Vụ một nhóm thanh thiếu niên đeo mặt nạ đi cướp cửa hàng giữa ban ngày ở quận Ginza, Tokyo hồi tháng 5 đang gây xôn xao dư luận Nhật Bản. Đây là trường hợp mới nhất của một loạt vụ cướp trên khắp Nhật Bản có liên quan đến yami baito (công việc bán thời gian đen tối).
Ảnh minh họa: Japan Times
Yuji Yoshikawa, cựu thám tử của Sở Cảnh sát Thủ đô Tokyo chuyên điều tra ma túy và tội phạm vị thành niên, cho biết yami baito là cách gọi của những công việc phạm pháp núp bóng công việc bán thời gian, đăng trên mạng xã hội và thường sử dụng những từ như "thu nhập cao" và "kiếm tiền trong thời gian ngắn", trả theo ngày và thanh toán bằng tiền mặt.
Khi một người nộp đơn xin việc, họ sẽ bị yêu cầu tham gia vào các phi vụ phạm tội, ví dụ như tham gia một mắt xích có vẻ vô hại của một vụ lừa đảo (ví dụ đứng ra nhận tiền) hoặc nghiêm trọng hơn, ví dụ thực hiện một vụ cướp.
Những người bị thu hút bởi yami baito chủ yếu là trẻ tuổi, thất nghiệp hay đang gặp khó khăn về tài chính. Tuy nhiên theo Yoshikawa, cũng có nhiều người nhận lời đơn giản là vì muốn có tiền để tiêu thoải mái.
Cảnh sát nhận thấy, nhiều người trẻ biết công việc này là yami baito nhưng vẫn làm vì nghĩ có thể lợi dụng luật vị thành niên nên không phải chịu trách nhiệm hình sự.
Yoshikawa thừa nhận đây là một kẽ hở của luật pháp. Trước đây, hình phạt khi người vị thành niên phạm tội rất nhẹ. Tuy nhiên, Nhật Bản đã sửa đổi luật liên quan đến tội phạm vị thành niên từ năm 2022, cho phép xét xử những người trong độ tuổi 18 và 19 phạm tội như người trưởng thành.
Ngoài rủi ro lớn nhất là dính vào một tội ác và bị bắt, những thanh thiếu niên có thể còn phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng, như phá hủy mối quan hệ gia đình, việc học tập, sự nghiệp và vị thế trong xã hội. Yoshikawa cho biết cha mẹ của những người làm yami baito thường bị tẩy chay trong cộng đồng, một số trường hợp phải chuyển đi nơi khác sống.
Hơn nữa, những đau khổ về tinh thần đi kèm với công việc thực sự không đáng với khoản thù lao được hứa hẹn. Các cựu nhân viên yami baito cho biết một khi đã tham gia, việc hoàn lương là vô cùng khó do các tổ chức tội phạm có thể nhắm vào gia đình họ bằng cách sử dụng thông tin cá nhân được cung cấp khi đăng ký.
Năm 2022, một giáo viên mẫu giáo 22 tuổi ở tỉnh Hyogo, người được tuyển dụng thông qua một bài đăng công việc bán thời gian "đen tối", đã bị bắt và bị truy tố với tội danh đồng lõa trong một âm mưu lừa đảo. Cô khai rằng cấp trên trong tổ chức sẽ báo cáo địa chỉ hoặc nơi làm việc của cô cho cảnh sát nếu cô không làm việc.
Yoshikawa nói rằng yami baito phần nào đã trở thành một vấn đề xã hội ở Nhật Bản. Những kẻ chủ mưu của các hoạt động tội phạm này chủ yếu nhắm vào những người dễ thao túng, thường là những người trẻ tuổi để thực hiện tội ác cho chúng, sau đó loại bỏ khi họ không còn hữu ích.
"Nếu không bắt được những kẻ đứng đầu thì những vụ việc như thế này sẽ còn tiếp diễn", Yoshikawa cho biết.
Ông khuyên mọi người không nên bị dụ dỗ bởi những cụm từ hấp dẫn như "lương cao" hay "kiếm tiền trong thời gian ngắn". Các công dân nước ngoài cũng nên cẩn thận vì những người tuyển dụng thường dụ dỗ rằng họ được miễn truy cứu hình sự theo luật pháp Nhật Bản, điều này là sai sự thật.
Đức Anh (Theo Japan Times)