Trong nghiên cứu, hành vi của ngựa thay đổi tùy theo mùi mà con người tiết ra trong lúc sợ hãi hoặc vui vẻ. Ảnh: iStock
Động vật có thể ngửi thấy nỗi sợ không? Để tìm ra câu trả lời gốc rễ, các nhà nghiên cứu đã loại bỏ sự hiện diện của con người khỏi quá trình thí nghiệm, vì những con vật như chó sẽ phản ứng với biểu cảm và tư thế cơ thể người. Thay vào đó, họ tập trung vào cách động vật, bao gồm ngựa và chó, phản ứng với những mùi khác nhau mà cơ thể người tiết ra khi xem video vui nhộn và video gây sợ hãi.
Trong một nghiên cứu với ngựa, công bố trên tạp chí Scientific Reports năm 2023, nhóm chuyên gia cho các tình nguyện viên xem video hài vào hôm trước và phim kinh dị vào hôm sau. Sau mỗi lần, nhóm nghiên cứu đều dùng miếng bông để thu thập mẫu mồ hôi từ nách các tình nguyện viên và yêu cầu họ cho biết mình cảm thấy vui hay sợ hãi như thế nào khi xem từng video.
Tiếp theo, nhóm chuyên gia đưa hai mẫu bông từ cùng một tình nguyện viên cho ngựa để xem chúng có thể phân biệt mùi tiết ra trong thời điểm hạnh phúc và lo sợ hay không. Kết quả, chúng phản ứng khác nhau tùy vào miếng bông được cung cấp.
"Khi ngửi mẫu vui vẻ, những con ngựa chỉ dùng lỗ mũi trái. Điều này tiết lộ chúng đang sử dụng phần nào của não để phân tích mùi. Ở tất cả động vật có vú, hai bán cầu não có chức năng khác nhau và xét về cảm xúc, có vẻ mùi từ các mẫu vui vẻ được ngựa cho là tích cực", Plotine Jardat, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Tours, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.
Với những mẫu thu thập sau khi tình nguyện viên xem phim kinh dị, ngựa phản ứng rất khác. Chúng không chỉ ngửi mẫu lâu hơn mà còn dùng cả hai lỗ mũi. Tuy nhiên, Jardat cho rằng điều này không nhất thiết nghĩa là ngựa hiểu về nỗi sợ. "Khi lũ ngựa đánh hơi con vật khác, không phải trong đầu chúng sẽ hiện lên từ 'sợ hãi'. Nhưng chúng tôi biết rằng ngựa có thể phân biệt mùi từ các trạng thái cảm xúc khác nhau của người", cô giải thích.
Vậy chất nào trong mồ hôi người khiến ngựa thay đổi hành vi? Nhóm nghiên cứu đề xuất rằng tín hiệu hóa học - những chất hóa học mà động vật tiết ra và gây ảnh hưởng đến hành vi của động vật khác - có thể là nguyên nhân. Ở người, một số hợp chất trong mồ hôi như adrenaline hay androstadienone (một loại protein giống pheromone) có thể gây ra sự thay đổi mùi khi sợ hãi. Những hợp chất này cũng có thể truyền "thông tin cảm xúc" từ loài này sang loài khác.
Chó có những phản ứng khác nhau với mùi của người sợ hãi và vui vẻ. Ảnh: Momtastic
Trong một nghiên cứu trên tạp chí Animal Cognition năm 2018, các nhà khoa học cho những con chó Labrador đánh hơi mẫu lấy từ nách của các tình nguyện viên nam sau khi họ xem video kinh dị hoặc video vui vẻ. Nhóm chuyên gia cho mẫu vào một chiếc hộp hở và đặt chiếc hộp trong phòng kín có hai người: chủ con chó và một người lạ.
Tương tự nghiên cứu về ngựa, họ phát hiện những con chó phản ứng khác nhau tùy thuộc vào việc chúng ngửi thấy mùi của người đang sợ hãi hay đang vui vẻ. "Khi ngửi thấy mùi của người vui vẻ, chúng sẽ tăng tương tác với người lạ trong phòng", Biagio D'Aniello, tác giả chính của nghiên cứu, giáo sư động vật học tại Đại học Naples Federico II, cho biết.
Nhưng khi đánh hơi mẫu từ người đang sợ hãi, những con chó lại phản ứng hoàn toàn khác. "Khi ngửi thấy nỗi sợ, chúng sẽ tới chỗ chủ nhân hoặc đi về phía cửa và cố gắng thoát khỏi phòng", Anna Scandurra, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Đại học Naples Federico II, đồng tác giả nghiên cứu, nói.
Cuối cùng, các nhà khoa học kết luận tương tự như nhóm nghiên cứu ngựa: Phản ứng của những con chó có thể do tín hiệu hóa học, cho thấy "sự giao tiếp cảm xúc giữa các loài" đang diễn ra.
Thu Thảo (Theo Live Science)