hưởng dân ca của bà được khán giả yêu mến. Trong đêm nhạc tại Mỹ năm 1999, Phạm Duy nói trong những người hát ca khúc của mình, ông ưng ý nhất Thái Thanh.
Tình ca
Phạm Duy sáng tác Tình ca, kết hợp dân ca Bắc Bộ và âm hưởng opera. Bài hát trình diễn lần đầu bởi Anh Ngọc nhưng sau đó gắn liền với tiếng hát của Thái Thanh. Tình ca được đánh giá là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất nói về quê hương.
Nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nằm trong loạt ca khúc sáng tác năm 1952 của Phạm Duy. Âm hưởng dân gian trong bài hát được lột tả trọn vẹn qua giọng hát Thái Thanh.
Ngày xưa Hoàng Thị
Ngày xưa Hoàng Thị được Phạm Duy phổ nhạc năm 1971 từ bài thơ cùng tên của Phạm Thiên Thư. Ca khúc viết về mối tình lãng mạn thời trai trẻ của nhà thơ với cô gái học cùng lớp tên Phạm Thị Ngọ.
Bài hát do Thanh Thúy thể hiện đầu tiên nhưng được biết đến nhiều qua giọng hát của Thái Thanh. Giai điệu "Em tan trường về/ Đường mưa nho nhỏ/ Chim non giấu mỏ/ Dưới cội hoa vàng..." qua chất giọng cao, khả năng luyến láy của ca sĩ đưa nhạc phẩm trở thành hiện tượng thời bấy giờ.
Biệt ly
Cố nhạc sĩ Anh Bằng - khi viết nhạc phẩm nổi tiếng Giọt buồn không tên - đã gọi tên Thái Thanh: "Phòng trà nghỉ chân nghe Thái Thanh ca 'Biệt ly'/ Anh ngước nhìn tôi qua khói hương thơm cà phê...".
Biệt ly là sáng tác của Dzoãn Mẫn, ra đời năm 1939 khi ông 20 tuổi, khi chứng kiến nỗi đau chia ly của các gia đình, đôi tình nhân tại ga Hàng Cỏ (nơi tác giả sinh sống). Thái Thanh diễn tả trọn vẹn nỗi buồn, sự luyến lưu qua giọng hát.
Hội trùng dương
Thái Thanh thể hiện trọn vẹn bài hát qua chất giọng cao, khỏe, biến chuyển ở từng phiên khúc. Ở đoạn đầu, bà hát ngân, chậm rãi rồi chuyển sang điệu hò dô nhanh, dồn dập. Phần giữa ca sĩ thể hiện giọng hò miền Trung và cuối lại mang âm hưởng ca cải lương miền Nam.
Áo anh sứt chỉ đường tà
Áo anh sứt chỉ đường tà - khúc ca bi hùng được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc từ bài thơ Màu tím hoa sim của Hữu Loan. Bài hát gồm loạt trường đoạn phối hợp, diễn tả nhiều cung bậc và sắc thái tình cảm. Nhạc phẩm nổi danh trên đài phát thanh, phòng trà, băng cassettes qua giọng hát của Thái Thanh. Sau này, bài hát được nhiều ca sĩ thể hiện như Duy Quang, Elvis Phương, Vũ Khanh, Mai Hương...
Nghìn trùng xa cách
Nghìn trùng xa cách do Phạm Duy sáng tác bày tỏ niềm nhớ nhung, chia cách Lệ Lan - người yêu của ông. Giọng hát của Thái Thanh khi ngân nga, lúc tựa như tâm tình, kể chuyện. Trong đêm nhạc tại Hà Nội năm 2011, nhạc sĩ Phạm Duy cho biết: "Trước đây hát bài này, Thái Thanh lần nào cũng khóc".
Đường xưa lối cũ
Đường xưa lối cũ do nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ sáng tác năm 1958 khi trở về Bích Khê, Quảng Trị sau nhiều năm xa cách vì chiến tranh. Thái Thanh là ca sĩ đầu tiên thể hiện nhạc phẩm, khắc họa nỗi lòng của Hoàng Thi Thơ khi tìm lại mẹ và em gái.
Kiếp nào có yêu nhau
Kiếp nào có yêu nhau được Phạm Duy phổ nhạc, sửa lời từ bài thơ của Minh Đức Hoài Trinh. Tác phẩm thể hiện sự bất lực của con người, tình yêu trước cái chết. Giọng ca của Thái Thanh lột tả trọn vẹn nỗi buồn của ca khúc, đặc biệt ở những đoạn chuyển tiết tấu.
Đưa em tìm động hoa vàng
Tác phẩm được Phạm Duy phổ nhạc từ bài thơ Động hoa vàng của Phạm Thiên Thư. Ca khúc được Thái Thanh thể hiện đầu tiên và nổi tiếng nhờ chất giọng luyến láy, ngân nga đặc trưng.
"Rằng xưa có gã từ quan
Lên non tìm động hoa vàng nhớ nhau
Thôi thì thôi đừng ngại mưa mau
Đưa nhau ra tới bên cầu nước xuôi"
Hiểu Nhân (video: Youtube)