Album thứ tám của Taylor Swift ra mắt ngày 24/7 một cách bất ngờ. Khác những tác phẩm trước, cô không quảng bá rầm rộ, chỉ tiết lộ trên mạng xã hội và phát hành Folklore một ngày sau đó. BBC nhận định Taylor Swift biến hóa từ một "nữ hoàng nhạc pop" thành nghệ sĩ độc lập (indie) về cả chất liệu âm nhạc lẫn cách phát hành. Cây bút Mark Savage của tờ này viết: "Nét sặc sỡ và hiện đại của Lover hoàn toàn biến mất. Thay vào đó là giai điệu piano khẽ khàng, tiếng harmonica da diết và tiếng tỉa guitar sắc cạnh".
Dòng nhạc Indie folk ảnh hưởng lớn từ thể loại dân ca, đề cao tính tự sự, được xem là mảnh đất để Taylor Swift khoe tài sáng tác. Ca sĩ viết album trong giai đoạn tránh dịch, sau khi hàng loạt kế hoạch lưu diễn bị hủy. Cô nói trên trang cá nhân: "Lúc cô đơn, trí tưởng tượng của tôi bay xa. Sáng tác là cách tôi trốn khỏi thực tại, chìm đắm vào ký ức, lịch sử và viễn tưởng. Buồn, đẹp và bi kịch. Album như một bộ ảnh chứa đầy câu chuyện ẩn mình".
Taylor hát "Cardigan". Video: UMG.
Indie folk là tên gọi do truyền thông đặt chung cho các sản phẩm pop rock chịu ảnh hưởng bởi nhạc folk, được biểu diễn bởi các ban nhạc độc lập. Thể loại này bắt nguồn từ cuối thế kỷ 20 và thịnh hành ở khoảng đầu thập niên 2010 với những cái tên như Bon Iver, Sufjan Stevens, Foster the People hay The Lumineers...
Ranh giới giữa thực và ảo nhòa đi trong Folklore. Taylor Swift viết các ca khúc như một câu chuyện giả tưởng nhiều chương hồi, xen kẽ là những chi tiết góp nhặt từ chính cuộc sống, trải nghiệm của cô.
Folklore kể chuyện tình tay ba giữa James cùng hai cô gái Inez và Betty, ba cái tên xuất hiện nhiều trong album. The 1 mở đầu, là tâm sự của Betty với James sau khi chia tay. Cô gái cho biết vẫn ổn và không trách tình cũ, tuy nhiên nuối tiếc vì hai người không thể bên nhau mãi mãi. Cardigan là chiếc áo len cũ bị quên lãng dưới gầm giường. Betty cảm thấy mình có số phận tương tự, từng được yêu thương, nhưng giờ đã hóa kỷ niệm. Bài hát cũng tiết lộ lý do chia tay vì người tình "bắt cá hai tay".
Exile mở đầu với góc nhìn của James (Justin Vernon - ca sĩ nhóm Bon Iver hát) khi gặp bạn gái cũ. Bản song ca là sự day dứt khi một nửa yêu thương nay đã không còn của mình. Ca khúc mang nhiều cảm xúc với những lời trách móc từ hai phía, nhưng chấp nhận thực tại họ là người dưng. "Bạn không còn là mảnh đất thuộc chủ quyền, vậy tôi đang muốn giữ lại cái gì?. Bạn từng là quê hương của tôi, nhưng giờ tôi như kẻ bị lưu đày xa xứ, nhìn bạn từ từ rời xa".
August là góc nhìn của người thứ ba (Inez). Cô quyến rũ James nhưng không thể hoàn toàn chiếm lấy bạn tình, bởi anh vẫn dành nhiều tình cảm cho Betty. "Tháng 8 trôi qua trong chớp mắt. Vì tình yêu đó chưa bao giờ là của em. Em có thể thấy chúng ta quấy lấy nhau trên giường. Tháng 8 trôi qua như một chai rượu rót hết. Vì chuyện tình đó chưa bao giờ là của em".
James tái xuất trong ca khúc Betty, lần này được Taylor Swift hát. Nhân vật xác nhận ngoại tình với Inez, dù xem cô là kẻ không đáng tin. "Nếu tôi nói với bạn đó chỉ là chuyện thoảng qua? Bạn sẽ nói với tôi rằng hãy cút đi đồ khốn? Tôi mới 17 tuổi và tôi không biết gì về cuộc sống. Nhưng tôi biết tôi nhớ bạn". Ca khúc là sự hối hận của James khi lỡ tìm thú vui qua đường trong một kỳ nghỉ hè, phản bội Betty.
Giới tính của James cũng không được nêu rõ trong các ca khúc, khiến nhiều người hâm mộ cho rằng Taylor muốn dành tặng câu chuyện cho cả những fan thuộc cộng đồng LGBT.
Taylor Swift hóa thân ba nhân vật, thể hiện sự cay đắng của cô gái bị phản bội, sự hối hận của người phụ bạc và nỗi đau của phận làm kẻ thứ ba. Ảnh: Instagram.
Xen kẽ mối tình tay ba là những câu chuyện nhỏ, mang màu sắc dân gian, lấy cảm hứng từ những trải nghiệm của Taylor Swift. The last great American dynasty và Mad Women lấy cảm hứng từ nhân vật Rebekah Harkness, chủ căn biệt thự tại đảo Rhode mà Taylor Swift mua lại năm 2013. Bà có tính cách mạnh mẽ, độc lập nên bị công chúng nhìn với ánh mắt dị nghị. Hai ca khúc Taylor Swift bày tỏ sự thán phục với Harkness, cho rằng bà là một biểu tượng nữ quyền. Rebekah Harkness cũng có liên hệ với câu chuyện tình tay ba trong album, khi biệt danh của bà lúc còn sống là Betty.
Trên Instagram, Taylor cho biết My tears ricochet là ca khúc đầu tiên cô sáng tác trong album, kể sự đau khổ khi dự đám tang của một người mình ngưỡng mộ. Một số fan cho rằng ca khúc nhắc lại phép ẩn dụ "Taylor Swift thời xưa đã chết" trong Look What You Made Me Do, cô tiếc thương về một Taylor thời còn ngây thơ. Số khác cho rằng cô chỉ trích sự phản bội của ông bầu Scott Borchetta - người bán bản quyền sáu album đầu cho Scooter Braun, kẻ thù của Taylor.
Epiphany lấy cảm hứng từ việc ông của Taylor từng đi lính thời chiến và các nhân viên y tế tại tuyến đầu chống dịch. Cô kể câu chuyện một người lính bị thương, hấp hối trước sự chăm sóc của bác sĩ. Các sáng tác Mirorball, This is me trying, illicit affairs hát về sức mạnh nội tại của con người, hành trình đi tìm bản ngã và chấp nhận những sai lầm quá khứ.
Hai ca khúc cuối giàu tâm tư cá nhân. Peace là lời mặc cả của Taylor Swift với người tình, rằng anh có thể tiếp tục yêu dù cô sẽ không bao giờ đem đến sự bình yên. Trong khi đó, Hoax kể về một mối tình không có hậu, khiến cô chỉ còn là "đám tro tàn từ ngọn lửa" của anh ta. Các bài hát lẻ được lồng ghép vào mạch nội dung chính, giúp khán giả hiểu rõ hơn về ba nhân vật chính, đặc biệt là Betty và James.
Taylor Swift hát cùng nhóm Bon Iver trong "Exile". Video: UGM.
Đa phần giới phê bình đánh giá Taylor Swift đúng đắn khi chọn indie folk. Cô cộng tác cùng một loạt tên tuổi của dòng nhạc này để hoàn thiện album. Aaron Dessner (guitar nhóm The National) đồng sáng tác và hòa âm phối khí cho chín trên 16 ca khúc. Nhóm nhạc indie folk Bon Iver thực hiện phần nhạc và song ca Exile cùng Taylor. Jack Antonoff - thành viên nhóm indỉe rock Fun - cũng tham gia sáng tác năm ca khúc và sản xuất album.
Tờ Guardian nhận định giọng hát của Taylor Swift trong Folklore thay đổi rõ rệt. Cô trở về với phong cách mộc mạc, tôn chất giọng từ các nhạc cụ acoustic (guitar thùng, piano) và những đoạn bè khắc khoải. Cách hát gợi nhớ Taylot Swift ở những sáng tác đầu tay, không phô trương mà chú trọng thể hiện cảm xúc cay đắng, day dứt trong tình yêu.
Taylor Swift cho biết không lo lắng về kế hoạch phát hành album, tự tin một sản phẩm tốt vẫn thu hút khán giả. Quyết định này có thể đến từ việc chấm dứt hợp đồng với hãng đĩa Big Machine Records. Hợp đồng mới với Universal Music Group cho phép Taylor tự do hơn về cách tung sản phẩm và chọn phong cách âm nhạc cô thích. Cô tự chủ trong hai album gần đây, với nhiều sáng tạo mang dấu ấn cá nhân, thay vì đi theo áp đặt từ nhà sản xuất.
Đạt Phan