Các nhà nghiên cứu chụp ảnh với con trăn cái nặng 30 kg. Ảnh: Katie Hanson
Nhóm nghiên cứu quan sát hành vi của gấu mèo và thú có túi dọc theo rìa khu bảo tồn động vật hoang dã quốc gia hồ Crocodile. Họ đeo vòng cổ định vị vệ tinh cho hàng chục con và theo dõi vị trí của chúng suốt nhiều tháng. Hồi tháng 9/2022, sau khoảng 5 tháng bắt tay vào nghiên cứu, một trong những vòng cổ đeo trên thú có túi phát tín hiệu tử vong, xuất phát từ việc ít dịch chuyển. Có thể nó bị xe đâm hoặc bị một con chó ở địa phương giết chết. Nhưng vài giờ sau, vòng cổ bắt đầu di chuyển lần nữa. Nhóm nghiên cứu suy đoán con vật đã trải qua cái chết tàn bạo.
"Đó là tín hiệu thú có túi bị trăn ăn thịt", Michael Cove, quản lý động vật hoang dã ở Bảo tàng Khoa học Tự nhiên Bắc Carolina, cho biết. Ông và cộng sự từ Cơ quan cá và động vật hoang dã Mỹ và Đại học Nam Illinois nghi ngờ con trăn nằm một chỗ tiêu hóa thú có túi, sau đó bắt đầu di chuyển tiếp.
Tuy nhiên, ngay cả với vòng theo dõi, nhóm nghiên cứu vẫn mất thời gian để xác nhận phán đoán. Key Largo là một rạn san hô hóa thạch khổng lồ với mê cung hang hốc dưới lòng đất. Họ mất một tháng để theo dõi con trăn dưới lòng đất và bắt nó. Khi kéo nó lên khỏi lớp đất, các nhà nghiên cứu phát hiện con trăn cái dài 3,6 m, nặng 30 kg chứa đầy nang trứng. Những con trăn cái lớn như vậy có thể đẻ 100 quả trứng. Việc loại bỏ chúng khỏi hệ sinh thái tương đương tiêu diệt hàng chục, thậm chí hàng trăm con trăn tương lai. Nhóm nghiên cứu trợ tử cho con trăn, mổ bụng nó, lấy lại vòng cổ để đeo cho một con thú có túi khác. Dù thú có túi bị trăn quấn chặt và siết chết, cuối cùng ngạt thở, cái chết của nó chứng minh nhà chức trách có thể tìm ra trăn lớn thông qua theo dõi con mồi của chúng.
Cove và cộng sự hy vọng phương pháp có thể giúp kiểm soát số lượng trăn xâm hại đang bùng nổ, tàn phá hệ sinh thái ở Nam Florida suốt nhiều thập kỷ. Là động vật bản xứ ở Đông Nam Á, trăn Miến điện nhiều khả năng xâm nhập vào vùng Everglades trong thập niên 1990 thông qua mua bán sinh vật cảnh. Chúng phát triển, tạo thành quần thể ở phía nam tới Key Largo và phía bắc tới Khu bảo tồn động vật quốc gia Loxahatchee ở quận Palm Beach.
Theo Cove, vấn đề trăn xâm hại ở vườn quốc gia Everglades trầm trọng đến mức không còn động vật có vú nào khác để đeo vòng cổ theo dõi. Con trăn Miến Điện lớn nhất từng được ghi nhận ở Florida dài 5,5 m. Nghiên cứu diễn ra ở nơi giáp ranh giữa thế giới của con người và vùng hoang dã, xem xét những gì xảy ra khi gấu mèo và thú có túi ăn mọi thức ăn do con người vứt cho thay vì ăn các loại quả và hạt bản xứ. Cả hai loài đều tiêu thụ nhiều quả bản xứ và phân tán hạt qua phân ở nhiều khu vực khác nhau. Một mục tiêu song song của nhóm nghiên cứu là tìm hiểu nhiều hơn trăn Miến Điện nếu gấu mèo và thú có túi bị ăn thịt.
Con thú có túi đầu tiên là ví dụ chứng minh ý tưởng. Vòng cổ vẫn hoạt động sau cú siết của trăn trái và con trăn chưa thải ra ngoài, giúp các nhà khoa học có thời gian tìm thấy thiết bị. Cách đây 2 tuần, chiếc vòng cổ thứ hai ngừng di chuyển, sau đó dịch chuyển lần nữa, chứng tỏ một con gấu mèo lớn đã bị trăn ăn thịt. Lần này, nhóm nghiên cứu tìm thấy con trăn nhanh hơn. Đó là con trăn cái nặng 35 kg, cũng chứa đầy nang trứng. Hôm 8/2, chiếc vòng cổ khác phát tín hiệu tử vong và hoạt động lại. Nhưng lần này, khi nhóm nghiên cứu tới nơi, họ chỉ tìm thấy chiếc vòng cổ nằm giữa chất thải của con trăn. Họ biết tình huống rất nguy cấp, đặc biệt nếu con trăn đủ lớn để thải thiết bị ra ngoài.
Trong số 43 chiếc vòng cổ mà nhóm nghiên cứu triển khai, 3 chiếc bị trăn nuốt vào bụng, nhưng còn 6 chiếc khác đã biến mất. Họ băn khoăn liệu những con trăn nuốt thiết bị có di chuyển ra ngoài phạm vi địa lý trong nghiên cứu hay không. Theo Cove, gấu mèo và thú có túi không có nguy cơ tuyệt chủng lớn và vòng cổ không cản trở chuyển động của chúng.
Hiện nay, nhà chức trách Florida chưa tìm ra phương pháp hiệu quả để tiêu diệt trăn xâm hại. Họ đã triển khai chó đánh hơi, thậm chí tổ chức cuộc thi Python Challenge kéo dài 10 ngày với kết quả là 231 con trăn bị giết vào năm ngoái. Nhưng đó chỉ là một phần rất nhỏ trong số hàng chục nghìn con trăn Miến Điện đang ẩn náu trong tự nhiên ở Florida, theo ước tính của Cục Khảo sát Địa chất Mỹ. Theo nhóm nghiên cứu, lợi thế của phương pháp mới là có thể giới hạn kích thước con trăn cần tìm bởi chỉ có trăn lớn mới nuốt chửng được gấu mèo và thú có túi lớn. Những con trăn lớn nhất đều là trăn cái.
Các cộng tác viên nghiên cứu ở khu bảo tồn quốc gia hồ Crocodile đang đề nghị chính quyền Nam Florida cấp kinh phí để tạo ra nhiều vòng cổ rẻ hơn. Họ đang phát triển loại vòng cổ đủ nhỏ và nhẹ để không cản trở chuyển động của vật đeo, nhưng cũng đủ lớn để ngăn những con trăn to thải ra ngoài. Một ý tưởng là buộc dây rút nhựa vào vòng cổ để phần dây nhựa mắc vào đường tiêu hóa của con trăn.
An Khang (Theo Phys.org)