Gần đây trên các diễn đàn ngày càng nhiều nhóm người tẩy chay xe Nhật và cuồng xe Hàn, nhất là từ khi Toyota Cross bị đại lý bán ra theo kiểu "bia kèm lạc". Nhiều người đọc và có suy nghĩ phải chăng đó là cách làm mượn gió bẻ măng phi văn hóa của anh em sales. Tuy nhiên nếu suy nghĩ sâu một chút thì phần mượn gió bẻ măng này cũng chưa chắc đã đúng hoặc chỉ đúng một phần.
Việt Nam là đất nước đang phát triển khá nhanh. Trong tháng 10/2020, IMF sau khi đánh giá tính toán lại GDP của Việt Nam dự báo chúng ta sẽ đứng thứ 4 khu vực ASEAN ngay trong 2020, cao hơn cả Singapore. Tất nhiên tổng GDP cao vì đông dân cư hơn chứ mức thu nhập trên đầu người (GDP per capita) của họ vẫn gấp hơn 10 lần so với Việt Nam. Nhưng cũng vì vậy mà có thể thấy tầng lớp dân cư có mức thu nhập từ trung bình trở lên tại Việt Nam khá đông và nhiều hơn mỗi ngày. Đây là tầng lớp mà cách đây 5 năm họ còn nghèo, thậm chí xe máy cũng còn phải suy nghĩ chọn cái nào cho phù hợp thì nay có thể mua dễ dàng tất cả các loại xe máy kể cả SH và trong tài khoản đã rủng rỉnh tầm 500 triệu đồng đổ lên.
Năm năm trước, khi xe hơi du lịch của Nhật vẫn là chủ yếu thì tầng lớp này chưa đủ tiền để đi xe hơi. Xe hơi là gì đó ngoài tầm với, nếu có thì là tài sản rất lớn. Thuế nhập khẩu, thuế linh kiện cao làm cho giá xe tại Việt Nam luôn cao gấp 2-3 lần ở Mỹ. Khi đó với xe bình dân thì sự bền bỉ, tin cậy là giá trị cốt lõi mà bất cứ ai khi mua xe đều đặt ra hàng đầu.
Xe Nhật với sự bền bỉ tin cậy, ít hỏng vặt của mình, cộng thêm lợi thế có mặt trước các hãng xe Hàn, với nhiều đại lý phân phối dịch vụ rộng khắp cả nước, linh kiện có thể tìm được dễ dàng ở bất cứ tỉnh, thành nào - hãng xe Nhật khi đó không có đối thủ. Năm năm trước nhóm mua xe hơi một là người khá giả hẳn sẽ chạy Camry, Altis, RAV4, Prado, Accord, Civic, CR-V và một bộ phận không nhỏ sẽ mua xe để vừa chạy gia đình, vừa chạy dịch vụ như Vios, Fortuner, Innova...
Ngày nay thì sao, một bộ phận khá lớn xưa kia thuộc tầng lớp chưa đủ tiền chạy xe hơi, giờ đã có trên 500 triệu, họ không hề thuộc hai tầng lớp trên. Họ rất cần xe hơi để thể hiện mình. Thậm chí đây là tầng lớp thích màu mè thể hiện nhất, bây giờ ngày càng đông. Tôi đánh giá năm năm nữa, tầng lớp này sẽ vẫn chiếm đến 60-70% nhu cầu mua xe hơi mới tại Việt Nam. Những người này họ đâu cần dùng xe chạy dịch vụ vì họ chủ yếu đi làm công ty, thỉnh thoảng về quê, đi dã ngoại. Với mức lương khá cao ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP HCM, thì việc tiết kiệm được 500 triệu là không phải là quá khó. Và xe Hàn đã đến, đây là giải pháp rất tốt cho họ thể hiện mình, trong khi xe Nhật giá vẫn cao hơn xe Hàn vì các giá trị thương hiệu cũng như chất lượng của họ.
Nói gì thì nói xe Hàn vẫn chưa thể qua mặt được xe Nhật về độ lỳ lợm, bền bỉ, lâu xuống chất. Nhưng bộ phận lớn người tiêu dùng này đâu có dùng xe để vừa chạy dịch vụ, vừa đi gia đình mà cần bền bỉ quá, nên những Accent, Cerato, Tucson đã chiếm được tầm ngắm. Với nhà máy ráp xe Hàn tại Việt Nam, giá ban đầu rất rẻ, chính sách bảo hành thậm chí lên đến 5 năm, điều mới mẻ đối với dân Việt, form mẫu thì có xu thế theo xe Đức là nội thất, ngoại thất đẹp, options nhiều hàng đầu mỗi phân khúc, dần dà, xe Hàn đã chiếm được tin tưởng của tầng lớp có nhu cầu đi xe nhiều nhất này.
Hiện, như phân tích những người đi xe Hàn này chủ yếu làm công ty có nhiều thời gian rảnh hơn anh em chạy xe Nhật mà một phần vẫn đang rất bận bịu với công việc chạy dịch vụ, phần khá giả xưa kia chạy Camry, Prado, CRV, RAV 4 họ cũng đã rất nhiều tiền để lên xe sang rồi và cũng không có thời gian lên các diễn đàn để ý kiến - sân si này nọ.
Vậy là xu thế trên các diễn đàn đang thuộc về anh em đi xe Hàn và có thể sẽ giữ như vậy đến năm năm nữa. Nhưng sau 5 năm thì có thể sẽ khác, một phần anh em đang đi xe Hàn sẽ nhiều tiền hơn, khi đó họ sẽ không còn thấy xe Hàn là thú vị, họ có thể lên xe sang của Hàn Quốc hoặc thậm chí mua xe Nhật nhập khẩu vì họ đã ngấm là nhiều xe Nhật cấp cho thị trường Việt Nam là kém chất lượng. Duy nhất có vấn đề mà bộ phận đang cuốn theo phong trào là tẩy chay xe Nhật hay nói đúng, chính xác hơn là Toyota Việt Nam, tôi thấy chưa được công bằng lắm.
Không ai phủ nhận chất xe Nhật. Xe Hàn dù có màu mè, form dáng đẹp hơn nhưng chất chưa thể như xe Nhật. Xe Nhật dù có vỏ mỏng (như Vios/Innova) nhưng chất thì rất lâu xuống. Chạy năm năm mà dáng xe, độ chắc chắn, màu sơn, nội thất nhựa vẫn hơn hẳn xe Hàn Quốc chạy cũng ngần đó năm thậm chí xe Hàn chỉ 2-3 năm. Vì chất xe Nhật như vậy nên giá của họ cao hơn xe Hàn là điều không khó hiểu nhưng đang bị anh em xe Hàn dè bỉu. Cắt giảm độ dày vỏ xe cũng để giảm giá thành để tăng tính cạnh tranh, thậm chí cũng phục vụ mục đích thực dụng là bản chất xe Nhật từ xưa đến giờ như để tiết kiệm nhiên liệu hơn trong khi đường xá Việt Nam chưa thể chạy tốc độ cao nhiều, đường cao tốc chúng ta chưa có mấy, cao tốc như Hà Nội - Hải Phòng chỉ có một vài đường mà cũng ít xe chạy trên 100 km/h nếu không phải là xe sang.
Việc nhiều anh em a dua phong trào dùng từ ngữ như thùng tôn, thánh lật cho Toyota tôi thấy chúng ta đang thể hiện văn hóa của chính mình không được tốt đẹp, cứ xe Toyota là không tốt, kiểu tư vấn " bạn mua xe gì cũng được, trừ thánh lật, thùng tôn...". Tôi nghĩ trong vài năm tới khi GDP của Việt Nam cao hơn nữa, dần dần các hãng xe Nhật sẽ buộc phải mang xe tiêu chuẩn thế giới là điều tất yếu, nếu không làm vậy thì cũng có nghĩa là họ tự giết đi chính mình.
Thiết nghĩ Toyota/Honda... họ đã cũng đang nắm bắt tình hình rất nhanh, dù sao họ cũng là các hãng xe hàng đầu thế giới. Ngoài việc đưa xe tiêu chuẩn cao hơn về với Việt Nam như mới đây là Toyota Cross, việc kiểm soát các đại lý bán kiểu "bia kèm lạc" cũng cần được các hãng xe Nhật chú trọng hơn, nhất là thời gian này. Tương tự hiện Honda xe máy vẫn đang ở thế thượng phong, nhưng việc tẩy chay xe máy Honda là hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai gần nếu kiểu bán hàng không "đẹp" vẫn còn xảy ra.
Bài viết này tôi xin đề cập đến xe bình dân, không nói đến xe sang.
Độc giả Tuấn GL