Chase Gallagher, ở bang Pennsylvania (Mỹ) bắt đầu cắt cỏ cho hàng xóm từ năm 12 tuổi với giá 35 USD một lần. Từ hai khách hàng ban đầu, anh mở rộng lên 10 khách chỉ sau một năm. Hiện tại, công ty CMG Landscaping của Gallagher có 10 nhân viên, cung cấp các dịch vụ cải tạo cảnh quan, doanh thu hơn 1,5 triệu USD trong năm 2024. Trong khi đó nhiều bạn bè của anh đang học đại học.
Gallagher tin rằng con đường tốt nghiệp đại học rồi đi làm tiềm ẩn nhiều rủi ro. "Mẹ tôi từng bị sa thải nhiều lần. Tôi tin vào khả năng của bản thân hơn là làm thuê cho người khác," anh nói.
Theo thống kê của LinkedIn, "người sáng lập" (founder) là chức danh phát triển nhanh thứ hai trong số các sinh viên tốt nghiệp Gen Z. Gần 2/3 người từ 18-35 tuổi đã hoặc có ý định kinh doanh riêng.
Steven Schwartz, doanh nhân 26 tuổi tại Brooklyn (Mỹ), nói: "Thế hệ của tôi không muốn làm công việc văn phòng mà muốn tạo nội dung, tìm khách hàng và kết nối trực tuyến vì Internet quá mạnh mẽ".
Việc bắt đầu kinh doanh giờ đây dễ dàng hơn. Trước đây, mở cửa hàng đòi hỏi thuê mặt bằng và quảng cáo, nay chỉ cần tạo website, bán hàng qua TikTok và làm việc từ xa qua Zoom. Gen Z lớn lên trong môi trường công nghệ phát triển, giúp họ dễ dàng tiếp cận các công cụ kinh doanh.
Gen Z đang thay đổi cách nhìn về sự nghiệp, ưu tiên tính linh hoạt, độc lập và tận dụng công nghệ để hiện thực hóa ước mơ làm chủ. "Tại sao bây giờ việc khởi nghiệp dễ dàng hơn? Vì 20 năm trước, chúng tôi không có công cụ này," Gallagher nói.
Anh giải thích điện thoại thông minh giúp người trẻ kiếm triệu đô nhờ tiếp thị và kết nối với khách hàng. Thậm chí, chỉ cần 400 USD mọi người đều có thể đăng ký một công ty trách nhiệm hữu hạn ngay hôm nay.
Chase Gallagher giám đốc công ty cảnh quan tại bang Pennsylvania (Mỹ) có doanh thu 1,5 triệu USD trong năm 2024. Ảnh: Chase Gallagher
Mạng xã hội cũng giúp Gen Z có cái nhìn thực tế hơn về môi trường làm việc. Millennials (sinh năm 1981-1996) từng tin rằng đại học sẽ đảm bảo sự nghiệp vững chắc, nhưng cuộc khủng hoảng tài chính khiến họ đối mặt với thị trường lao động bấp bênh và mức lương không như mong đợi. Họ chia sẻ sự thất vọng đó trên mạng xã hội suốt một thập kỷ qua.
"Gen Z nhìn thấy những câu chuyện về kiệt sức và nghĩ: 'Nếu công việc truyền thống đầy rủi ro, tốt hơn là nên tự thiết kế sự nghiệp cho mình'", Stanley nói.
Muốn làm chủ là một chuyện, thực hiện được hay không lại là vấn đề khác. Theo khảo sát của Fiverr, khoảng 70% Gen Z nói đang hoặc sẽ làm việc tự do, nhưng chưa đến 5% thực sự làm điều này.
Theo Tobba Vigfusdottir, CEO của Kara Connect, nhờ các công cụ làm việc từ xa và linh hoạt, nhiều người có thể khởi nghiệp mà vẫn duy trì công việc chính, hưởng lương và phúc lợi. Họ đang thử sức kinh doanh, rèn kỹ năng lãnh đạo mà không chịu nhiều rủi ro như thế hệ trước.
Sự am hiểu công nghệ giúp Gen Z tự tin khởi nghiệp, nhưng nhiều người có thể quay lại công ty khi trưởng thành, có gia đình và trách nhiệm tài chính. Dù vậy, họ không muốn gò bó trong giờ hành chính truyền thống.
Doanh nghiệp muốn thu hút nhân tài Gen Z cần thay đổi. Vigfusdottir cảnh báo các công ty nên thích nghi, nếu không sẽ mất nhân tài vào tay các startup của chính họ.
Theo các chuyên gia, điều quan trọng là tạo điều kiện để Gen Z có quyền tự chủ, trách nhiệm rõ ràng và môi trường làm việc linh hoạt. Ngoài ra, doanh nghiệp nên chấp nhận nhân viên có công việc phụ.
Chase Gallagher cũng nói rằng: "Ở tuổi này, tôi không chỉ quan tâm đến tiền bạc, mà còn muốn học hỏi từ việc xây dựng đội ngũ và tạo ra doanh thu. Những kinh nghiệm này quý giá hơn nhiều so với một công việc truyền thống".
Doanh nghiệp cần làm gì thu hút nhân tài Gen Z?
Coi trọng sức khỏe của nhân viên: Gen Z chứng kiến thế hệ trước kiệt sức và bản thân phải đối mặt với nhiều vấn đề tinh thần. Do vậy cung cấp dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tâm lý là điều cần thiết.
Kết nối giữa các thế hệ: Tobba Vigfusdottir, CEO Kara Connect, khuyến khích doanh nghiệp tổ chức các sự kiện kết nối giữa Gen Z và thế hệ đi trước. Điều này giúp họ hiểu môi trường làm việc, đóng góp vào chuyển đổi số và định hình văn hóa doanh nghiệp.
Xác định kỳ vọng rõ ràng: Gen Z mong muốn sự tự chủ và cơ hội đóng góp, nhưng cần được hướng dẫn đúng cách. Các nhà lãnh đạo nên xác định rõ vai trò, trách nhiệm và cách họ có thể trình bày ý tưởng, tránh tình trạng "rối loạn tổ chức".
Tận dụng tư duy sáng tạo của người trẻ: Đừng bỏ lỡ nguồn ý tưởng mới mẻ từ Gen Z. Hãy tạo không gian để họ đóng góp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ và AI. Vigfusdottir khuyến nghị doanh nghiệp tận dụng lợi thế kỹ thuật số của Gen Z để tái định hình cách vận hành trong kỷ nguyên số.
Minh Phương (Theo Fortune)