 |
|
Hadrocodium Wui chỉ nặng gần 2g. |
Hoá thạch sọ của động vật chưa hề biết đến này được đặt tên Hadrocodium Wui, tiếng Hy Lạp nghĩa là cái đầu to lớn. Nó là con thú nhỏ nhất trong thời kỳ khủng long, chỉ nặng khoảng 2 g, bằng trọng lượng của một cái kẹp giấy. Về mặt “cực tiểu”, Hadrocodium chỉ thua một chút so với loài thú bé nhất còn sống đến ngày nay, con dơi ong nghệ ở Thái Lan: nặng 1,7 g.
“Nó như một mẩu bánh lanh lẹ bé xíu với một bộ não quá khổ vậy”, Tiến sĩ Zhe- Xi Luo, thuộc bảo tàng lịch sử tự nhiên Carnegie ở Pittsburgh, tác giả của nghiên cứu nói. Con vật bé nhỏ này đã xoay xở để có thể tồn tại trong một thế giới thống trị bởi những con khủng long khổng lồ và mạnh mẽ.
Bộ não… ngoại cỡ
 |
|
Hoá thạch bé nhỏ nằm trên ngón tay người. |
Điểm đặc biệt của Hadrocodium là bộ não lớn bất thường và cấu trúc sọ phức tạp hơn hẳn các động vật khác cùng kỷ Jura. Giải phẫu chiếc sọ dài 12 mm của nó cho thấy Hadrocodium đã sử dụng bộ não của mình để nghe và ngửi. Cả hai khu vực này trên não đều rất phát triển.
Viết trong tạp chí Science, Tiến sĩ Luo và cộng sự cho biết họ đặc biệt chú ý đến xương tai giữa của sinh vật này, nó tách rời khỏi xương hàm dưới, một điểm tiến hoá khác biệt chủ chốt giữa thú (động vật có vú) và bò sát.
Ăn liên hồi để sống
Hadrocodium dường như đã sống nhờ các loài côn trùng và sâu bọ, bắt chúng bằng những chiếc răng dài, giống răng nanh. Do kích cỡ bé nhỏ, loài thú này phải ăn “không nghỉ” trong những giờ “dạo chơi” của nó để đáp ứng đủ năng lượng cho quá trình trao đổi chất nhanh chóng của cơ thể.
Theo Tiến sĩ Luo, để tránh giáp mặt khủng long, Hadrocodium có thể đã phải giấu mình trong ngày và chỉ ra ngoài kiếm ăn khi đêm xuống. Chúng có thị giác tốt hơn khủng long và có thể duy trì thân nhiệt ổn định trong cái lạnh lẽo của bóng tối.
Bà con gần của lớp thú
Tuy bé nhỏ về kích cỡ, nhưng Hadrocodium chiếm một vị trí quan trọng trong sự tiến hoá của các loài thú, và có thể là tổ tiên của tất cả các loài có vú ngày nay, trong đó có con người. Nó mang một số đặc trưng cơ bản của loài thú, chẳng hạn xương hàm rời, sọ não lớn và cấu trúc tai trong phức tạp.
Theo Tiến sĩ Luo, Hadrocodium dường như đã đóng một trong ba vai trò tiến hoá sau:
- Đại diện cho một dòng sinh vật đã tuyệt chủng, anh em họ xa của chúng ta.
- Hoặc thuộc về một nhánh rất lớn, kế cận sát với tổ tiên của chúng ta, nhưng không phải là dòng trực hệ.
- Hoặc chính là tổ tiên rất xa của chúng ta.
Nhưng “chúng tôi không thể phân biệt được 3 khả năng này và chưa đảm bảo con đường nào là đúng nhất. Tuy vậy, nó rõ ràng là bà con gần nhất với tất cả các loài thú hiện tại được biết tới nay”, ông nói.
Ngay sau khi khủng long tuyệt chủng, vào khoảng 65 triệu năm trước đây, tổ tiên của loài thú đã thống trị trái đất và tiến hoá theo nhiều dạng và kích cỡ đến ngày nay: trong đó có Thú có nhau như con người, ngựa và cá voi; Thú có túi như Kanguru, và Thú đơn huyệt: chẳng hạn thú mỏ vịt và thú ăn kiến lông gai châu Úc.
Chiếc sọ của con Hadrocodium nhỏ bé được tìm thấy trong thung lũng Lufeng ở Tây Nam Trung Quốc, một vùng rất giầu hoá thạch từ thời Đại trung sinh. Theo các nhà nghiên cứu, hoá thạch này là một phát hiện quan trọng vì 2/3 giai đoạn tiến hoá đầu tiên của các loài thú là trong thời kỳ khủng long. Hoá thạch dạng này đang góp phần làm sáng tỏ các nhánh tiến hoá của sinh vật trên trái đất.
B.H. (theo BBC, AP, 25/5)