Các nhà hoạch định chính sách, quan chức an ninh và chuyên gia trong ASEAN đều cảnh giác trước chiến thắng của lực lượng Taliban có thể sẽ truyền cảm hứng cho chủ nghĩa cực đoan tôn giáo trong khu vực.
"Tôi đảm bảo với người dân rằng cảnh sát và quân đội sẽ không để ảnh hưởng từ xung đột Afghanistan lan tràn", cảnh sát trưởng Philippines Guillermo Eleazar phát biểu tuần qua trước những lo ngại về chủ nghĩa khủng bố lấy cảm hứng từ Taliban trong nước này.
Các quốc gia theo đạo Hồi ở Đông Nam Á bao gồm Indonesia, Malaysia và Brunei cùng các cộng đồng nhỏ hơn nằm rải rác trong khu vực, bao gồm miền nam Thái Lan và miền nam Philippines. Ngăn chặn chủ nghĩa cực đoan lây lan từ lâu đã là ưu tiên hàng đầu của một số nước ASEAN.
Khu vực này không còn xa lạ với các cuộc tấn công khủng bố chết người của các phần tử cực đoan Hồi giáo. Một trong số những vụ tấn công tồi tệ nhất là các vụ đánh bom ở Bali năm 2002, nhắm vào các hộp đêm nổi tiếng với khách du lịch, khiến hơn 200 người chết.
Chiến binh Taliban tại Kabul ngày 18/8. Ảnh: AFP
Đảo Mindanao, miền nam Philippines, lâu nay cũng là nơi cư ngụ của các chiến binh Hồi giáo, bao gồm cả những người có liên kết với tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Năm 2017, các tay súng thân IS đã vây hãm thành phố Marawi trong 5 tháng, khiến ít nhất 920 phiến quân, 165 binh sĩ và 47 dân thường thiệt mạng, trong khi hàng chục nghìn người phải rời bỏ nhà cửa đi sơ tán.
Đảo Mindanao cũng bị rung chuyển bởi các cuộc tấn công liều chết khác. Năm ngoái, một vụ nổ và một vụ đánh bom liều chết tại tỉnh Jolo đã khiến ít nhất 14 người thiệt mạng và hơn 70 người bị thương.
Tuy nhiên, sau chiến thắng của Taliban, Cảnh sát Quốc gia Philippines tuần trước cho biết tình hình ở Mindanao "vẫn trong tầm kiểm soát", thêm rằng giới chức sẽ nâng cảnh giác cao độ và tăng cường các hoạt động thu thập thông tin tình báo.
"Vẫn còn quá sớm để đánh giác tác động của việc Taliban tiếp quản Afghanistan lên Đông Nam Á. Điều quan trọng là tác động của Taliban đối với các lý tưởng", Norshahril Saat, thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, cho biết.
Sau khi nằm quyền kiểm soát đất nước, Taliban cho biết chính phủ mới của họ sẽ khác với 20 năm trước, thời kỳ lực lượng này còn áp đặt các luật lệ hà khắc và nhiều biện pháp hạn chế với phụ nữ.
Chính phủ Singapore cũng đang đề phòng. Ngoại trưởng Singapore Vivian Balakrishnan hôm 16/8 cho biết sẽ theo dõi vấn đề này chặt chẽ, thêm rằng chủ nghĩa khủng bố cùng chủ nghĩa cực đoan là những mối nguy hiểm rõ ràng, hiện hữu trong khu vực, dù có hay không có vấn đề ở Afghanistan.
Tình hình hỗn loạn ở Afghanistan cũng có thể khiến người tị nạn đổ đến Đông Nam Á. Theo Cơ quan Thông tấn Nhà nước Philippines, quốc gia này sẽ mở cửa cho người tị nạn Afghanistan. Cơ quan điều tra và tình báo Philippines có thể sẽ tham gia đánh giá những người nộp đơn xin tị nạn có gây ra mối đe dọa tới an ninh quốc gia hay không.
Tại Indonesia, tờ Jakarta Post ngày 16/8 đăng bài viết cho rằng tác động trước mắt từ chiến thắng của Taliban sẽ là "một cuộc di cư của những người tị nạn muốn chạy trốn khỏi lực lượng" với nhiều hậu quả, bao gồm cả mối đe dọa an ninh quốc gia.
Sau khi nắm quyền, Taliban tuyên bố hận thù đã chấm dứt và khuyên toàn bộ người dân Afghanistan không nên cảm thấy lo sợ lực lượng này. Thủ lĩnh hàng đầu Taliban Khalil Ur-Rahman Haqqani hôm 22/8 khẳng định lực lượng không thù ghét bất cứ ai vì tất cả đều là người Afghanistan.
Ngọc Ánh (Theo Nikkei Asia)