Tại phiên làm việc của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 10/4, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (nguyên Viện trưởng Huyết học Truyền máu Trung ương) trình bày Tờ trình xây dựng Luật Bản dạng giới.
Theo ông Trí, chuyển đổi giới tính là một quyền nhân thân cơ bản; khẳng định sự tôn trọng quyền tự xác lập bản dạng giới của một công dân. Luật sẽ đảm bảo người chuyển giới được sống bình đẳng; hoàn thiện pháp luật về quyền con người phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và tình hình mới.
Ông đề xuất cơ quan có thẩm quyền xác nhận giới tính của người chuyển đổi giới tính cũng như điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với người có nguyện vọng chuyển đổi giới tính và can thiệp y học; đề nghị bổ sung dự án Luật này vào chương trình xây dựng luật năm 2024 và trình tại kỳ họp 7.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí trình bày tờ trình Luật Bản dạng giới sáng 10/4. Ảnh: Phạm Thắng
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết cơ quan của Quốc hội đánh giá cao tâm huyết của đại biểu Trí trong xây dựng hồ sơ và đồng tình với sự cần thiết của dự án luật. Tuy nhiên, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật chưa có ý kiến của Chính phủ; phạm vi điều chỉnh chưa cụ thể; còn một số nội dung cần hoàn thiện; nhiều nội dung chính sách có sự giao thoa với chính sách của dự án Luật Chuyển đổi giới tính do Bộ Y tế đang chủ trì.
"Đây là dự luật khó, nhạy cảm, còn nhiều ý kiến, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật chưa làm rõ cơ sở chính trị và thực tiễn", ông Tùng nói, đề nghị đại biểu Trí đánh giá tác động kỹ để hoàn thiện hồ sơ, trình Ủy ban Thường vụ, Quốc hội xem xét.
Ủy ban Pháp luật cơ bản thống nhất việc đưa dự án luật vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, nhưng phải cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8. Ủy ban đề nghị Chính phủ sớm cho ý kiến và phân công Bộ Y tế, Bộ Tư pháp phối hợp với đại biểu trong quá trình xây dựng dự luật; Văn phòng Quốc hội, Viện Nghiên cứu lập pháp hỗ trợ đại biểu hoàn thiện hồ sơ.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Media Quốc hội
Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho rằng còn nhiều nội dung trong dự án luật này phải nghiên cứu kỹ. Trong đó, một số nội dung rất khó lượng hóa để đưa vào điều chỉnh pháp luật. Việc chuyển đổi giới tính không đơn thuần chỉ là quy định về can thiệp y khoa dẫn đến điều chỉnh thông tin về hộ tịch mà sẽ "thay đổi một loạt nhóm, vấn đề khác nhau trong hệ thống pháp luật".
Việc chuyển đổi giới tính có thể phải điều chỉnh khoảng 10 nội dung nằm ở các luật hiện hành như Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật Việc làm, các chế độ, chính sách tiền lương và đảm bảo nguồn lực thực hiện sau này. "Chính phủ đã giao Bộ Y tế làm việc với đại biểu Nguyễn Anh Trí để xử lý vấn đề và phạm vi điều chỉnh phù hợp với Luật Chuyển đổi giới tính mà Bộ Y tế chủ trì", ông Long thông tin.
Kết luận, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị làm rõ tên luật là Luật Chuyển đổi giới tính hay Luật Bản dạng giới do Bộ Y tế chủ trì. Hồ sơ dự án luật cần làm rõ phạm vi, đối tượng điều chỉnh, nội dung và thời gian trình, theo nguyên tắc một cơ quan làm. "Nếu Chính phủ nói việc này liên quan tới nhiều luật, từ nghĩa vụ quân sự đến tiền lương, tiền thưởng, lao động, việc làm, bình đẳng giới nên Chính phủ nhận trách nhiệm xây dựng thì đại biểu cần thông cảm", ông Định nói.
Ông giao Ủy ban Pháp luật chủ trì, phối hợp với Ủy ban Xã hội, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế làm việc với đại biểu Nguyễn Anh Trí và báo cáo xin ý kiến Chính phủ để thống nhất nội dung. Đại biểu Trí sẽ báo cáo lại Thường vụ xem xét trong phiên họp tháng 5, dự kiến khoảng ngày 10/5.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định kết luận phiên họp. Ảnh: Media Quốc hội
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí 63 tuổi, là giáo sư, tiến sĩ y khoa, Chủ tịch Hội đồng cố vấn Bệnh viện Đa khoa Medlatec. Trước đó, ông có thời gian dài giữ các chức vụ Viện trưởng Huyết học và Truyền máu Trung ương; Phó chủ nhiệm Bộ môn Huyết học - Truyền máu, Đại học Y Hà Nội; Chủ tịch Hội Huyết học - Truyền máu Việt Nam.
Tháng 8/2022, Vụ pháp chế của Bộ Y tế cho biết đang xây dựng hồ sơ đề nghị xây dựng dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính, cho phép người chuyển giới có đủ quyền và nghĩa vụ công dân bình thường như kết hôn, đi nghĩa vụ quân sự. Tuy nhiên, Bộ Y tế sau đó nói đang tập trung xây dựng các luật quan trọng hơn như khám chữa bệnh, dược và giải quyết các vấn đề y tế cấp bách nên quá trình xây dựng dự án Luật Chuyển đổi giới tính sẽ kéo dài hơn dự kiến.