'F0 không có triệu chứng thì không cần uống thuốc'

Trong bối cảnh dịch Covid-19 đang bùng phát như hiện nay, tủ thuốc gia đình cần có loại thuốc nào. Xin bác sĩ tư vấn cho chúng tôi? Trường hợp người mắc bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm gan, ung thư thì tủ thuốc cần lưu ý thêm? Trong trường hợp không thể mua được thuốc, người dân có thể gọi cho ai để tư vấn, hỗ trợ không (Hương Phan, 31 tuổi, ở Tân Hiệp, Hooc Môn, TP HCM)

Thật ra thì không phải chỉ đến Covid-19 này, bình thường trong mỗi gia đình, chúng ta cũng nên chuẩn bị những loại thuốc thiết yếu, cần sử dụng ngay trong tình huống ban đêm bị ốm, hoặc không thể tiếp cận ngay với dịch vụ y tế.

Với Covid-19, việc ra đường rất khó khăn nên việc chuẩn bị thuốc càng trở nên quan trọng hơn. Đầu tiên cần là thuốc rất cơ bản, là thuốc hạ sốt cần phải có. Các gia đình nên chuẩn bị cả thuốc hạ sốt cho người lớn và trẻ em. Loại thuốc hạ sốt mà chúng ta nên sử dụng là acetaminophen hay ta vẫn gọi là thuốc paracetamol đấy ạ. Cái này có rất nhiều dạng: uống, đặt hậu môn, gói bột pha nước... Tùy thuộc vào lứa tuổi dành cho gia đình mình, ta chuẩn bị chế phẩm phù hợp.

Với gia đình có trẻ em, nên chuẩn bị thuốc dạng bột để pha nước cho trẻ uống hoặc viên nang đặt hậu môn để dễ dàng hơn khi tiếp nhận thuốc. Thuốc này không cần bác sĩ chỉ định, chỉ cần trên 38 độ C là có thể dùng thuốc rồi.

Thứ hai là thuốc xịt mũi họng rửa mũi rửa họng, thuốc nhỏ mắt, cũng nên chuẩn bị sẵn. Thứ ba là các thuốc chống dị ứng. Hiện nay có nhiều thuốc chóng dị ứng khác nhau, phổ biến là loại có tên gốc loratadine hoặc desloratadin. Các bạn có thể dễ dàng hỏi ở các hiệu thuốc.

Tiếp theo nữa là thuốc điều trị đau dạ dày. Vì trong thời gian cách ly, chúng ta rất căng thẳng nên có thể xuất hiện nguy cơ đau dạ dày. Các thuốc dự phòng điều trị đau dạ dày, ví dụ thuốc ức chế ppi, dự trữ trong gia đình hỗ trợ xuất hiện triệu chứng khó chịu, chưa đến mức nhập viện.

Bên cạnh đó, các thuốc thiết yếu cho bệnh nhân huyết áp, tiểu đường, có bệnh mạn tính, hen phế quản... phải đảm bảo có đủ thuốc đề phòng các tình huống khẩn cấp có thể xảy ra.

Hiện tại riêng với TP HCM rất khó khăn khi ra ngoài. Nhưng chính quyền thành phố hoặc Bộ Y tế có rắt nhiều cách để hỗ trợ. Mỗi đơn vị xã phường đều có trạm y tế và đường dây y tế, họ có thể hỗ trợ người dân khi có vấn đề sức khỏe. Hiện nay cũng có đội y tế lưu động, hình thức rất mới, các anh chị đó có thể hỗ trợ.

Thứ ba là có những đơn vị cung ứng thuốc online, nhà thuốc rất uy tín, hoặc dịch vụ cung ứng thuốc của đơn vị uy tín, chúng ta có thể liên hệ với đơn vị đó họ cung ứng cho mình. Tất nhiên thuốc đó phải là thuốc thông thường, còn thuốc cần chỉ định thì phải có ý kiến của bác sĩ.

Tôi là FO sắp vào khu cách ly, tôi chưa có biểu hiện triệu chứng. Tôi cần chuẩn bị những loại thuốc nào mang theo? (Trần Thị Kim Hà, 31 tuổi, quận Phú Nhuận, TP HCM)

Nếu là F0 chưa có triệu chứng thì bạn chưa cần dùng thuốc. Biết mình sắp vào khu cách ly thì bạn sẽ càng yên tâm hơn vì nhân viên y tế tại đây sẽ chỉ định thuốc cho bạn khi cần. Tuy nhiên bạn có thể mang theo thuốc điều trị bệnh nền đang dùng. Nếu ở khu cách ly dã chiến thì bạn có thể chuẩn bị thêm thuốc hạ sốt, nước muối, dung dịch súc họng.

Em đang cho con bú, cần chuẩn bị những loại thuốc gì để không ảnh hưởng đến con? Bé 6 tháng tuổi, tiền sử dị ứng. Bác sĩ lưu ý gì giúp tôi khi dùng thuốc không ạ? (Lưu Phương, 33 tuổi)

Về cơ bản hầu hết các thuốc mẹ uống đều có thể bài tiết qua sữa và tác động đến con. Nếu sức khỏe bình thường, bạn không cần uống loại thuốc nào. Bạn có thể bổ sung thêm vitamin, sắt và canxi trong quá trình cho con bú. Nếu sức khỏe bình thường, bạn không cần uống thêm loại thuốc nào cả vì thuốc có thể bài tiết qua sữa và ảnh hưởng đến con.

Nhân đây, bác sĩ có thể giới thiệu cách sử dụng một số loại thuốc phổ thông dễ dàng tích trữ tại nhà để sử dụng trong trường hợp không may trở thành F0?

Đầu tiên là thuốc hạ sốt. Chắc là chúng ta rất quen thuộc với các loại thuốc hạ sốt rồi, thuốc thường dùng là paracetamol, có nhiều chế phẩm khác nhau và tiện dụng.

Quý vị có thể tìm thấy ngay ở gần nơi mình sống. Quan trọng nhất là liều lượng sử dụng như thế nào. Bệnh nhân của tôi thường tự động uống 1-2 viên paracetamol khi mua được, cái đó chỉ là ước lượng thôi ạ.

Chúng ta có thể tính theo công thức đơn giản về liều dùng cho cả người lớn và trẻ em, đó là 10-15mg cho một kilogram cân nặng, nhân với cân nặng của chúng ta. Ví dụ một người 50kg thì uống được 1 viên 500 mg, người 75kg có thể uống 2 viên 500mg.

Lưu ý thuốc này uống cách nhau 4-6 tiếng, không thể uống quá nhiều, một ngày tối đa 5 lần. Vì bên cạnh hiệu quả giảm sốt, giảm đau, thuốc có tác dụng phụ gây suy gan. Chúng tôi đã gặp rất nhiều bệnh nhân bị suy gan, ngộ độc gan vì uống thuốc paracetamol quá liều, quá trình điều trị rất phức tạp và đe dọa tử vong.

Thứ hai nữa là với người bị ho, chảy nước mũi, chúng ta có thể rửa súc họng bằng nước muối sinh lý, không cần liều lượng cụ thể. Chúng ta nên duy trì khoảng 3 lần một ngày, nhiều hơn thì có thể dùng 4-5 lần một ngày.

Sở Y tế TP HCM cũng có hướng dẫn cụ thể, chi tiết gói thuốc dành cho F0 tại nhà. Gói này gồm các thuốc hạ sốt như tôi đã chia sẻ, hạ sốt paracetamol, dễ sử dụng.

Còn nhóm thuốc kháng viêm và chống đông, tôi cũng nhận được nhiều cuộc gọi từ các bạn quan tâm, song các thuốc này sử dụng không hề đơn giản, ta không thể tự sử dụng mà phải được hướng dẫn. Bản thân gói thuốc được Sở Y tế TP HCM gửi cho các bệnh nhân cũng có hướng dẫn cụ thể rồi.

Thuốc kháng viêm và chống đông không dùng khi chưa có biểu hiện suy hô hấp. Thế nào là biểu hiện suy hô hấp? Bình thường, trạng thái nhịp thở là dưới 20 lần/phút ở người trưởng thành. Nếu đếm nhịp thở trên 25 lần/phút thì có nguy cơ khó thở, rõ ràng hơn nữa còn có tức ngực, khó thở, không thể nói dài, trọn vẹn một câu. Đó là triệu chứng gợi ý suy hô hấp. Nếu có thể trang bị máy SpO2 cặp ở đầu ngón tay để đo cho chính xác. Bình thường SpO2 trên 96%, nếu ta chỉ hít thở khí thở. Nếu SpO2 dưới 95% là dấu hiệu suy hô hấp. Yêu cầu kỹ thuật cặp phải đúng và không nên sơn móng tay vì tín hiệu không đúng, cho kết quả SpO2 bị hạ dù không thiếu oxy.

Quay lại với các thuốc chống viêm, chống đông thì chỉ dành cho các bệnh nhân suy hô hấp. Không phải cứ uống thuốc chống đông và viêm thì mọi người yên tâm ở nhà, việc sử dụng các thuốc đó chỉ là trong lúc chờ đợi liên hệ được nhân viên y tế. Đây chỉ là thuốc hạn chế bệnh tiến triển nặng hơn trong thời gian chờ nhân viên y tế hỗ trợ kịp thời.

Các thuốc chống viêm thì hàng đầu là dexamethasone. Vấn đề này hơi chuyên sâu, tôi chỉ xin phép nói qua về tên thuốc, cụ thể về hàm lượng liều lượng thì Sở Y TP HCM đã ghi rất rõ rồi, các bạn có thể đọc theo cái đó. Ưu tiên sử dụng dexamethasone, có thể thay bằng methylprednisolone hoặc prednisolone nếu không có dexamethasone, đây là dòng thuốc chống viêm có thể dùng được.

Tiếp theo là các thuốc chống đông. Sở Y tế đang khuyến cáo có 3 thuốc chống đông với hàm lượng khác nhau, trong thuốc đã ghi rất rõ hàm lượng bao nhiêu. Ví dụ rivaroxaban, apixaban, dabigatran. Các thuốc này nghe tên dài và không thuần việt. Tuy nhiên các thông tin về thuốc có thể dễ dàng tiếp cận được nếu các bạn có cơ hội để vào mạng internet, có thể đọc được tên và hàm lượng, liều dùng.

Với các bác cao tuổi không thuận tiện tiếp cận internet, thì trong các gói thuốc đã ghi rất rõ hàm lượng, liều lượng, cách dùng như thế nào, chỉ cần ta tuân thủ đúngg theo hướng dẫn đó thì ta có thể đảm bảo an toàn trong dùng thuốc.

Bác sĩ có thể chia sẻ về triệu chứng ngộ độc paracetamol và cách điều trị được không ạ? (Mai Linh, 45 tuổi, Hà Nội)

Ngộ độc paracetamol thì triệu chứng ban đầu dễ gây nhầm lẫn vì không điển hình. Bệnh nhân có thể phát ban, sẩn ngứa hoặc có cảm giác buồn nôn, nôn hoặc đau bụng, tiêu chảy đi ngoài. Điều này cũng có thể gặp ở nhiều loại ngộ độc khác nhau. Đối với paracetamol thì có triệu chứng điển hình hơn. Nặng nhất là gây suy gan. Khi đó men gan trong cơ thể tăng cao, người bệnh mệt mỏi, thẫn thờ, vàng da vàng mắt, tiểu sẫm màu. Lúc ấy người uống đã tổn thương cả tế bào và đường mật trong gan.

Việt Nam đang có hai loại thuốc kháng virus là remdesivir và molnupiravir điều trị Covid-19, nhờ bác sĩ hướng dẫn cách sử dụng?

Hiện Bộ Y tế chỉ khuyến cáo sử dụng loại thuốc remdesivir để điều trị Covid-19. Người dân bắt buộc phải được sử dụng thuốc này trong bệnh viện vì đây là thuốc tiêm truyền. Thực ra chúng ta cũng không thể mua thuốc này để tự dùng.

Loại thuốc thứ 2 - dạng uống viên là thuốc kháng virus tương đối mới, có tên molnupiravir thì đang trong giai đoạn nghiên cứu ở Ấn Độ và Mỹ. Tuy nhiên kết quả ban đầu cho thấy thuốc có tác dụng tương đối tốt, an toàn với bệnh nhân Covid-19. Thuốc này hiện chỉ được nhập về Việt Nam theo đường chính thống, bạn không nên cố gắng mua thuốc này ở ngoài vì đây có thể là hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc, hoặc thuốc giả.

Thuốc kháng virus chỉ hiệu quả khi sử dụng sớm, lúc mới bắt đầu xuất hiện các triệu chứng. Thời gian sử dụng hai thuốc này trung bình từ 5-7 ngày, không quá 10 ngày. Bạn cần tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ.

Tôi là F0, không sốt, có cần uống luôn paracetamol hay kháng viêm không? Do giãn cách tôi không mua được thuốc để sẵn trong nhà, tôi phải làm sao? (Nguyễn Phương Nhi, 50 tuổi, Lữ Gia, quận 11, TP HCM)

Thứ nhất là chúc mừng bạn ở độ tuổi 50 mà nhiễm không có triệu chứng, rất đáng mừng. Nếu ta không có triệu chứng thì ta không có chỉ định dùng paracetamol. Vì thuốc chỉ có hiệu quả hạ nhiệt độ thôi, không có công hiệu dự phòng. Một số bệnh nhân của tôi từng sốt thật thì uống paracetamol, cứ uống thuốc này kéo dài, nhưng không phải đâu ạ. Ta chỉ uống khi nhiệt độ cơ thể trên 38 độ C mà thôi. Các thuốc kháng viêm và chống đông không được khuyến cáo khi không có triệu chứng.

Tôi là F0 được cách ly tại nhà, hiện tôi sốt 38,5, ho khan, mệt mỏi, xin chuyên gia hướng dẫn cách sử dụng paracetamol đúng cách? Ngoài ra, con trai 3 tuổi của tôi cũng có biểu hiện sốt trên 38 độ 5, sổ mũi, ho, tôi nên dùng thuốc hạ sốt cho bé như thế nào? (Nguyễn Đăng Nhân, 37 tuổi, Tân Phú, TP HCM)

Khi có triệu chứng sốt trên 38,5 độ hoặc em bé 3 tuổi sốt trên 38 độ có thẻ dùng thuốc hạ số. Liều dùng paracetamol với người lớn là 10-15 mg cho một kg cân nặng. Ví dụ một người 50 kg thì uống được 1 viên, người 75 kg có thể uống 2 viên 500 mg. Tối đa chỉ sử dụng không quá 5 lần một ngày. Cứ cách 4-6 tiếng thì dùng thuốc một lần.

Nếu tính theo cân nặng, liều của bé 3 tuổi thường là 150-160 mg. Các chế phẩm thuốc hiện tại trên thị trường thường đóng gói theo hàm lượng này. Thường viên uống hoặc đặt hậu môn là 150 mg. Nếu cân nặng nặng hơn có thể dùng 250 mg, cũng có các viên dạng như vậy.

Các triệu chứng như ho chảy nước mũi là biểu hiện thông thường của Covid-19. Nhưng không cần dùng thuốc giảm ho hoặc ức chế ho vì điều này có thể khiến bạn không khạc được đờm trong phổi. Nếu dùng thuốc quá nhiều có thẻ không khạc được dịch tiết, gây hại đến cơ thể.

Cho tôi hỏi người trên 65 tuổi, có bệnh nền là tim mạch, cao huyết áp, tiểu đường, nếu dương tính thì dự trữ những loại uống thuốc gì? Xin cám ơn. (Độc giả 38 tuổi ở địa chỉ email: duynguyen14021982@gmail.com)

Các bệnh huyết áp, tiểu đường thì người bệnh buộc phải dùng thuốc vì bệnh đã ở giai đoạn mạn. Dù không nhiễm Covid-19 thì cũng nên cố gắng dự trữ 1-2 tháng thuốc tiểu đường, huyết áp để sẵn sàng sử dụng trong các tình huống không thể ra ngoài mua thêm.

Nếu mắc Covid-19 khi đang mang bệnh nền thì bạn có thể dùng hạ sốt khi sốt trên 38,5 độ C, hoặc dùng thuốc kháng viêm, chống đông theo đúng chỉ định của bác sĩ.