Là một phần không thể thiếu trong ngành thời trang, nhưng hiếm người mẫu nào tuyên bố mình có thể giàu nhờ nghề này. Thu nhập của người mẫu lép vế so với các người đẹp, hoa hậu, ca sĩ, diễn viên... dù công sức và thời gian làm việc bỏ ra không thua kém.
Sự thiệt thòi dễ thấy nhất của giới mẫu Việt nằm ở mức thu nhập thấp và không ổn định. Nếu không "lấn sân" ở những lĩnh vực khác của showbiz, công việc người mẫu bao gồm diễn catwalk, chụp ảnh thời trang, chụp quảng cáo hay đi sự kiện. Tuy nhiên, không phải lúc nào họ cũng có việc liên tục vì thị trường thời trang của Việt Nam chưa lớn, các tạp chí và show diễn cũng không nhiều.
Có nhiều lý do khiến các chân dài Việt có thù lao thấp. Người mẫu là một phần quan trọng làm nên sự thành công của chương trình thời trang, nhưng để giới thiệu được một bộ sưu tập không thể chỉ cần một vedette. Trung bình từ 20 đến 70 người trình diễn một show, tùy quy mô chương trình. Nhiều màn diễn thời trang cũng chỉ là một phần trong toàn bộ chương trình có ca nhạc, múa, kịch... vì vậy chi phí dành cho mỗi người mẫu bị xé nhỏ và chỉ còn mang tính tượng trưng.
Mức cát-xê của các người mẫu khi tham gia chương trình thời trang định kỳ trung bình từ 500.000 đến một triệu đồng, không có sự chênh lệch quá lớn giữa các vị trí.
Từ nhiều năm qua, cát-xê dành cho các người mẫu vẫn "giẫm chân tại chỗ" dù đã trở nên lỗi thời so với mặt bằng chung. Mức giá trung bình cho một người mẫu tuyến giữa ở các chương trình thời trang định kỳ khoảng 500.000 đồng. Nếu là gương mặt mở màn hay vedette, giá có thể sẽ nhỉnh hơn nhưng nhìn chung chênh lệch không đáng kể.
Cát-xê chụp một bộ ảnh thời trang hoặc làm đẹp cho tạp chí cũng có mức tương đương. Với những show thời trang có quy mô lớn, tần suất thay trang phục nhiều, cát-xê của họ mới được cải thiện. Tuy nhiên, mức giá trình diễn trên thị trường hiện nay đã có những "ba-rem" nhất định, vì thế, người mẫu hoạt động tự do hay có công ty quản lý đều khó có thể thương lượng để được giá đột biến.
Đại diện một thương hiệu thời trang tiết lộ, cát-xê làm mẫu cho nhãn hàng cũng không quá cao như mọi người nghĩ. "Chúng tôi mời một Á quân Next Top chụp khoảng 60 mẫu sản phẩm với giá hai triệu đồng cho cả ngày làm việc ở studio. Nếu mời người mẫu mặc sản phẩm đi lại trong các sự kiện ra mắt bộ sưu tập, cát-xê cũng chỉ tầm 1,5 triệu. Dĩ nhiên, mức phí này không bao giờ có khi mời các hoa hậu, người đẹp".
Hà Anh, một tên tuổi nổi tiếng trong nghề tiết lộ, dù được biết đến nhiều nhất với vai trò người mẫu, thu nhập chính của cô đến từ những công việc khác như ca sĩ, MC, khách mời sự kiện, đại sứ thương hiệu... "Đến bây giờ, thỉnh thoảng tôi vẫn nhận lời diễn catwalk hay chụp bộ sưu tập mới, nhưng cũng chỉ để thỏa mãn tình yêu nghề chứ không vì vấn đề cát-xê".
Cát-xê quá thấp là lý do một số người mẫu hạn chế nhận lời diễn catwalk. Lê Thúy là một ví dụ, cô hầu như chỉ xuất hiện ở show của Đỗ Mạnh Cường. Nguyên nhân có lẽ như nhà thiết kế này cho biết: "Xuất hiện ở chương trình nhỏ thì tên tuổi cũng chẳng tốt hơn được mà cát-xê rẻ mạt, vậy tham gia làm gì cho mệt". Đỗ Mạnh Cường bày tỏ, anh trả cho một người mẫu mới mức giá thấp nhất là hai triệu đồng khi diễn show của mình. Tuy nhiên, những show như của anh chỉ đếm trên đầu ngón tay mỗi năm, vì vậy không cải thiện được là bao trong tình hình chung. Anh khẳng định: "Ở Việt Nam, người mẫu không thể sống được bằng nghề".
Chia sẻ với VnExpress, người mẫu Trang Phạm nói, thu nhập trung bình của cô khoảng 10-15 triệu đồng mỗi tháng. Đó cũng là giá chung của nhiều người mẫu đã được gọi là "quen mặt" trong làng mốt. Cô từng bày tỏ, những tháng đầu từ Hà Nội vào Sài Gòn sống, cô thâm hụt 5-10 triệu mỗi tháng và phải học lại cách chi tiêu thì cuộc sống mới tương đối thoải mái. May mắn hơn, người mẫu Lan Khuê sinh ra ở Sài Gòn và ở cùng gia đình nên không gặp nhiều áp lực tài chính. "Thu nhập từ công việc hiện tại đủ cho tôi tự lo cho bản thân và trau dồi nghề nghiệp", cô nói. Nhìn chung, cả Trang Phạm và Lan Khuê đều khẳng định, thu nhập chưa bao giờ là yếu tố phản ánh đúng công sức của người mẫu ở thị trường Việt Nam.
Tuy nhiên, cũng có những người mẫu gặt hái được thành công khi sống chết" với nghề. Để có được mức thu nhập cao, nhiều người đã cố gắng trau dồi kiến thức bên cạnh các kỹ năng nghề nghiệp. Theo Hà Anh, giỏi ngoại ngữ là một lợi thế và cơ hội lớn để người mẫu tạo nên sự khác biệt cho mình. Trang Khiếu là một trong số chân dài chọn hướng ra quốc tế để phát triển sự nghiệp. Sau khi tham gia các tuần lễ thời trang của London, người mẫu thừa nhận, cô có thêm nhiều lời mời chụp hình, đi diễn với cát-xê tốt hơn dù không chủ động đề nghị. Theo Trang Khiếu, với những người mẫu hạng A thì mức thù lao từ 1.000-2.000 USD hoặc cao hơn không phải là chuyện hiếm có, nhất là khi trúng hợp đồng quảng cáo. "Tất nhiên, mức giá này vẫn không thể so sánh được với các nghề khác trong showbiz".
Người mẫu Trang Khiếu.
Quán quân Next Top mùa đầu tiên chia sẻ thêm: "Nếu chỉ trình diễn ở các chương trình thời trang, cát-xê chắc chắn không đủ. Nhưng nếu tạo được ấn tượng với các hãng, bạn có thể được mời trình diễn ở các sự kiện của họ với cát-xê gấp hai, ba, thậm chí gấp năm lần nếu đứng hàng top. Tôi nghĩ, nếu biết tạo dựng cho mình hình ảnh tốt, làm việc chuyên nghiệp và tiêu xài vừa phải thì người mẫu vẫn có thể sống được với nghề".
Chà Mi, top 4 Vietnam's Next Top Model 2013 cho rằng, dù mức thu nhập chưa cao, cô khá hài lòng vì vẫn đang trong quá trình hoàn thiện bản thân: "Thu nhập của tôi chủ yếu là từ lương cố định của công ty. Mỗi ngày, tôi đi làm như một nhân viên văn phòng chứ không hẳn là một người mẫu. Nếu không có lịch diễn, chúng tôi sẽ được làm những việc khác như học ngoại ngữ, tập thể hình... Đó là một quá trình mà không thể chỉ cân đo bằng tiền lương hiện tại". Cũng như Chà Mi, nhiều người mẫu trẻ vẫn chấp nhận đi diễn với mức cát-xê thấp để đổi lấy kinh nghiệm.
Những người mẫu trẻ như Chà Mi, Kha Mỹ Vân, Mâu Thủy, Văn Kiên... đang được đào tạo đặc biệt với định hướng hoạt động ở môi trường quốc tế. Công ty quản lý nhóm người mẫu này hy vọng, khi đưa họ trình diễn tại các tuần thời trang nổi tiếng như London, Paris, New York hay "gửi gắm" ở các công ty người mẫu nước ngoài, giá trị của người mẫu Việt thế hệ mới sẽ được nhìn nhận đúng với công sức và tài năng của họ.
Vân An