Trong nhiều thập kỷ, hiến tặng tinh trùng ẩn danh tồn tại trong "vùng xám" của luật pháp Nhật Bản, không có quy định cấm rõ ràng, nhưng cũng không có khuôn khổ nào để quản lý hoạt động này.
Mới đây, chính phủ đưa ra dự luật gây tranh cãi, trong đó cho phép trẻ em được biết cha mẹ ruột và giới hạn số người nhận tinh trùng từ người hiến duy nhất. Luật mới chỉ cho phép hiến tặng tinh trùng cho các cặp vợ chồng kết hôn hợp pháp, chủ yếu là những người bị ảnh hưởng bởi chứng vô sinh nam. Nhật Bản không công nhận hôn nhân đồng giới, vì vậy, các cặp đồng tính nữ và phụ nữ độc thân không được phép nhận tinh trùng.
Là một cặp đôi đồng tính, Satoko Nagamura và bạn gái đã thụ thai con trai của họ bằng tinh trùng hiến tặng. Theo cô, dự thảo mới "tương đương với việc cướp đi quyền sinh sản và mong muốn sinh con, nuôi dạy con của phụ nữ, dù là đồng tính hay độc thân".
Suốt gần hai thập kỷ, người phụ nữ 39 tuổi mơ ước được làm mẹ và có cơ hội tự mang thai, sinh con. Cô và người bạn đời Mamiko Moda, 42 tuổi, ban đầu xem xét các ngân hàng tinh trùng ở nước ngoài. Sau đó, họ chuyển sang nhận tinh trùng hiến tặng từ một người bạn. Giờ đây, họ đã có con trai 10 tháng tuổi. Cậu bé được nuôi dạy trong tình thương yêu và khích lệ hàng ngày.
Thông thường, các tổ chức cung cấp dịch vụ hiến tặng tinh trùng sẽ tuân theo hướng dẫn của Hiệp hội Sản phụ khoa Nhật Bản (JSOG) - vốn là cơ sở cho luật mới hạn chế quy trình đối với các cặp vợ chồng đã kết hôn. Hướng dẫn từ JSOG không mang tính chất ràng buộc, nhưng đủ sức nặng để khiến nhiều bác sĩ từ chối thụ tinh trong ống nghiệm hoặc thụ tinh nhân tạo cho phụ nữ độc thân và đồng tính.
Nếu dự luật mới được thông qua, các bệnh viện từng chấp nhận người như Nagamura sẽ không thể làm vậy được nữa. Cặp đôi cũng lo ngại luật mới có thể khiến con họ bị kỳ thị, bởi cậu bé sinh ra từ phương pháp thụ tinh nhân tạo.
"Cách mang thai của chúng tôi không bất hợp pháp tại thời điểm đó, nhưng nó sẽ để lại ấn tượng rằng chúng tôi đã làm điều gì đó sai trái, rằng đứa trẻ này sinh ra theo cách trái phép", Moda nói.
Mamiko Moda (trái), Satoko Nagamura (phải) và con trai 10 tháng tuổi Yuichi. Ảnh: AFP
Trong khi đó, Kozo Akino, nhà lập pháp tham gia vào quá trình soạn thảo dự luật, cho rằng quyền lợi của trẻ em sẽ được đảm bảo tuyệt đối bởi "các bậc cha mẹ hợp pháp, nuôi con chung".
Một số bác sĩ ủng hộ luật cho rằng dự thảo trên sẽ giúp xã hội cởi mở hơn với phương pháp điều trị vô sinh bằng tinh trùng hiến tặng. Mamoru Tanaka, giáo sư sản khoa tại Bệnh viện Đại học Keio ở Tokyo, cho biết: "Chúng tôi hy vọng việc điều trị sẽ được coi là hợp pháp và trở thành xu hướng chủ đạo".
Keio được cho là cơ sở y tế đầu tiên ở Nhật Bản thực hiện thụ tinh nhân tạo vào năm 1948. Tuy nhiên, bệnh viện không còn tiếp nhận bệnh nhân mới vì tình trạng thiếu người hiến tinh trùng, kéo theo sự thay đổi ở chính sách nội bộ. Do sự thiếu hụt, bệnh viện Keio chỉ thực hiện 481 thủ tục vào năm 2019, giảm mạnh so với hơn 1.900 ca của năm 2016.
"Bệnh nhân hy vọng có thể được hưởng lợi (từ một khung pháp lý), nhưng nói thì dễ hơn làm. Có khả năng nhiều người sẽ tìm đến thị trường chợ đen. Như vậy, dự luật trở thành con dao hai lưỡi", giáo sư Tanaka phân tích.
Trong khi dự thảo mới còn gây tranh cãi, nhiều người tìm kiếm cơ hội thụ thai qua mạng xã hội, dù đây được coi là lựa chọn mạo hiểm.
Trên Twitter, hàng trăm tài khoản quảng cáo người hiến tinh trùng có vẻ ngoài ưa nhìn, bằng đại học và khả năng thể thao. Họ thường cung cấp cho người nhận cốc tinh dịch hoặc đồng ý quan hệ tình dục trực tiếp. Một người đàn ông 34 tuổi cho biết anh coi việc này như hiến máu.
"Tôi tình cờ có một cơ thể khỏe mạnh, vậy tại sao không sử dụng nó một cách tốt đẹp hơn", anh nói.
Vợ của anh, một bác sĩ 32 tuổi, cho biết cô ủng hộ hành động này. Là một người song tính, cô muốn giúp đỡ những người khác thuộc cộng đồng LGBT.
Tuy nhiên, việc hiến tặng tinh trùng trên mạng xã hội tiềm ẩn nhiều vấn đề về sức khỏe và an toàn khi xác minh hồ sơ người hiến tặng. Nagamura lo ngại các rủi ro sẽ tăng lên khi luật pháp tiếp tục loại trừ phụ nữ độc thân và đồng tính khỏi nhu cầu có con.
"Sẽ có những người làm bất cứ điều gì cần thiết để có con. Họ không thể dễ dàng từ bỏ thiên chức này", cô chia sẻ.
Thục Linh (Theo AFP)