Thuộc xã Sơn Hà (Nho Quan, Ninh Bình), động Thiên Hà cùng dòng sông Bến Đang dẫn lối là một tuyến du lịch hấp dẫn trong quần thể danh thắng Tràng An - Tam Cốc. Tuy động không lớn nhưng do nằm ngay trong dải núi Tướng, vốn là một phần của bức tường thành thiên nhiên vững chắc bao bọc, bảo vệ kinh thành Hoa Lư thế kỷ 10, nên động Thiên Hà được nhiều du khách tìm đến để hiểu thêm về vùng đất cố đô.
Cái thú của hành trình đến động không khác là bao so với các chuyến tham quan, khám phá Ninh Bình, bởi cảm giác lênh đênh ngồi thuyền du ngoạn. Từ bản Mường Thổ Hà, con thuyền nhẹ lướt trên dòng kênh nhỏ thuộc hệ thống sông Bến Đang. Với chiều dài chừng một cây số nhưng cũng đủ để bạn thỏa sức ngắm nhìn hai bên là khung cảnh đồng quê sông nước yên bình.
Thuyền cập bờ, bạn tiếp tục bộ hành trên con đường đá dài 500 m ven chân núi Tướng để tới cửa động. Không bao la, choáng ngợp, nhưng động Thiên Hà vẫn thu hút ánh nhìn của du khách nhờ những kiệt tác nghệ thuật được nhào nặn dưới bàn tay của Mẹ thiên nhiên.
Đi qua cửa động cao chừng 3-4 m là một động dài 700 m gồm cả động khô và động nước. Động khô không lớn lắm, chỉ dài chừng 200 m nhưng bước vào trong bạn sẽ có cảm giác như một cung điện dát bạc dát vàng với các khối nhũ đá lấp lánh ánh mặt trời.
Điều đó là nhờ động sở hữu một lỗ thông tròn như giếng trời, đổ ánh sáng tự nhiên xuống tận đáy khiến không gian rộng mở. Vào những ngày nắng vàng, ánh sáng ấy phản chiếu vào các khối nhũ đá, tỏa ra những ánh màu, khi tím, khi vàng rất huyền ảo và bắt mắt.
Thêm vào đó, động khô còn có cửa thông lên sườn núi phía nam, rộng và cao khoảng 2,5-3 m nên gần như không gian trong động chẳng mấy khi u tối như các động thông thường mà lúc nào cũng thông thoáng gió.
Lặng người phút giây trước không gian mờ ảo, trí tượng tưởng của bạn sẽ có dịp thỏa sức vẫy vùng với muôn hình vạn đá. Đây là chú cáo chén mồi, kia là voi phục, hổ rình mồi, khỉ leo cây… cao hơn có khám thờ với hình ảnh Đức Phật, thầy Đường Tăng đang tụng kinh cầu an cho đồ đệ... Tất cả sống động như một lâu đài đá, hư hư thực thực.
Đã con mắt với động khô, bạn tiếp tục xuống thuyền trôi xuôi vào động nước. Lớp lớp nhũ đá lung linh phản chiếu màu nắng trời, màu nước bạc như những chòm sao lấp lánh trong đêm, khiến khách đi thuyền có cảm giác như đang lướt nhẹ giữa một dải thiên hà lấp lánh.
Trong không gian tĩnh lặng, ngẩn ngơ dõi theo nhũ đá Hoa tiên, Bầu sữa mẽ, Cá hóa long, bạn sẽ cảm nhận âm thanh vang vọng của tiếng gió lùa qua khe núi như cung đàn đá tạo nên những bản nhạc vui tai, cộng hưởng cùng tiếng nước, tiếng khua mái chèo đều đặn.
Theo đánh giá của các chuyên gia, hệ thống nhũ đá trong động Thiên Hà vẫn còn sống và đang trong quá trình phát triển. Đặc biệt hang hầu như còn giữ nguyên vẹn vẻ hoang sơ với hàng vạn con dơi sinh sống. Tại đây các nhà khảo cổ còn tìm thấy vết tích của người Việt cổ với vỏ nhuyễn thể, mảnh gốm thô, xương động vật, mai và yếm rùa.
Vy An