A cho Andriy Shevchenko. Tiền đạo người Ukraine đã qua đỉnh cao từ lâu và cố kéo dài sự nghiệp chỉ để tỏa sáng lần chót khi đội nhà đồng đăng cai Euro 2012. Anh đã đạt được ước nguyện ấy dù không trọn vẹn khi lập cú đúp, giúp Ukraine thắng Thụy Điển 2-1 trong trận ra quân - trận thắng duy nhất của họ tại giải. Shevchenko bất lực chứng kiến Ukraine thua Anh 0-1 ở lượt cuối và bị loại.
B cho Ballon D’Or (Quả Bóng Vàng). Messi ghi 73 bàn cho Barca, Ronaldo ghi 60 bàn cho Real và thêm ba bàn tại Euro 2012. Nhưng hai anh này hứa hẹn sẽ phải cạnh tranh quyết liệt với Pirlo, chủ nhân của hàng loạt màn trình diễn ấn tượng trên hành trình cùng Italy vào chung kết Euro 2012.
 |
| Phong độ đỉnh cao và vai trò quan trọng của Pirlo ở Euro 2012 có thể giúp anh trở thành đối thủ cạnh tranh Quả bóng vàng với Ronaldo và Messi. Ảnh: AFP. |
C cho Cesare Prandelli. Với một tập thể cầu thủ có chất lượng trung bình và đang bị ảnh hưởng bởi scandal tiêu cực bị phanh phui trước giải, Italy dưới trướng Prandelli vẫn chơi xuất sắc và gây bất ngờ lớn khi lọt vào tới trận chung kết. Dấu ấn cá nhân của HLV này thể hiện rõ nét qua việc ông biến Italy từ một đội bóng chơi phòng ngự khô khan và thực dụng thành đội bóng chơi tấn công hấp dẫn và khoa học. Thất bại đậm ở chung kết không làm giảm đi ý nghĩa từ những thay đổi lớn lao mà ông đem lại cho Italy.
D cho Dutch (Hà Lan). Là đương kim Á quân thế giới và được xếp vào nhóm ứng cử viên nặng ký bên cạnh Tây Ban Nha, Đức, nhưng sau trận ra quân thua Đan Mạch, Hà Lan trượt dài và không thể gượng dậy được. Họ thua tiếp Đức rồi Bồ Đào Nha và ra về trong những tranh cãi ầm ĩ vì sự ích kỷ của các ngôi sao. Sau giải, HLV Bert Van Marwijk phải trả giá bằng chính chiếc ghế của ông.
E cho Extra-time (hiệp phụ). Với hai trận, Euro 2012 là vòng chung kết có ít nhất các trận đấu phải giải quyết thắng thua bằng hiệp phụ tính từ khi vòng chung kết có 16 đội tham dự. Cả hai trận đó, các đội đều phải dùng tới loạt đá luân lưu, Italy loại Anh ở tứ kết, Tây Ban Nha tiễn Bồ Đào Nha ra về ở bán kết, với cùng tỷ số 4-2.
F cho "False Nine" (Số 9 Ảo). Euro 2012 chứng kiến một phát kiến vĩ đại của HLV Vicente Del Bosque khi ông trình làng sơ đồ 4-6-0 với cả sáu cầu thủ đá cao nhất đều là những tiền vệ và một trong số này - hoặc Fabregas hoặc Silva - được đẩy lên cao chơi như một tiền đạo ảo. Đã có những chỉ trích dữ dội nhằm vào cách bố trí này, nhưng chiến thắng đậm 4-0 trong trận chung kết trước Tây Ban Nha là minh chứng hùng hồn cho tính đúng đắn và hợp lý trong quyết định của Del Bosque.
 |
| Torres là Vua phá lưới của Euro 2012, nhưng đóng góp và tầm ảnh hưởng của anh tới lối chơi của Tây Ban Nha kém xa Fabregas, trung phong ảo trong sơ đồ 4-6-0. |
G cho Goals (bàn thắng). Chỉ có hai trong số 31 trận của Euro 2012 kết thúc với tỷ số hòa 0-0, gồm các trận Anh - Italy ở tứ kết và Tây Ban Nha - Bồ Đào Nha ở bán kết. Các trận còn lại đều có ít nhất một bàn thắng được ghi.
H cho Hosts (hai quốc gia đồng chủ nhà). Sau Áo và Thụy Sỹ năm 2008, lần thứ hai liên tiếp, vòng chung kết Euro chứng kiến lần thứ hai liên tiếp các đội tuyển đồng chủ nhà dừng chân ngay từ vòng bảng.
I cho Iker Casillas. Casillas xứng đáng là thủ môn hay nhất giải khi chỉ để lọt lưới đúng một bàn trong suốt hành trình bảo vệ ngôi báu của tuyển Tây Ban Nha. Anh là điểm tựa tinh thần vững chãi, là chốt chặn cuối cùng đáng tin cậy để các đồng đội phía trên yên tâm trình diễn tiqui-tacca, san bằng mọi đối thủ.
J cho John Delaney, Tổng thư ký LĐBĐ CH Ireland. Ông này hào hiệp mua bia cho các CĐV và cùng họ uống tới say mèm rồi hành xử như một ông chủ xỉn quắc cần câu trong đám cưới. Hành vi đó của Delaney bị truyền thông CH Ireland phát giác và khiến ông bị xem như một nỗi hổ thẹn của cả quốc gia trên bình diện toàn cầu.
K cho Chú gà tiên tri tên Kev. Khởi đầu không ấn tượng, nhưng từ vòng tứ kết, Kev bắt đầu chứng tỏ nó xứng đáng làm nhà tiên tri của Euro 2012. Kev đoán trúng kết quả thắng thua của ba trong bốn trận tứ kết, trước khi tiên tri Italy đánh bại ứng cử viên vô địch Đức ở bán kết.
L cho HLV tuyển Đức, Loew. Đức chơi ấn tượng suốt bốn trận đầu giải, nhưng tắt điện toàn tập trước Italy ở bán kết. Loew bị cho là mắc một số sai lầm trong việc xếp đội hình xuất phát. Thay vì xếp Mueller hoặc Reus đá chính, ông lại ưu tiên Toni Kroos, xếp cầu thủ sở trường là tiền vệ trung tâm này đá hộ công và kéo Oezil ra biên phải. Tuyến giữa Đức gãy hoàn toàn, khiến họ sớm lĩnh hai bàn thua từ hiệp đầu.
 |
| Những thay đổi bất hợp lý của Loew khiến tuyển Đức phải trả giá đắt trước Italy. Ảnh: AFP. |
M cho Mole (gián điệp). Đội hình xuất phát cả bốn trận đầu của Đức tại Euro 2012 đều rò rỉ ra ngoài ngay sau khi ông phổ biến với các học trò, khiến HLV này tin rằng có gián điệp trong đại bản doanh của đội. Đến trận bán kết gặp Italy, Loew thay đổi thời điểm thông báo và nhờ đó, giữ kín bí mật đội hình xuất phát. Tuy nhiên, nỗ lực giữ kín đội hình xuất phát lần này của Loew chẳng giúp ích gì cho Đức khi họ thất bại toàn diện trước Italy.
N cho Nani. Lần đầu tiên kể từ khi bước chân vào tuyển Bồ Đào Nha, Nani chứng tỏ được vai trò và tầm ảnh hưởng cá nhân tại một giải đấu lớn. Tốc độ, kỹ thuật và sự khéo léo của anh giúp Bồ Đào Nha cải thiện đáng kể sức công phá từ cánh phải, tạo sự cân bằng với cánh trái đối diện có Ronaldo. Tất nhiên, mọi việc sẽ hoàn hảo hơn, nếu Nani có một bàn thắng tại Euro 2012.
O cho Out of their depth (Đá dưới sức). CH Ireland được kỳ vọng lớn đến Euro 2012 sau khi giữ sạch lưới tới 11 trong 14 trận trước giải. Tuy nhiên, với ba trận toàn thua, thầy trò Giovanni Trapattoni bị loại ngay từ vòng bảng, trong bẽ bàng và tủi hổ.
P cho Panenka. Thực hiện các cú sút 11 mét kiểu sục bóng gắn liền với danh thủ Tiệp Khắc Antonin Panenka luôn là điều không dễ dàng. Nhưng tại Euro 2012, đã có hai người thực hiện thành công những cú sút như thế, với Pirlo và Sergio Ramos trong các loạt đá luân lưu mà Italy loại Anh ở tứ kết và Tây Ban Nha loại Bồ Đào Nha ở bán kết.
Q cho Qualification (vòng loại). Euro 2012 là kỳ Euro cuối cùng có 16 đội tham dự. Từ Euro 2016 ở Pháp, UEFA sẽ mở rộng vòng loại để biến vòng chung kết thành ngày hội bóng đá với 24 đội tuyển.
 |
| Dưới thời Platini, UEFA đã có những cải tổ mạnh mẽ nhằm tạo nhiều cơ hội hơn nữa cho các nền bóng đá nhỏ được góp mặt, tranh tài ở các sự kiện bóng đá lớn của châu lục, cả trên cấp độ ĐTQG lẫn CLB. |
R cho Racism (kỳ thị chủng tộc). Trước giờ bóng lăn, đã có nhiều ý kiến lo ngại rằng Euro 2012 sẽ bị vấy bẩn bởi vấn nạn phân biệt, kỳ thị chủng tộc của các CĐV Ba Lan - Ukraine. Nhưng nỗ lực tuyên truyền vận động của hai quốc gia đồng chủ nhà, những động thái cứng rắn từ UEFA khiến giải kết thúc tốt đẹp mà không có sự cố đáng kể nào liên quan tới vấn nạn này.
S cho Silva (David). Cầu thủ nhỏ con này từng mất suất đá chính ở World Cup 2010, nhưng tại Euro 2012, anh đã giành lại niềm tin nơi HLV Del Bosque và trở thành trụ cột giúp Tây Ban Nha chinh phuc ngôi cao. David Silva thậm chí còn nằm trong số những tiền vệ công hay nhất giải với ba đường chuyền thành bàn và hai bàn thắng, trong đó có cú đánh đầu mở tỷ số trận chung kết thắng Italy 4-0.
T cho Thunderstorms (Thiên Lôi). Sét đánh làm tan hoang các khu fanzones ở Ukraine, phá hỏng nhiều lối đi bộ và thậm chí còn khiến trận Ukraine - Pháp ở lượt thứ hai vòng bảng bị hoãn 58 phút vì trọng tài lo ngại cho an nguy của chính họ, cầu thủ hai bên và khán giả khi Thiên Lôi giễu võ giương oai trên bầu trời Donetsk.
U cho Undefeated (Bất bại). Cùng với Tây Ban Nha, Anh là đội tuyển hiếm hoi bất bại tại Euro 2012, chỉ tính trong 90 phút chính thức. Trận tứ kết với Italy, thầy trò Hodgson xuất sắc cầm hòa 0-0 trong hai hiệp chính và 30 phút hiệp phụ trước khi rời cuộc chơi vì thua 2-4 trong loạt đá luân lưu.
V cho Vua phá lưới. Euro 2012 là giải vô địch châu Âu có nhiều cầu thủ cùng chia sẻ vị trí dẫn đầu danh sách ghi bàn nhất, với sáu người, gồm Mario Balotelli, Alan Dzagoev, Mario Gomez, Mario Mandzukic, Cristiano Ronaldo và Fernando Torres. Mỗi người có 3 bàn thắng. Nhưng sau khi xem xét tới các chỉ số phụ là số đường kiến tạo và số phút thi đấu, Torres được trao giải Vua phá lưới.
W cho Women (phụ nữ). Phong trào vì Nữ quyền ở Ukraine FEMEN quyết liệt tẩy chay Euro 2012 ngay từ đầu vì cho rằng sự kiện bóng đá này chỉ làm trầm trọng thêm các vấn nạn về mãi dâm, ảnh hưởng tới phụ nữ và nữ quyền ở Ukraine. Họ liên tục phá đám trước và trong giải dưới hình thức cử các nữ thành viên xuất hiện bất thình lình ở các sự kiện liên quan rồi bất ngờ cởi phăng áo, bán khỏa thân để kêu gọi sự chú ý tới thông điệp của tổ chức.
 |
| Thành viên FEMEN quậy tưng bừng bên ngoài sân vận động quốc gia Ba Lan, ở Warsaw trong lễ khai mạc Euro 2012. |
X cho Xabi Alonso. Tiền vệ của Real Madrid có một kỳ Euro 2012 thành công ngoài mong đợi. Anh không chỉ cùng Tây Ban Nha làm nên kỳ tích vô địch ở cả ba giải đấu lớn gần nhất, mà còn đánh dấu một cột mốc cá nhân quan trọng - đá trận quốc tế thứ 100 - bằng cú đúp bàn thắng loại Pháp ở tứ kết.
Y cho Y-Fronts (Quần lót). Tiền đạo tuyển thủ Đan Mạch Nicklas Bendtner bị UEFA phạt 100.000 bảng và treo giò một trận tại giải sau khi cố tình khoe tên nhà tài trợ đồ lót trong lúc mừng bàn thắng vào lưới Bồ Đào Nha ở vòng bảng. Tuy nhiên, mức phạt này bị cho là quá nặng nếu so với mức phạt UEFA dành cho các cổ động viên có cư xử không đúng mực và thái độ phân biệt chủng tộc.
Z cho Zzzzzzzzzzzz (Ký hiệu thể hiện sự buồn ngủ). Cho đến trước trận chung kết, ấn tượng về Tây Ban Nha chỉ là cảm giác buồn ngủ. Vẫn dựa trên kỹ năng kiểm soát bóng siêu việt ở giữa sân, nhưng cách Tây Ban Nha giữ rịt lấy trái bóng bằng các tình huống đan lát qua lại chỉ tạo cảm giác nhàm chán cho người xem, đặc biệt trong hai trận tứ kết và bán kết. Tuy nhiên, thầy trò HLV Del Bosque đã dập tắt mọi chỉ trích và nhận về những lời tâng bốc ngợi khen khi trình diễn thứ bóng đá tiqui-taca đắm say và giàu sức tấn công quen thuộc ở trận chung kết, nơi họ đè bẹp Italy 4-0.
Phương Minh