Ngành chức năng tỉnh Quảng Trị kiểm tra thực tế địa đạo vừa phát lộ ở Cửa Tùng. Ảnh: Hoàng Táo |
Ngày 11/3, tỉnh Quảng Trị có đoàn khảo sát, nghe nhân chứng kể về địa đạo chiến tranh vừa được phát lộ vào cuối tháng 1/2016, khi làm móng xây dựng Đồn biên phòng Cửa Tùng (huyện Vĩnh Linh).
Địa đạo lực lượng công an vũ trang vừa phát lộ nằm trong hệ thống 114 địa đạo ở huyện Vĩnh Linh. Việc phát lộ địa đạo khiến Đồn biên phòng Cửa Tùng trở thành “điểm song trùng của hai di tích quốc gia đặc biệt”. Đó là điểm cuối về phía cửa biển của di tích Cầu Hiền Lương-sông Bến Hải, đồng thời có địa đạo nằm trong hệ thống di tích Làng hầm Vĩnh Linh và địa đạo Vịnh Mốc.
Phát hiện cùng với địa đạo có một số hiện vật là mâm đồng, nồi đồng nấu nước có xác cây chè xanh bên trong, nồi đồng to, bát và đũa...
Địa đạo nằm trong khuôn viên Đồn biên phòng Cửa Tùng, có hình chữ Y với nhánh thẳng dài khoảng 200 mét, với hai cửa ở hướng nam nằm về sườn đồi phía biển, cửa còn lại hướng bắc giáp đường 70. Địa đạo cao khoảng 1,2 mét và rộng một mét.
Một số hiện vật được tìm thấy dưới địa đạo. Ảnh: Hoàng Táo |
Theo cụ ông Hoàng Văn Đới (69 tuổi, trú khu phố An Hòa 1, thị trấn Cửa Tùng), địa đạo này được lực lượng công an vũ trang đào vào năm 1962, và hoàn thành sau 4 năm.
Bà Nguyễn Thị Mai, 75 tuổi, cho biết thời đó cũng tham gia sống và chiến đấu dưới địa đạo. “Tôi là dân quân, được phân công đi đón bộ đội, nấu ăn, tiếp tế… Những khi nào không chiến đấu thì tiếp tục đào địa đạo”, bà Mai nói.
Lúc bấy giờ, địa đạo là nơi trú ẩn, làm nhiệm vụ canh gác cửa sông giới tuyến Bến Hải, chống gián điệp, biệt kích từ bờ nam và từ biển vào, cũng là căn cứ của cán bộ an ninh.
Đến tháng 2/1968, địa đạo bị bom Mỹ đánh sập, chôn vùi 3 người dân đang trú ẩn bên trong. Người dân đã đưa được một thi thể ra ngoài, bên trong bị kẹt lại 2 thi thể là chị gái ông Đới và một người khác.
Những người cao tuổi từng sống và chiến đấu ở khu vực địa đạo bày tỏ muốn làm bia ghi danh, vừa để giáo dục thế hệ con cháu, đồng thời là nơi hương khói cho người đã khuất.
Một phần địa đạo được bảo tồn để giáo dục lịch sử và làm du lịch. Ảnh: Hoàng Táo |
Ông Nguyễn Quang Chức, Phó giám đốc Trung tâm bảo tồn di tích và danh thắng Quảng Trị đề xuất phục dựng là một đoạn địa đạo từ điểm phát lộ ra đến sườn đồi phía biển. Ông Chức cho hay từng tham gia nạo vét một số địa đạo ở Vĩnh Linh nhưng sau nhiều năm không sử dụng nên nền đất bên trong rất yếu, lại không có ống thông ơi rất nguy hiểm.
Trên cơ sở các ý kiến đưa ra, ông Mai Thức, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị giao Bộ chỉ huy biên phòng Quảng Trị chủ trì, kết hợp các ngành nghiên cứu khôi phục một đoạn địa đạo từ điểm phát hiện về phía biển. Trong quá trình thi công kết hợp tìm kiếm hài cốt của đồng bào, đồng thời xây dựng một con đường để phục vụ du lịch và tâm linh của nhân dân.
Nồi đồng còn xác chè xanh sau gần 50 năm chôn dưới địa đạo
Hoàng Táo