Batman v Superman: Dawn of Justice vừa ra mắt hôm 25/3, trình làng nhiều siêu anh hùng nổi bật gồm Siêu Nhân, Người Dơi và Wonder Woman. Cuối tháng 4, biệt đội siêu anh hùng của Iron Man, Captain America và Black Widow đổ bộ phòng chiếu trong Captain America: Civil War. Hai dự án điện ảnh này là dấu mốc trong quá trình cạnh tranh có lịch sử 80 năm từ truyện tranh lên màn ảnh rộng của hai đế chế nhân vật siêu anh hùng Bắc Mỹ - DC Comics và Marvel.
DC Comics là hãng tiên phong mở ra dòng truyện tranh siêu anh hùng cuối thập niên 1930.
Kình nhau từ thuở truyện tranh tới thời phim số
Năm 1935, hãng truyện tranh tiên phong Bắc Mỹ thành lập, lấy tên là DC Comics. Ba năm sau, hãng này xuất bản nhân vật siêu anh hùng đầu tiên trong lịch sử - Superman. Nhân vật người ngoài hành tinh có năng lực phi thường đến Trái đất, bay lượn trên bầu trời để cứu thế giới với áo choàng màu đỏ in chữ S trước ngực trở thành biểu tượng văn hóa Mỹ. Sau khi chào đời trong sách, Superman ăn khách tới nỗi tạo ra dòng truyện tranh riêng về siêu anh hùng.
Năm 1939, một hãng truyện tranh tiên phong khác - Marvel - cũng xuất bản câu chuyện về siêu anh hùng đầu tiên mang tên Human Torch. Việc xuất bản nhân vật này được coi là "cú nổ pháo" khởi động cuộc đối đầu của hai hãng truyện tranh kiêm phim ảnh chiếm tới 80% thị phần ở Bắc Mỹ.
Giai đoạn từ 1940 tới cuối những năm 1950 là kỷ nguyên vàng của truyện tranh Mỹ. DC Comics và Marvel sáng tạo ra hàng loạt siêu anh hùng đặc trưng và thu hút người hâm mộ. DC cho ra đời Batman, Wonder Woman, The Flash, Aquaman. Những siêu anh hùng DC Comics còn tập hợp vào các nhóm gồm Justice League, Justice Society of America hay Teen Titans. Ngoài siêu anh hùng chính diện, những kẻ phản diện ấn tượng còn có Joker, Lex Luther, Catwoman hay Deathstroke.
Không thua DC Comics, Marvel sáng tạo hàng loạt nhân vật siêu năng lực là Spider-Man, Iron Man, Captain America, Wolverine, Thor, Hulk, Deadpool và Ant-Man. Biệt đội siêu anh hùng Marvel gồm nhóm Avengers, nhóm Vệ binh dải ngân hà, nhóm Fantastic Four và nhóm X-Men. Những nhân vật phản diện đình đám phải kể đến Doctor Octopus, Magneto hay Loki.
Trong hai thập niên 1960 và 1970, độc giả không còn nhiều hứng thú với thể loại siêu anh hùng. DC Comics và Marvel mở rộng tác phẩm sang các thể loại miền Tây và trinh thám. Cùng lúc, các nhân vật siêu anh hùng bắt đầu lấn sân sang phim truyền hình và các tác phẩm hoạt hình.
Màn ảnh Bắc Mỹ những năm 1980 rộ trào lưu phim hành động và viễn tưởng. Lúc này, Marvel bước vào giai đoạn thoái trào và gần như phá sản vào giữa thập niên 1990. Trong khi đó, DC Comics vẫn là "anh cả" ở Hollywood với hàng loạt dự án chuyển thể các nhân vật Batman và Superman lên màn ảnh rộng thành công lớn. Năm 1978, phim điện ảnh Superman của tài tử Marlon Brando thu về hơn 300 triệu USD và được coi là tác phẩm đột phá về sử dụng hiệu ứng hình ảnh. Sau đó, bốn tập phim về Batman từ 1989 đến 1997 của hãng này thu về hơn 1,2 tỷ USD toàn cầu.
Nếu như DC Comics thống trị màn ảnh rộng cuối thế kỷ 20, phim siêu nhân của hãng này thoái trào và nhường phòng vé cho Marvel khi bước sang thế kỷ 21. Năm 2008, Iron Man ra mắt thu về 585 triệu USD và gây chấn động truyền thông thế giới, mở ra vũ trụ điện ảnh gồm 13 phim liên tiếp tới nay. DC Comics tái sản xuất các phim về Superman và Batman từ năm 2013 với tập đầu tiên là Man of Steel. Hiện Batman v Superman: Dawn of Justice chỉ là phim thứ hai trong vũ trụ điện ảnh của họ.
"Iron Man" giúp Marvel chiếm thế thượng phong ở màn bạc từ năm 2008.
Bản sắc siêu anh hùng của mỗi hãng
Giới phê bình đồng thuận siêu anh hùng trong phim DC như Batman hay Superman thường mang nặng trọng trách cứu nhân loại trên vai. Tư tưởng và hành động của họ đều hướng về loài người. Siêu anh hùng của DC mang yếu tố của các nhân vật hư cấu kinh điển. Họ thường có tinh thần đen tối cùng số phận khắc nghiệt. Bộ ba phim về Người Dơi của Christopher Nolan được cho là các tác phẩm điện ảnh u tối nhất và mang phong cách cá nhân cao. Trong The Dark Knight, Batman trải qua những phương cách khổi sở nhất để bắt được kẻ ác là Joker.
Trong khi đó, phim Marvel thường có không khí nhẹ nhàng, nhân vật được xây dựng theo lối hài hước. Siêu anh hùng của Marvel tràn đầy đức hạnh, có niềm tin đơn giản và nhiều hy vọng. Khác với tay chơi có quá khứ lạc loài và bị bỏ rơi kiểu Batman, đại gia Người Sắt hay Chúa tể ngân hà (Star-Lord) vẫn yêu đời và đùa cợt giữa những lúc đánh nhau khốc liệt nhất. Nhân vật mới nhất - Deadpool - tỏ ra mỉa mai ngay cả khi rơi vào thảm cảnh là mắc ung thư giai đoạn cuối.
Ngoài nhân vật được xây dựng có chiều sâu về tính cách, phim DC Comics mang nhiều thông điệp về chính trị. Trong Batman v Superman vừa ra mắt, câu chuyện quyền lực và dân chủ được nhấn mạnh, khiến cho thoại phim phần nào dài dòng và nghiêm túc. Ngoài ra, DC Comics cũng có tiếng mời những đạo diễn cá tính thực hiện tác phẩm. Tim Burton, Christopher Nolan hay Zack Snyder là những nhà làm phim không chiều khán giả. Bởi vậy, phim của họ vừa mang tính cá nhân cao, lại vừa dễ gây chia rẽ người hâm mộ truyện tranh.
Điểm đặc biệt trong phim của Marvel mà DC Comics không có là cốt truyện không riêng rẽ theo từng phim mà liên kết từ phim này sang phim khác. Joss Whedon, đạo diễn hai tập Avengers và là cố vấn sáng tạo cho cốt truyện chung của toàn loạt Marvel, chia sẻ: "Loạt siêu anh hùng của Marvel gồm hàng loạt nhân vật song song. Mỗi phim trong toàn loạt đều liên quan mật thiết về cốt truyện với nhau. Bạn phải xem phim này mới hiểu phim kia. Điều này cũng giúp quảng bá phim cực hữu ích".
Vũ trụ điện ảnh Marvel hiện đã ra mắt 13 phim từ 2008.
Tương lai của các vũ trụ điện ảnh
Từ khi trình làng Iron Man (2008), Marvel đang thắng thế ở phòng vé. 12 tác phẩm trong Vũ trụ điện ảnh của hãng thu về hơn 9 tỷ USD. Mỗi phim về từng siêu anh hùng như Thor, Iron Man hay Captain America đều ăn khách với trung bình 500 triệu USD. Từ nay tới 2018, Marvel đã có kế hoạch chi tiết với hàng loạt phim mới như Doctor Strange (2016), Guardians of the Galaxy 2 (2017), Spider-Man (2017), Thor: Ragnarok (2018), Captain Marvel (2018), Inhumans (2019) và Avengers: Infinity War (2020).
Chạy sau Marvel ở kỷ nguyên số, DC Comics dường như đang hối hả ra mắt nhiều siêu anh hùng cùng lúc. Batman v Superman cùng giới thiệu Wonder Woman và các siêu anh hùng khác khiến câu chuyện dài. Tháng 8 này, Suicide Squad của hãng ra mắt cũng có trọng trách xây dựng thế giới siêu anh hùng mang thương hiệu DC.
Từ nay tới năm 2020, Marvel và DC Comics dự kiến có tổng số 35 phim siêu anh hùng ra rạp, hứa hẹn cuộc chiến giành thị trường của hai hãng truyện tranh và điện ảnh dẫn đầu.
>> Xem thêm:
Marvel - từ bên bờ phá sản tới đế chế phim số một thế giới
Màn bạc Hollywood rộ trào lưu nhân vật 'hot' đại chiến
Vũ Văn Việt