Căn cứ vào kết quả khảo sát, đánh giá của đoàn công tác và số liệu quan trắc động đất của Viện Vật lý địa cầu, Hội đồng khoa học ngành các khoa học về trái đất, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhận định hiện tượng lòng đất ở vùng hạ lưu công trình thủy điện Sông Tranh 2 (Bắc Trà My, Quảng Nam) liên tiếp phát nổ là do động đất kích thích.
 |
|
Động đất kích thích gây sụt lún đất bất thường ở gần khu vực đập chính công trình thủy điện Sông Tranh 2, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam). Ảnh: Trí Tín. |
Các chuyên gia phân tích, khi hồ thủy điện Sông Tranh 2 tích nước, tải trọng nước hồ làm tăng áp suất nước lỗ rỗng trong các đới dập vỡ, do đó làm giảm độ bền của đất đá. Khi đới đứt gãy địa chất hoạt động trong trạng thái ứng suất tới hạn, việc giảm độ bền của đất đá dẫn tới dịch trượt làm cho động đất phát sinh. Động đất kích thích do hồ chứa là hiện tượng bình thường, người dân không nên quá lo lắng.
GS Cao Đình Triều, chuyên gia nghiên cứu Viện Vật lý Địa cầu lý giải, những trận động đất xảy ra liên quan với các hoạt động của con người được gọi là động đất kích thích. Một số hoạt động phổ biến dẫn đến kích thích động đất như các vụ nổ lớn trong lòng đất, sự tích nước tại các đập cao, sự bơm chất lỏng vào đất đá ở dưới sâu, rút tháo nước từ các thành tạo chứa nước gần mặt đất hoặc trên mặt, khai thác hầm lò.
Theo GS Triều, động đất xuất hiện do hồ chứa (Reservoir Induced Seismicity-RIS) luôn là vấn đề quan tâm và được cập nhật thông tin liên tục vì nó ảnh hưởng trực tiếp tới vận hành của các nhà máy thủy điện. Đến nay, Viện Vật lý Địa cầu đã ghi nhận khoảng 100 trận động đất do hồ chứa.
 |
|
Các chuyên gia Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhận định, lòng đất ở huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam liên tiếp phát nổ là do công trình thủy điện Sông Tranh 2 tích nước hồ chứa. Ảnh: Trí Tín. |
Tại Việt Nam, các nhà nghiên cứu từng quan sát được sự xuất hiện của động đất kích thích có độ lớn 4,8 độ richter tại hồ thủy điện Hòa Bình sau khi tích nước 6-7 tháng. Các động đất tiếp diễn trong 4-5 năm sau với tần suất và độ lớn giảm dần. Khi ứng suất trong vỏ trái đất ở khu vực đã đạt đến trạng thái cân bằng, động đất ở khu vực sẽ trở về chế độ hoạt động động đất kiến tạo bình thường.
Động đất kích thích cũng quan sát được ở nhiều nơi trên thế giới, có trường hợp đặc biệt hiện tượng động đất kích thích kéo dài đến 20-40 năm như hồ thủy điện Koyna ở Ấn Độ.
Tiến sĩ Trần Tuấn Anh, Viện trưởng Viện Địa chất nhận định, thời gian tới, tại huyện Bắc Trà My sẽ xảy ra những trận động đất với cường độ dưới 3,5 độ richter như thời gian vừa qua, thậm chí có thể mạnh hơn, nhưng sẽ giảm dần theo thời gian và không thể vượt quá giá trị động đất cực đại 5,5 richter như các cơ quan chuyên môn quan trắc trước khi xây dựng đập thủy điện Sông Tranh 2.
Nhằm theo dõi động đất ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2 cũng như vùng lân cận, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Việt Vật lý Địa cầu đề xuất, các cơ quan trung ương cần hỗ trợ tỉnh Quảng Nam lắp đặt hệ thống quan sát động đất. Dự kiến cần khoảng 5 trạm địa chấn tại huyện Bắc Trà My để ghi nhận chính xác tâm chấn ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2, phòng ngừa rủi ro cho chính quyền địa phương cùng người dân nơi đây.
Trí Tín