Nguyễn Đình Toán ôn kỷ niệm về nhạc sĩ trong buổi họp báo giới thiệu đêm nhạc mừng 100 năm ngày sinh của ông, sáng 3/8 ở Hà Nội. Nhiếp ảnh gia vốn là hàng xóm ở gần nhà Văn Cao. Ông nhớ khoảng hơn 30 năm trước, một ngày bà Nghiêm Thúy Băng - vợ nhạc sĩ - nhờ ông Toán cùng đến nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp, chụp cảnh chồng bà vẽ chân dung Đại tướng. Trước đó, nhạc sĩ Văn Cao đã vẽ chân dung ông Đặng Thai Mai, bố vợ Đại tướng, in trong một cuốn sách.
Chân dung nhạc sĩ Văn Cao. Ảnh: Nguyễn Đình Toán
Khi vẽ Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhạc sĩ Văn Cao phác thảo sáu lần nhưng không ưng. Ông tỉ mỉ, cẩn thận trong từng nét bút. Đến khi ông đề nghị vẽ lại, Đại tướng có việc bận phải đi nên bức tranh chưa hoàn thành. Trong lúc Đại tướng ngồi làm mẫu, nhạc sĩ Văn Cao vẽ, Nguyễn Đình Toán chụp nhiều phim. Sau hơn 30 năm, Nguyễn Đình Toán vẫn tiếc vì không giữ được những cuộn phim này, cũng không xin lại các bản phác thảo hôm ấy. Sinh thời, ngoài âm nhạc, Văn Cao đam mê hội họa, từng có hai năm học vẽ, có tranh minh họa in trên nhiều tờ báo.
Nguyễn Đình Toán gắn bó Văn Cao suốt tám năm, từ năm 1987 đến khi nhạc sĩ qua đời năm 1995, ghi lại hình ảnh ông trong nhiều khoảnh khắc. Năm 2013, ông từng mở triển lãm trưng bày 27 bức ảnh của nhạc sĩ, khắc họa chân dung Văn Cao và kỷ niệm của ông cùng các văn nghệ sĩ. Ông nói Văn Cao có một đặc điểm đáng quý, đó là để nhiếp ảnh gia tự do sáng tạo, không bao giờ đòi xem lại ảnh hay đưa ra yêu cầu gì.
Khi ban tổ chức đêm nhạc kỷ niệm 100 năm ngày sinh Văn Cao liên hệ, Nguyễn Đình Toán lập tức gửi 168 bức ảnh, cung cấp thêm tư liệu cho chương trình.
Nhiếp ảnh gia Nguyễn Đình Toán (trái) và họa sĩ Văn Thao - con trai nhạc sĩ Văn Cao - ở họp báo. Ông Văn Thao cho biết xúc động khi sắp đến dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bố. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Chương trình mừng sinh nhật Văn Cao mang tên Đàn chim Việt, diễn ra ngày 20/8 ở Nhà hát Lớn Hà Nội, do Đỗ Hồng Quân thực hiện nội dung, Đức Trịnh chỉ đạo nghệ thuật, Đỗ Bảo làm giám đốc âm nhạc. Đêm diễn quy tụ nhiều tên tuổi như nghệ sĩ Quang Thọ, Quốc Hưng, Thanh Lam, Đăng Dương, Ánh Tuyết, Mỹ Linh, Hà Trần, Tùng Dương, Lan Anh. Ông Nguyễn Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam - cho biết: "Vượt qua khuôn khổ một chương trình nghệ thuật thông thường, đêm nhạc là sự kiện để người hâm mộ tưởng nhớ nghệ sĩ tài hoa, tài năng sáng tác cũng như thành tựu của ông. Tiết mục Tiến quân ca (Quốc ca) - sẽ được dàn dựng khơi dậy niềm tự hào dân tộc".
Nhạc sĩ Văn Cao sinh ngày 15/11/1923 ở Hải Phòng, mất ngày 10/7/1995. Ông là nghệ sĩ có sức ảnh hưởng với nền tân nhạc Việt Nam, được xem là hình mẫu thiên tài trong lịch sử văn hóa văn nghệ. Không được đào tào chuyên sâu về âm nhạc nhưng ông sớm bộc lộ tài năng khi chưa tròn 20 tuổi, với các ca khúc trữ tình lãng mạn như Bến xuân, Suối mơ, Thiên Thai, Trương Chi. Sau khi hoạt động cách mạng năm 21 tuổi, ông sáng tác nhiều ca khúc mang âm hưởng hào hùng như Tiến quân ca, Trường ca Sông Lô, Tiến về Hà Nội, Làng tôi. Ngoài viết nhạc, ông còn sáng tác thơ, vẽ tranh, viết báo. Văn Cao được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
Tùng Dương hát "Tiến quân ca" của nhạc sĩ Văn Cao. Video: Nhân vật cung cấp
Hà Thu