Biếu quà Tết cũng là một nét văn hóa mỗi dịp tết đến xuân về, tuy nhiên những món quà Tết không chỉ thể hiện sự cám ơn mà đôi khi còn mang theo những động cơ bên trong từ cả phía người tặng và người nhận. Đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện tại, rất nhiều người lợi dụng câu chuyện biếu quà Tết để thực hiện các hành vi đưa và nhận hối lộ một cách tinh vi.
Để xác định xem việc được đối tác biếu 5 triệu đồng dịp Tết có bị coi là nhận hối lộ hay không thì trước tiên cần xác nhận thế nào bị coi là hành vi nhận hối lộ.
Theo điều 2 Luật phòng, chống tham nhũng 2018, hành vi đưa, nhận hối lộ là một trong những hành vi tham nhũng. Cũng theo điều 3 của Luật này thì, tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi.
Vụ lợi là việc người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn nhằm đạt được lợi ích vật chất hoặc lợi ích phi vật chất không chính đáng.
Bên cạnh đó, Điều 354 Bộ luật hình sự cũng quy định về tội Nhận hối lộ như sau: Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào sau đây cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ 2 đến 7 năm.
Theo quy định trên, việc nhận quà tặng dịp Tết có thể bị coi là hành vi nhận hối lộ nếu người có chức vụ, quyền hạn nhận quà và lợi dụng chức vụ, quyền hạn của chính mình với mục đích thực hiện công việc theo yêu cầu của người tặng quà. Bên cạnh đó, mục đích của việc tặng bản chất là nhằm mang tới những sự ưu ái, hoặc những lợi ích không chính đáng, hoặc được bỏ qua sai phạm...cho người tặng quà, hoặc tổ chức cá nhân khác theo mong muốn của người tặng quà.
Lưu ý: Chức vụ, quyền hạn của người nhận hối lộ phải liên quan trực tiếp đến việc giải quyết công việc của người đưa hối lộ. Trường hợp người có chức vụ nhưng chức vụ, quyền hạn của họ không liên quan đến việc giải quyết công việc theo yêu cầu của người đưa hối lộ thì không coi là tội nhận hối lộ mà phạm vào tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi.
Căn cứ các quy định trên, nếu bạn là người có chức vụ, quyền hạn liên quan trực tiếp đến việc giải quyết công việc của người tặng quà và việc bạn nhận quà Tết từ đối tác là nhằm mục đích làm hoặc không làm một việc vì lợi ích của người tặng quà thì với số tiền 5.000.000 đồng bạn hoàn toàn có nguy cơ bị khởi tố về tội Nhận hối lộ.
Ngược lại, nếu việc biếu quà tết chỉ đơn thuần mang tính chất xã giao, không kèm theo yêu cầu hoặc điều kiện nào, bản thân người nhận cũng không có quyền hạn tác động đến lợi ích của người tặng quà thì đó không bị coi là hành vi nhận hối lộ. Trong nhiều trường hợp, nếu thấy người tặng quà có biểu hiện thiếu minh bạch, nên từ chối lịch sự.
Luật sư Trần Ngọc Thạch
Công ty Luật TNHH Navico, Hà Nội