George Miller chào đời năm 1945 ở bang Queensland, Australia. "Tôi lớn lên ở vùng nông thôn hẻo lánh của Australia. Hồi đó chúng tôi không có tivi mà chỉ có truyện tranh. Tôi và anh trai song sinh thường đến các buổi chiếu phim ngoài trời mỗi chiều thứ bảy. Đến những buổi chiếu phim giống như một nghi lễ hàng tuần và rạp chiếu 1000 ghế giống như thánh đường với chúng tôi. Về nhà, chúng tôi thường diễn lại những gì được xem trong phim và đọc từ truyện tranh", nhà làm phim kể lại trên Indiewire.
Đạo diễn George Miller.
Sinh viên Y khoa mê Điện ảnh
Mặc dù mê phim hồi nhỏ, Miller chưa bao giờ nghĩ mình sẽ làm nghệ thuật bởi ở Australia hồi đó, làm phim là điều xa xỉ. Hết trung học, ông và anh trai thi vào trường Y. Một hôm, ông đi qua rạp chiếu phim, thấy poster phim MASH (đạo diễn Robert Altman) in hình đôi chân gợi cảm của một phụ nữ liền vào xem. Sau khi phim hết, Miller mua vé để xem lần nữa. "Mua xé xem phim là chuyện lớn vì tôi rất nghèo. Nhưng xem bộ phim đó khiến tôi như lên cơn sốt". Hôm đó là lần đầu tiên chàng sinh viên ngành Y bị phim ảnh mê hoặc.
Sau ngày đó, Miller tự nhủ phải hiểu ngôn ngữ điện ảnh. "Tôi bắt đầu xem các phim câm như The General (Buster Keaton) hoặc phim có Harold Lloyd đóng". Phim câm dạy đạo diễn những điều cơ bản về nghệ thuật hình ảnh. "Tôi quan niệm mỗi bộ phim đều là tác phẩm câm, sau đó ta mới thêm âm thanh và âm nhạc vào". Phim câm sau này ảnh hưởng đến tư duy của đạo diễn - làm phim là để cho người nước ngoài xem, làm sao để họ không cần đọc phụ đề cũng hiểu.
Khi Miller đang là sinh viên năm hai, có một cuộc thi làm phim ngắn diễn ra. Ngay lập tức, chàng trai trẻ tham gia và giành giải nhất với tác phẩm dài một phút - Violence in Cinema, Part I. Sau đó, ông vẫn theo học hết trường Y mặc dù đã có ý định chuyến sang điện ảnh. "Học Y cho tôi nhiều thứ khi đi làm phim. Khi bạn làm chủ được một ngành, bạn sẽ dễ hấp thu kỹ năng ngành khác. Ngoài ra, tôi cho rằng biết nhiều ngành nghề thì tốt bởi thế giới ngày càng thay đổi nhanh chóng, bạn phải đa năng để linh hoạt thích nghi với cuộc sống".
Sau khi tốt nghiệp trường Y, George Miller quyết định chuyển sang làm điện ảnh. Sự am hiểu về Y khoa sau này giúp phim của ông luôn chân thực. Các cảnh sơ cứu, bó thương trong Mad Max hoặc Oil đều được khán giả tán thưởng vì sự am hiểu chuyên môn của đạo diễn. Ngay sau phim ngắn đầu tay, đạo diễn quyết định làm phim dài đầu tay - Mad Max. Tác phẩm lập tức được thế giới biết đến, là bệ phóng sự nghiệp của ông trong 40 năm tiếp theo.
Max Điên - đứa con đẻ bất tử của George Miller
Trước khi làm Mad Max, George Miller mới chỉ làm phim ngắn dài một phút. Ông tự nhận định rằng Mad Max là đứa con đẻ được chào đời do tuổi trẻ kiêu ngạo, hiếu thắng và say mê của ông.
"Mad Max" là hành trình một cảnh sát trở thành Max Điên sau khi vợ con bị giết ở thế giới hậu tận thế.
Ý tưởng gốc của Max Điên được đạo diễn thai nghén hồi làm bác sĩ ở Sydney và thường xuyên cấp cứu cho những người bị tai nạn xe hơi. Những ca mổ gợi ông nhớ lại ký ức về những người bạn chết vì đua xe ở quê nhà ngày niên thiếu. Phim lấy bối cảnh ở thế giới tương lai, khi con người trở nên điên loạn và giết chóc lẫn nhau vì khan hiếm dầu hỏa. Sau khi vợ con bị một toán du côn giết, chàng cảnh sát Max hóa điên và đi trả thù lũ côn đồ. Phim độc lập kinh phí thấp được làm với hơn 280.000 USD.
Sau khi ra mắt năm 1979, Mad Max được công chúng và giới chuyên môn đánh giá cao. Người Pháp coi tác phẩm là một phim miền Tây đặt trong bối cảnh hậu tận thế còn Max là tay súng trên đường cao tốc. Người Nhật coi Max là chiến binh Samurai ngoài vòng pháp luật. Người Scandinavia coi Max là chiến binh Viking cô độc.
Ở tuổi 34, George Miller nổi tiếng thế giới nhờ bộ phim bạo lực nhưng nhân văn. Mad Max cũng là phim biến chàng trai 24 tuổi - Mel Gibson - thành ngôi sao thế giới. Sau đó, tài tử quay trở lại với hai tập tiếp theo trong series là Road Warrior (1981) và Beyond Thunderdome (1985).
Sau gần 40 năm nhìn lại, series Mad Max vẫn là đỉnh cao của dòng phim hậu tận thế. Năm 2015, nhà làm phim ra mắt phần mới nhất mang tên Fury Road. "Làm Fury Road giống như thăm lại thế giới ngày xưa. Tôi mở rộng câu chuyện, khi này Max đã mất tất cả, thế giới tàn khốc hơn và cuộc chiến trở nên điên loạn hơn", đạo diễn kể. Câu chuyện vẫn xoay quanh chàng chiến binh đơn độc mất hết hy vọng, miễn cưỡng giúp một nhóm phụ nữ chạy trốn khỏi kẻ độc tài giữ lương thực và nguồn nước khi thế giới bên bờ vực.
Tom Hardy (trái) đã thành công trong việc làm mới hình ảnh Max Điên vốn gắn liền tên tuổi Mel Gibson (phải).
Fury Road có kinh phí hơn 150 triệu USD. Các nhà làm phim ra sa mạc, xây dựng và phá hủy 150 mẫu xe chiến đấu nhà binh, huy động 150 diễn viên đóng thế làm thật mọi cảnh hành động. Đạo diễn chia sẻ: “Đây không phải là phim giả tưởng. Đây là một phim chân thực, một câu chuyện về tâm lý cuồng điên của con người khi bị đẩy vào thế giới hậu tận thế cực đoan và bên bờ diệt vong. Chúng tôi cần làm mọi thứ thực sự chân thật". Ông kể thêm rằng 120 ngày ghi hình phim là 120 ngày mạo hiểm nhưng sau khi quá trình quay phim kết thúc, không có thương vong nào xảy ra.
Phim mới đề cao nữ quyền bằng nhân vật Furiosa mạnh mẽ của mỹ nhân Nam Phi - Charlize Theron. Tác phẩm cũng giúp tạo dựng tên tuổi cho tài tử Tom Hardy trong vai Max Điên biểu tượng.
Từ khi ra mắt ở Liên hoan phim Cannes hồi tháng 5, phim gây phấn khích với khán giả. Sau khi ra rạp, phim thu về 375 triệu USD, ăn khách nhất trong cả series Mad Max. Ủy ban Phê bình phim Mỹ chọn đây là phim hay nhất năm 2015 dù chưa hết mùa hè. Cùng với Road Warrior, Fury Road được đánh giá hay hơn cả trong toàn series. Những trường đoạn bạo lực nghẹt thở của phim được đánh giá giàu tính hình ảnh. Tờ The New York Times viết: "Đạo diễn Miller chứng minh rằng bom tấn không chỉ có tiềm năng trở thành nghệ thuật mà còn có tính đột phá về tầm nhìn".
Miller giãi bày: "Các phim của tôi thường có chủ đề về hệ sinh thái, một phần bởi tôi sinh ra ở vùng quê hẻo lánh. Australia cũng là lục địa rộng nhưng thưa dân. Diện tích tương đương nước Mỹ nhưng dân số chỉ bằng một nửa. Bởi vậy, người Australia có ý thức về địa hình, thiên nhiên và bối cảnh. Điều đó thể hiện trong âm nhạc, điện ảnh và văn hóa của chúng tôi".
Loạt phim Mad Max gắn bó với cuộc đời sáng tạo của George Miller, làm nên tên tuổi cho ông dù đạo diễn có làm các phim về gia đình hay phim hoạt hình Happy Feet ở nửa sau sự nghiệp. Ở Oscar 2016, phim nhận 10 đề cử, tranh giải "Phim xuất sắc" và "Đạo diễn xuất sắc". Dù được Oscar hay không, Max Điên cùng tên tuổi nhà làm phim xứ chuột túi sống mãi trong lòng người hâm mộ.
Vũ Văn Việt