Từ ngày 12/10, tất cả công dân ngoài Liên minh châu Âu (EU), bao gồm cả du khách Việt Nam, sẽ phải cung cấp dữ liệu sinh trắc học khi nhập cảnh vào khu vực Schengen. Đây là một phần của hệ thống Xuất/Nhập cảnh (EES) mới, nhằm tăng cường kiểm soát biên giới EU.
Hệ thống EES được EU triển khai sau nhiều năm nghiên cứu và trì hoãn, nhằm theo dõi chính xác hoạt động xuất nhập cảnh của du khách. Dù quy định về thị thực và thời gian lưu trú không thay đổi, du khách phải trải qua quy trình kiểm soát mới, gồm lấy dấu vân tay, chụp ảnh và ghi nhận thông tin hộ chiếu.
Trước khi hệ thống EES được triển khai, thủ tục nhập cảnh vào khối Schengen được thực hiện thủ công. Nhân viên an ninh kiểm tra hộ chiếu và thị thực, sau đó đóng dấu ghi ngày nhập và xuất cảnh. Việc theo dõi thời gian lưu trú dựa vào dấu mộc, không có dữ liệu sinh trắc học và du khách phải tự tính số ngày để tránh vi phạm quy định 90/180 ngày. Cách làm này dễ xảy ra sai sót, khiến việc kiểm soát người ở quá hạn kém hiệu quả. Đó là là lý do EU chuyển sang hệ thống tự động EES.
Hệ thống này cho phép các quốc gia trong khối Schengen tự động ghi nhận thông tin nhập cảnh và xuất cảnh bằng công nghệ sinh trắc học. Toàn bộ dữ liệu sẽ được lưu giữ trong 3 năm và dùng để kiểm tra xem công dân ngoài khối EU có tuân thủ quy định lưu trú tối đa 90 ngày trong khoảng thời gian 180 ngày hay không.
Hệ thống xuất nhập cảnh mới của EU tại sân bay Adolfo Suarez Madrid-Barajas, Tây Ban Nha, bắt đầu triển khai từ ngày 12/10. Ảnh: Juan Medina/Reuters
Du khách lần đầu đến châu Âu sẽ phải thực hiện đăng ký tại ki-ốt tự phục vụ ở các cửa khẩu hoặc sân bay. Hệ thống sẽ yêu cầu quét hộ chiếu, chụp ảnh khuôn mặt và lấy dấu vân tay. Ở các lần nhập cảnh sau đó, quá trình xác minh sẽ nhanh hơn do dữ liệu đã được lưu trữ.
Trẻ em dưới 12 tuổi được miễn lấy dấu vân tay, nhưng vẫn phải chụp ảnh và xác minh thông tin hộ chiếu như người lớn. Những du khách từng bị từ chối nhập cảnh vào EU, hoặc vi phạm thời gian lưu trú trước đó, cũng sẽ bị ghi nhận vào hệ thống, ảnh hưởng đến các chuyến đi sau này.
Trong giai đoạn đầu, hộ chiếu vẫn sẽ được đóng dấu tại một số cửa khẩu chưa triển khai đầy đủ hệ thống. Tuy nhiên, EU dự kiến sẽ chấm dứt hoàn toàn việc đóng dấu thủ công vào tháng 4/2026, khi EES hoạt động trên toàn khối.
Quá trình triển khai được thực hiện theo từng giai đoạn để tránh gây quá tải tại cửa khẩu. Trong vòng 30 ngày đầu tiên, các nước thành viên EU phải đảm bảo ít nhất 10% du khách được đăng ký. Sau 90 ngày, con số này tăng lên 35%, và đến ngày 9/4/2026, hệ thống sẽ áp dụng bắt buộc với toàn bộ du khách không thuộc EU.
EU khẳng định hệ thống này không ảnh hưởng đến công dân trong khối và những người đã có quyền cư trú hợp pháp. Công dân Anh, do không còn thuộc EU sau Brexit, sẽ phải tuân theo quy trình mới nếu không có giấy tờ cư trú dài hạn hoặc không nằm trong diện được bảo hộ theo Thỏa thuận Rút khỏi EU.
Với việc áp dụng công nghệ kiểm soát biên giới tự động, EU kỳ vọng sẽ tăng cường an ninh, giảm thiểu tình trạng nhập cảnh trái phép và kiểm soát hiệu quả hơn thời gian lưu trú của du khách. Các chuyên gia cũng cảnh báo nguy cơ xảy ra chậm trễ trong giai đoạn đầu triển khai, đặc biệt tại các sân bay lớn. Du khách được khuyến cáo nên đến sân bay sớm hơn bình thường để tránh lỡ chuyến.
Liên minh châu Âu đã thiết lập công cụ trực tuyến để hỗ trợ du khách tính chính xác số ngày lưu trú còn lại trong khối Schengen. Nếu vượt quá thời hạn 90 ngày, du khách có thể đối mặt với án phạt hành chính, bị trục xuất hoặc cấm nhập cảnh trở lại toàn bộ khu vực này trong thời gian dài.
Ngoài EES, một hệ thống khác là ETIAS - thủ tục khai báo và xin phép nhập cảnh trực tuyến trước chuyến đi, đang được EU lên kế hoạch triển khai. Đây là hình thức tương tự ESTA của Mỹ, dự kiến có hiệu lực vào cuối năm 2026. Khi ETIAS được áp dụng, du khách phải hoàn tất việc khai báo trực tuyến trước khi bay đến châu Âu.
Mai Phương (Theo CNN)