'Hoa lửa Truông Bồn' - ký ức bi tráng về một thời bom đạn

Vở Hoa lửa Truông Bồn (tác giả: PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, đạo diễn: NSND Lê Hùng) công diễn tại TP HCM tối 24 - 26/4. Ra đời nhân dịp kỷ niệm 50 năm sự kiện Truông Bồn, tác phẩm là dòng ký ức về dân quân Nghệ An thời chống Mỹ cứu nước.

Tác phẩm sân khấu lấy bối cảnh những năm tháng khốc liệt nhất trong giai đoạn kháng chiến ở miền Bắc. Truông Bồn khi đó nằm trên tuyến đường chiến lược 15A, xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương. Thực hiện âm mưu phá hủy con đường huyết mạch này, từ năm 1964 đến năm 1968, giặc Mỹ trút xuống mảnh đất này gần 19.000 quả bom các loại, hàng chục ngàn quả tên lửa, tàn phá hơn 200 thôn, làng dọc tuyến đường, sát hại nhiều người dân. Hơn 1.200 bộ đội, thanh niên xung phong, công nhân ngành giao thông, dân quân tự vệ đã chiến đấu và hy sinh. Trong số đó, 13 thanh niên xung phong - trong một nhóm tiểu đội cảm tử gồm 14 người - đã ngã xuống, chỉ vài giờ trước khi Mỹ thực thi lệnh ngừng ném bom ở miền Bắc.

Được chia làm bốn hồi, vở kịch bắt đầu bằng dòng hồi tưởng sau 30 năm của tiểu đội trưởng Trần Thị Thông - người sống sót duy nhất trong tiểu đội ngày ấy. Bà nhớ lại khung cảnh nô nức nhập ngũ của thanh niên trong làng. Họ là những cô gái dù năm lần bảy lượt bị gạch tên khỏi danh sách nhập ngũ vẫn một lòng xin được ra chiến tuyến. Những người con xứ Nghệ lên đường tòng quân khi đang ở độ tuổi đẹp nhất đời người với nhiều ước mơ, hoài bão. Họ chọn lối rẽ riêng để đối diện sự khốc liệt của bom đạn, phơi mình dưới nắng nóng, gió lấp hố bom, mở đường, san lối. Họ tập kết tại Truông Bồn với mục tiêu duy nhất - quyết không để tuyến đường trọng điểm này bị ùn tắc.

Các nhân vật trong vở kịch có những câu chuyện, thân phận rất đời. Thông là cô gái nông thôn quyết tâm nhập ngũ ở độ tuổi đôi mươi để tìm tung tích của người yêu cũ mất liên lạc đã lâu. Cô đau đáu hy vọng vì giấy báo tử chưa gửi về. Hòa và Tâm là đôi tình nhân chung tiểu đội, ra chiến trường khi gia đình hai bên đã đem trầu cau dạm ngõ. Đó còn là những cô gái sắp thành sinh viên của các trường cao đẳng, trung cấp, nhận giấy báo nhập học trước trận bom định mệnh chỉ vài giờ.

Diễn xuất là điểm sáng trong vở kịch. Vai Thông khi đã lớn tuổi do NSND Hồng Lựu đóng. Nữ nghệ sĩ gây ấn tượng với ánh mắt cương trực, giọng nói khẳng khái trong phân đoạn Thông muốn tìm lại công bằng cho các đồng đội khi câu chuyện năm xưa đang dần bị che khuất. Vai Thông thuở thanh niên - qua sự thể hiện của Thiên Huế - có nhiều diễn biến tâm trạng: từ vẻ háo hức của cô gái sắp ra chiến trường, dứt lòng chia tay mẹ để bước đi, đến cảnh quặn đau, thảng thốt khi nhận được giấy báo tử của người yêu. 

Chuyện tình lãng mạn của Hòa và Tâm (Minh Thông và Minh Thành) được thể hiện tròn trịa giữa cánh đồng hoa mua tím ngát. Nhóm nữ thanh niên xung phong cũng chiếm được cảm tình của người xem với lối diễn xuất trẻ trung, giàu năng lượng. Vai Tuấn (Mai Kiên) là một dạng nhân vật hài hước, châm biếm những người sống luồn cúi, thích bẻ cong sự thật để đạt được tư lợi dù trong thời chiến hay thời bình.

Âm nhạc góp phần tạo nên hiệu ứng cảm xúc. Tác phẩm khai thác những làn điệu dân ca xứ Nghệ để bồi đắp thêm chất trữ tình cho vở kịch. Có lúc, các nhân vật đối đáp nhau bằng lời ca tiếng hát mang hơi hướng đờn ca tài tử. Nhóm nghệ sĩ của Trung tâm bảo tồn và phát huy di sản Dân ca xứ Nghệ thể hiện làn hơi khỏe, hát live toàn bộ các ca khúc. Trong khi đó, phần âm thanh mô phỏng tiếng đạn bom, tiếng gầm rú của máy bay phản lực Mỹ góp phần tái hiện không khí ác liệt của một thời kháng chiến.

 

 

Nhân vật Thông ôn lại ký ức về đồng đội trong hồi cuối vở 'Hoa lửa Truông Bồn'

Tác phẩm được dàn dựng kỹ lưỡng về khâu mỹ thuật. Màn hình LED mô tả không khí đặc trưng của làng quê với cây đa, mái đình, hay không gian lãng mạn của cánh đồng hoa mua giữa chốn rừng núi. Trên nền lời thoại của nhân vật, những đoạn phim tư liệu lịch sử được trình chiếu, phần nào tạo cảm giác chân thực với người xem. Ở hồi cuối, hàng nghìn cánh hoa được thả trên sân khấu khi nhân vật chính ôn lại ký ức đêm định mệnh với câu thoại nghẹn ngào: "Có ai còn sống không?".

Vở kịch níu chân khán giả trong hơn hai giờ. Anh Nguyễn Thành (nhà ở quận Tân Bình), quê ở Vinh, Nghệ An, cho biết anh biết đến vở qua lời giới thiệu của các đồng hương. "Tôi tâm đắc với cách truyền tải nội dung của tác giả. Dù mang nặng yếu tố lịch sử, tác phẩm không đi theo hướng tuyên truyền thông điệp khô cứng, lên gân. Những tiếng cười, nước mắt xuyên suốt vở đều rất thật bởi lời thoại, nét diễn gần gũi với đời thường", anh nói.

PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ cho biết ông viết kịch bản Hoa lửa Truông Bồn sau một lần thăm viếng tượng đài các chiến sĩ thanh niên xung phong Truông Bồn. Thấy những đốm lửa bùng lên từ nắm nhang ông thắp, tác giả nung nấu quyết tâm làm một điều ý nghĩa cho quê hương. "Vở kịch là một cách thế hệ ngày nay tri ân những người đã nằm xuống trong cuộc kháng chiến chống thế lực xâm lược", ông chia sẻ.

Tác phẩm tiếp tục phục vụ khán giả tỉnh Long An tối 27/4.

Mai Nhật

• 'Hà Nội, một thời tuổi trẻ' khắc họa thủ đô trong kháng chiến