Ếch cây phương đông (Hyla orientalis). Ảnh: Germán Orizaola
Năm 1986, thảm họa hạt nhân Chernobyl giải phóng lượng vật liệu phóng xạ lớn nhất vào môi trường trong lịch sử nhân loại. Đây là thảm họa đối với mọi dạng sống, nhưng giới nghiên cứu vẫn chưa hoàn toàn nắm rõ tai nạn đó ảnh hưởng như thế nào tới động vật hoang dã ở Ukraine ngày nay. Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Biology Letters chỉ ra đối với ếch cây phương đông (Hyla orientalis), việc tiếp xúc lâu năm với môi trường phóng xạ dường như không thay đổi tuổi thọ của chúng, theo IFL Science.
Với sự vắng mặt của con người, vùng cấm Chernobyl trở thành một trong những khu bảo tồn tự nhiên lớn nhất ở châu Âu. "Tôi nghĩ lượng phóng xạ hiện nay ở vùng cấm Chernobyl không đủ để gây ra tổn thương rõ rệt ở động vật hoang dã, ít nhất ở phần lớn khu vực", tác giả nghiên cứu ở viện Estación Biológica de Doñana, Pablo Burraco, cho biết.
Trong hai tuần làm việc ở một số khu vực nhiễm phóng xạ nặng (trong vài giờ mỗi ngày), nhóm nghiên cứu tích tụ lượng phóng xạ tương đương một người đi khám nha khoa. Đó là vì những đồng vị phóng xạ nguy hiểm nhất được giải phóng vào thời gian xảy ra tai nạn Chernobyl có chu kỳ bán rã rất ngắn, vì vậy lượng phóng xạ giảm nhanh chóng sau vài tháng hoặc vài năm.
Burracco là thành viên trong nhóm nghiên cứu do Germán Orizaola đứng đầu. Họ tiến hành nghiên cứu thực địa ở Chernobyl từ năm 2016 đến năm 2018, kiểm tra các quần thể động vật với trọng tâm đặc biệt vào ếch cây phương đông. Họ lấy mẫu vật quần thể ếch ở Chernobyl với toàn bộ mức ô nhiễm phóng xạ trong vùng, thu thập hơn 200 con ếch đực. Trong môi trường ở phòng thí nghiệm, họ đánh giá độ tuổi của ếch, lượng phóng xạ mà chúng hấp thụ, mức độ hormone stress corticosterone, và xác định mức độ lão hóa của chúng, sử dụng chiều dài telomere. Telomere là cấu trúc giúp bảo vệ đầu mút nhiễm sắc thể khỏi những tác động từ bên ngoài.
Kết quả là không có khác biệt nào về tuổi thọ, tốc độ lão hóa và chỉ số stress ở ếch cây tại Chernobyl so với ếch sống ở khu vực không có phóng xạ, chứng tỏ lượng phóng xạ trong vùng không còn đủ để gây tổn thương kinh niên. Theo nhóm nghiên cứu, kết quả này củng cố vai trò của vùng cấm Chernobyl như một khu bảo tồn động vật hoang dã. Lượng phóng xạ thấp hiện nay là yếu tố chủ chốt, nhưng những con ếch cũng thích nghi để sống sót qua lượng phóng xạ cao. Một nghiên cứu trước đây hé lộ cách chúng tiến hóa chứng nhiễm hắc tố, chuyển từ xanh lá cây sang đen để bảo vệ cơ thể trước phóng xạ.
Các nhà nghiên cứu hy vọng có thể tiếp tục công việc để đánh giá tốt nhất tác động hiện nay của tai nạn Chernobyl lên động vật hoang dã nhưng phải tạm dừng do chiến sự Nga - Ukraine.
An Khang (Theo IFL Science)