Trong làn sóng lây nhiễm Covid-19 thứ hai hồi giữa năm nay, bệnh viện tại Ấn Độ có nhiều bệnh nhân dưới 50 tuổi, khỏe mạnh và không bệnh nền. Đặc điểm chung của họ là chuyển nặng rất nhanh, chỉ 3-5 ngày sau khi được chẩn đoán nhiễm nCoV.
Những bệnh nhân này bị tổn thương phổi lan rộng, lượng oxy giảm nhanh và lâu hồi phục. Hiện tượng này gọi là "bão cytokine", phổ biến trên thế giới với bệnh nhân Covid-19. Khi cơ thể lần đầu tiếp xúc với virus hoặc vi khuẩn, hệ thống miễn dịch được kích hoạt "chiến đấu" với các yếu tố xâm nhập. Những phân tử cytokine có vai trò rất quan trọng, tạo ra một loạt tín hiệu để tế bào sắp xếp phản ứng virus hay vi khuẩn. Thông thường, phản ứng miễn dịch càng mạnh, cơ hội đẩy lùi mầm bệnh càng cao.
Khi virus bị bất hoạt, hệ thống miễn dịch đáng lẽ trở lại trạng thái bình thường. Tuy nhiên, ở một số người, hệ miễn dịch vẫn làm việc ngay cả sau khi virus không còn hoạt động nữa, tiếp tục giải phóng cytokine. Số cytokine này tấn công trở lại nhiều cơ quan thay vì bảo vệ, bao gồm gan và phổi, gây rối loạn các chức năng cơ thể, khó thở, đông đặc phổi, rối loạn đông máu... cuối cùng dẫn đến tử vong.
Theo các bác sĩ, những người trẻ, khỏe mạnh, không bệnh nền, khi mắc Covid-19 dễ gặp biến chứng "bão cytokine". Người cao tuổi cũng có thể gặp, song do hệ miễn dịch của họ tương đối yếu, các tác động thường nhẹ và không gây tử vong.
Trong làn sóng Covid-19 thứ hai tại Ấn Độ, nhiều bệnh nhân 20-30 tuổi có triệu chứng nghiêm trọng. Các chuyên gia cho rằng, một trong những lý do là họ chủ quan và khám bệnh muộn, song nguyên nhân trực tiếp là do "bão cytokine".
Theo phó giáo sư Sreedhar Chinnaswamy của Viện Di truyền Y sinh Quốc gia Ấn Độ, người Ấn Độ thường xuyên tiếp xúc với các loại mầm bệnh nội bào khác nhau. Hệ thống miễn dịch luôn trong trạng thái cảnh giác và được huấn luyện để chống lại tác nhân gây bệnh. Vì vậy, ban đầu khả năng miễn dịch đủ để bảo vệ cơ thể trước chủng nCoV gốc, không nguy hiểm bằng biến thể Delta. Điều này khiến họ chủ quan trong đợt dịch sau, đến viện điều trị muộn nên dễ gặp biến chứng.
Bác sĩ kiểm tra kết quả chụp phổi của bệnh nhân Covid-19 tại ICU Bệnh viện Wockhardt, Mumbai hồi tháng 5. Ảnh: AP
Chuyên gia tư vấn nội khoa Rahul Jain của Phòng khám Belle Vue, cho rằng khi người già và trung niên đã được tiêm chủng đầy đủ, thanh thiếu niên trở thành nhóm dễ bị tổn thương nhất.
"Họ chưa được bảo vệ, còn tự tin rằng mình sẽ không chuyển nặng. Nhưng biến thể Delta khác với chủng nCoV đầu, nó nghiêm trọng hơn nhiều, không bỏ qua người khỏe mạnh. Thực tế phần lớn bệnh nhân của chúng tôi là thanh thiếu niên", Jain nhận định.
Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở Mỹ. Tại Philadelphia, một nửa số ca nhiễm là bệnh nhân dưới 40 tuổi. Giai đoạn dịch vào năm ngoái, 20% người nhiễm nCoV nhập viện ở độ tuổi 20-44.
Tại New South Wales, Australia, từ tháng 6 đến tháng 7, 26% số bệnh nhân nhập viện tuổi 30-49 tuổi, là nhóm tỷ lệ cao nhất. Có những thiếu niên phải điều trị tại khu hồi sức tích cực.
Hiện, các nhà khoa học chưa thể giải thích vì sao Covid-19 hay các bệnh do virus gây ra lại khiến hệ miễn dịch phản ứng thái quá. Theo tiến sĩ Julie Fitzgerald, Bệnh viện Nhi Philadelphia (CHOP), triệu chứng của "bão cytokine" là sốt, huyết áp cao, lượng oxy giảm và suy nội tạng. Số khác có thể hình thành sẹo hoặc xơ hóa phổi.
Tình trạng "bão cytokine" cũng được ghi nhận xuất hiện ở nhiều bệnh nhân Covid-19 tại Việt Nam. Trong đó, bệnh nhân cytokine nghiêm trọng được nhắc đến nhiều nhất là "bệnh nhân 91" - phi công người Anh 43 tuổi, béo phì, ca nặng nhất Việt Nam vào giữa năm 2020.
Thục Linh (Theo Whyy, Times of India, WSJ, NY Times)