'Ếch tiến vua' - đặc sản khách có tiền cũng khó mua ở Mẫu Sơn

Theo các xe từ miền xuôi lên núi, ếch đồng được bán với giá 70.000 đồng mỗi kg, muốn bao nhiêu cũng có. Nhưng đặt tìm mua vài con ếch hương rừng, khách có thể phải chờ cả tháng mà không có, may mắn mới được 1-2 con. Đó là thực tế ở khu du lịch Mẫu Sơn, Lạng Sơn.

Ếch hương ở đây được nhiều du khách gọi là ếch đại gia, ếch vương, ếch công nương. Còn người Dao đỏ địa phương vẫn thường gọi là "Tồng Keng", theo tiếng dân tộc có nghĩa là ếch lớn.

Đây được xem là đặc sản Lạng Sơn và có giá trị kinh tế cao. Người Dao đỏ cho biết loài ếch hương rừng đã tồn tại, phát triển và sinh sôi ở vùng đất Mẫu Sơn từ hơn nghìn năm nay.

Trên bàn nhậu ở Mẫu Sơn, nếu đem đĩa ếch hương chiên giòn lên, những sản vật khác như cá hồi, gà sáu cựa hay thịt hun khói đều được dời qua một bên để đĩa ếch chiếm vị trí trang trọng nhất. Bởi ếch hương rừng là "vua" của ẩm thực Mẫu Sơn.

Ếch hương có giá cao gấp 7-12 lần so với ếch đồng miền xuôi. Đặc điểm để nhận biết ếch hương khi đi săn là nó có màu nâu đen hoặc đen bóng, trọng lượng khoảng 200-300 gam mỗi con. Con đực có gai ở cổ dưới. Nhiều người cho rằng, đấy là vương miện bị đeo lệch từ trên đầu xuống dưới của loài ếch này. Chỉ cần chạm nhẹ vào lớp gai, ếch sẽ tự khoanh hai chi trước lại. Cặp đùi của ếch hương lớn hơn hẳn ếch đồng và to như đùi gà ri.

"Mùa sinh sản của ếch hương vào khoảng tháng 5-6 hàng năm. Dụng cụ bắt ếch chỉ cần duy nhất chiếc thuổng nhỏ. Ban ngày, chúng nấp trong mấy khe đá hoặc hốc đất, hễ chỗ nào nghi có ếch thì đào. Còn nếu săn ếch vào ban đêm, cần trang bị thêm đèn pin hoặc bó đuốc để soi", một người Dao đỏ địa phương cho biết.

Hiệu quả nhất vẫn là săn ếch về đêm. Lúc đó, ếch ra khỏi hang đá đi kiếm ăn, ngồi trên những mỏm đá, mô đất bằng phẳng kêu ộp oạp, khi soi đèn thì thấy mắt ếch đỏ. Ếch hương hiền, chúng thấy người không nhảy nên chỉ cần túm lấy nó và bỏ bao là xong.

Thú vị nhất là lai rai ngày mưa với món ăn chế biến từ ếch hương. Thịt ếch hương cũng giống như tên gọi của nó, thơm và không hề tanh như ếch đồng. Người Dao đỏ vùng Mẫu Sơn thường kết hợp nhiều gia vị để chế biến như ếch chiên giòn, nấu măng chua, lẩu, xào sả ớt, hầm thuốc bắc. Trong đó, ếch hương nấu măng chua là món ăn đặc sắc hơn cả.

Tất cả sản vật ở Mẫu Sơn đều có thể nuôi trồng, nhân giống và phát triển được để phục vụ khách du lịch, trừ ếch hương. Nhiều dự án, nguồn kinh phí, công sức và trí tuệ đã tập trung để nhân giống, phát triển loài ếch này hàng chục năm qua nhưng đến nay chưa thực hiện được. Hiện việc này chỉ dừng ở việc khoanh vùng bảo vệ và hạn chế săn bắt vào mùa sinh sản của chúng trên vùng núi Mẫu Sơn.

Nguyễn Minh Chuyển